Zagórze

Dzielnica Sosnowca
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Sosnowiec
Data założenia	1228 (pierwsza pisemna wzmianka)
Prawa miejskie	1967–1975
W granicach Sosnowca	1975
Populacja  • liczba ludności	61 000
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	41-219,41-220,41-221
Położenie na mapie Sosnowca Zagórze
Położenie na mapie Polski Zagórze
Położenie na mapie województwa śląskiego Zagórze
50°18′10″N 19°11′15″E/50,302778 19,187500
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Portal Polska

Kościół pw. św. Joachima

Zagórze – północna, wielka dzielnica Sosnowca, przeobrażona zupełnie z budową Huty Katowice (rozbudowa sięgnęła terenów Klimontowa). W latach 1967–1975 samodzielne miasto w powiecie będzińskim.

Graniczy od północy z Dąbrową Górniczą, od wschodu z Kazimierzem i Porąbką, od południa z Klimontowem i Sielcem, od zachodu ze Środulą, a od północnego zachodu z Będzinem (wąska droga, która można dojechać do ul. Zagórskiej w Będzinie).

Ma tutaj swoje źródła Potok Zagórski a północno-zachodnią częścią przebiega droga krajowa nr 94, zwana w tym fragmencie Trasą K-D (Katowice-Dąbrowa Górnicza) i posiadająca na granicy z Dąbrową Górniczą węzeł, z którego odchodzi droga wojewódzka nr 910.

Podział

Części dzielnicy i osiedla:

• Józefów (do 1954 odrębna wieś, 1954-1975 w graniacach Zagórza), często traktowany jako odrębna dzielnica, ale będący integralną częścią Zagórza
• Kępa
• Kolonia Mec, dawniej pisana Kolonia Metz
• Pekin
• Małe Zagórze
• os. Bohaterów Monte Cassino
• os. Kisielewskiego
• część zwaną nieoficjalnie Stare Zagórze (od Mecu do granic z Dąbrową Górniczą)
• Zagórze Wschodnie
  • os. Koszalińska,
  • Lubelska,
  • Radomska itp.,
  • os. Lenartowicza
• os. 11 Listopada
• os. Gwiezdna

Pochodzenie nazwy

Nazwa pochodzi od rzeczownika zagórze, oznaczającego „miejsce położone za górą”^[1]. W XIV i XV wieku nazwa wykazywała nieustaloną formę. Świadczą o tym zapisy: de Zagoricz (1379), Zagorze (1389), Zagorzicze (1437) i Zagorze (1470–1480).

Historia

• XII–XIII w. – pierwsze wzmianki o osadzie w miejscu Zagórza.
• 2 poł. XIV w. – właścicielami wsi byli bracia Mikołaj i Czader z rodu Gryfitów.
• XV w. – osada stała się własnością Jana Zagórskiego.
• 1666 – własność rodziny Mieroszewskich, nabyte przez starostę siewierskiego Krzysztofa Mieroszewskiego.
• 1869 – Zagórze stało się własnością kapitału francuskiego tworzącego Sosnowieckie Towarzystwo Kopalń i Hut.
• 1 czerwca 1939 – uruchomiono pierwsze połączenie autobusowe na trasie Śródmieście Sosnowca–Dąbrowa Górnicza.
• 15 lipca 1959 – nieudana próba zamachu na I sekretarza KC KPZR Nikitę Chruszczowa.
• 3 grudnia 1961 – nieudana próba zamachu na I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułkę przy ówczesnej ul. Krakowskiej (później PKWN, dziś Szymanowskiego). Obydwa zamachy przygotował Stanisław Jaros umieszczając bombę zegarową przy trasie przejazdu dygnitarzy.
• 1 stycznia 1967 – uzyskanie praw miejskich.
• 1 czerwca 1975 – utrata statusu miasta, przyłączenie do Sosnowca.
• 1978 – uruchomienie zajezdni autobusowej WPK Katowice zakład nr 8 (obecnie PKM Sosnowiec).
• 28 października 1982 – uruchomienie połączenia tramwajowego ze Śródmieściem Sosnowca i Katowicami.
• 14 czerwca 1999 – przejazd papieża Jana Pawła II zagórskimi ulicami (ks. Blachnickiego, gen. Bora-Komorowskiego, gen. Zaruskiego, gen. Rydza-Śmigłego) na pobliski plac przy ul. Gwiezdnej, na którym odbyła się msza zorganizowana w ramach VII pielgrzymki papieża do Polski.
• 10 stycznia 2008 – uroczyste otwarcie Centrum Targowo-Wystawienniczego Expo Silesia.

Zabytki

Kapliczka rycerska

• Dwór Mieroszewskich
• Kościół św. Joachima
• Grodzisko stożkowate z XIV-XV w. w miejscu rycerskiej siedziby należącej do rycerzy z rodu Gryfitów. Jego średnica to ok. 25 metrów, a wysokość ok. 7 m. Gródek powstał być może po 1228 roku gdy okoliczne tereny otrzymał Klemens z Ruszczy. W 2 poł. XIV wieku właścicielami wsi i gródka byli bracia Mikołaj i Czader także z rodu Gryfitów^[2].

Parki

Skatepark w Parku Kępa

Parki i tereny zielone

• zabytkowy Park Mieroszewskich
• Park Kępa
• Park Zagórski
• Las Zagórski

Szkoły podstawowe i średnie

• SP nr 9
• SP nr 23
• SP nr 38 im. Tadeusza Kościuszki
• SP nr 39 im. Kornela Makuszyńskiego
• SP nr 40
• SP nr 46 im. Jana Kiepury
• SP nr 47
• IX Liceum Ogólnokształcące im. Wisławy Szymborskiej
• LO nr 5 imienia Roberta Schumana
• Centrum Kształcenia Ustawicznego
• Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5
• Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7
• Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 14
• Zespół Szkół Architektoniczno-Budowlanych

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • kościół Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana
  • kościół św. Floriana
  • kościół św. Joachima
  • kościół Zesłania Ducha Świętego
  • kościół Najświętszej Maryi Panny Różańcowej
  • Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Sosnowiec-Zagórze (Sala Królestwa ul. Lenartowicza 55)^[3]

Sport

• Górnik Zagórze – klub powstał w 1945 r. Obecnie występuje jako Górnik Sosnowiec.
• Naprzód Zagórze – klub powstał w 1917 r. Obecnie nie istnieje.
• Sosnowiecki Klub Motocrossowy Moto Sosnowiec^[4]
• stadion i hala sportowa
• skate park
• strzelnica sportowa
• klub sportowy JAS-FBG Sosnowiec

Urodzeni w Zagórzu

• Grzegorz Augustynik (1847-1929) – ksiądz, działacz społeczno-kulturalny
• Edmund Buła (1926-2012) – generał brygady Wojska Polskiego
• Zygmunt Hempel (1894-1944) – ziemianin, żołnierz Legionów Polskich, oficer w stanie spoczynku Wojska Polskiego (kapitan), w czasie okupacji niemieckiej członek Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, współzałożyciel Konwentu Organizacji Niepodległościowych i kierownik Wydziału Wykonawczego Zarządu Głównego KON,
• Zdzisław Lachur (1920-2007) – malarz i grafik, założyciel wytwórni filmów rysunkowych w Bielsku-Białej
• Zbigniew Leliwa-Sujkowski (1898-1954) – żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej, geolog, docent Uniwersytetu Warszawskiego, szef Biura Studiów Kedywu Armii Krajowej
• Jerzy Talkowski (ur. 1934) – ekonomista, samorządowiec, trzykrotnie prezydent Dąbrowy Górniczej
• Adam Wrzosek (1875-1965) – lekarz patolog, antropolog oraz historyk medycyny
• Mirosław Żurek (1919-1989) – żołnierz Batalionów Chłopskich, działacz ludowy, poseł na Sejm PRL

Zobacz też

• Sosnowiec
• Zagłębie Dąbrowskie
• Huta Katowice