In 2010 worden de supporters van Vitesse gouden bergen beloofd. De Arnhemmers gaan vanaf dan meedoen om de landstitel en spelen in de Champions League. Het loopt net iets anders. Een faillissement ligt op de loer en degradatie is een feit. De Eredivisie neemt afscheid van een gigant, met een rijk verleden aan topspelers en een hypermodern stadion.
Cricketvereniging Vitesse besluit op 10 november 1892 ook een voetbalvereniging te worden. Als een van de oudste clubs van Nederland is het bij de invoering van het betaald voetbal er uiteraard ook bij. Maar niet op het hoogste niveau. Tussen 1956/57 en 1988/89 proeft de club uit Arnhem slechts vier keer aan het allerhoogste niveau. Voorzitter Karel Aalbers zet de club in 1984, die dan in het rechterrijtje van de Eerste Divisie staat en bijna failliet is, in de lift.
De geboorte van een Eredivisiegigant
Bert Jacobs, die in 1987 voor de groep wordt gezet, maakt de ambitie waar. Twee jaar na zijn aanstelling lukt het om kampioen te worden. Als een raket schiet Vitesse door naar de top van de competitie. Met een vierde plek in de achterzak kwalificeert het zich voor Europees voetbal. Geen toevalstreffer dat het zich bij de top van de competitie voegt. De Geel-Zwarten eindigen namelijk in twintig van de 35 keer in de top-6 sindsdien de promotie.
‘Papendal parels’
In de tussentijd maakt Vitesse niet alleen indruk met de prestaties. Ook de jeugdopleiding en scouting gooien hoge ogen. In die periode breken Edward Sturing, Theo Bos, John van den Brom, Glenn Helder, Phillip Cocu en Roy Makaay door in Arnhem. Allemaal halen zij het Nederlands elftal en sommigen worden zelfs verkocht aan de absolute top.
Dat dit geen toevalstreffers zijn, bewijst Vitesse keer op keer. Ook Sander Westerveld (Liverpool), Marco van Ginkel (Chelsea), Alexander Büttner (Manchester United) en Wilfried Bony (via Swansea City naar Manchester City) bereiken via deze club de internationale top.
En dan nog te zwijgen over huurlingen die, mede door de warme banden met Chelsea, in Arnhem hebben gespeeld. Zo schitteren wereldtoppers Nemanja Matic, Mason Mount, Martin Ødegaard en Loïs Openda allemaal in het geel-zwart-gestreept. Kevin de Bruyne zet zelf een streep door een huurdeal en geeft zijn carrière ergens anders een kickstart.
Ultramoderne GelreDome kenmerkt ambities
Voor de millenniumwisseling is ‘the sky the limit’. Het Stadion Nieuw-Monnikenhuize is met een maximale capaciteit van 18.000 toeschouwers te klein. Karel Aalbers presteert op 25 maart 1998 vol trots zijn – en die van de supporters’ – “nieuwe baby”: de GelreDome.
Een hypermodern stadion, waarbij het veld uit het stadion kan worden geschoven. Misschien nog wel belangrijker: GelreDome biedt plek voor 26.600 fans. Dat er buiten de concerten die daar gegeven worden ook door Vitesse écht goed gespeeld wordt, is een understatement. Het seizoen van de verhuizing behaalt de club de hoogste eindklassering ooit. De Arnhemmers eindigen op de derde plek onder trainer Henk ten Cate.
De twee jaren erna wordt Vitesse onder coaches Herbert Neumann en Ronald Koeman vierde, maar mist het op een haar na Champions League-voetbal. In 1998/1999 geeft doelsaldo de doorslag, ondanks de doelpuntenhonger van Niklas Machlas. Het jaar erop is het doelsaldo met nummer drie Feyenoord hetzelfde, maar heeft Vitesse één puntje te weinig.
Financiële kaartenhuis stort in
Dan komt er een enorme kink in de kabel. Het kaartenhuis dat Vitesse is, stort ineen. Aalbers heeft een begrotingstekort van 55 miljoen euro. Een faillissement is – niet voor het eerst én laatst – dichtbij. Hij vertrekt en later belandt de club in buitenlandse handen. Roman Abramovich, op dat moment al succesvol eigenaar van Chelsea, verlost Vitesse financieel van een schuld van in totaal 117 miljoen, maar doet dat in het geheim.
Omdat de UEFA-regels voorschrijven dat een eigenaar niet twee clubs mag hebben die tegen elkaar uit kunnen komen (in de Champions League), schuift hij zakenvriend Merab Jordania en later nog Chigirinsky en Oyf naar voren. Er volgt een historisch moment. Menig voetbalvolger weet na 99,9 van de 100 persconferenties niet meer wat er is gezegd. Voorzitter Maasbert Schouten presteert het wel om zich voor eeuwig in menig voetbalbrein te nestelen met de volgende woorden:
“Beste vertegenwoordigers van de media, niet schrikken. Vitesse gaat vanaf nu voor de landstitel en in het verlengde daarvan spelen in de Champions League. De man die daarvoor gaat zorgen, zit naast me aan tafel, Merab Jordania.”
“Binnen drie jaar”, zo is de belofte. Dat lukt niet, maar wel wordt zes jaar na de beruchte uitspraak de eerste prijs uit de clubgeschiedenis (op het hoogste niveau) gepakt. Ricky van Wolfswinkel bezorgt de Arnhemmers met een dubbelklapper de TOTO KNVB Beker ten koste van AZ (0-2). En dat tijdens het 125-jarig bestaan van de club.
Kleine stuiptrekkingen
Het is een van de stuiptrekkingen sinds de Russische overname. Fred Rutten wordt in 2012/2013 vierde en doet tot en met vijf speelrondes voor het einde mee om de titel. Vitesse gaat ten onder aan kampioensstress omdat het puntenverlies lijdt tegen Roda JC (16e, 3-3), Feyenoord (4e, 2-0 verlies), RKC (15e, 3-2 verlies) en VVV-Venlo (17e, 0-1 verlies). Daarna schommelt Vitesse tussen de vijfde en negende plek, met nog één keer de vierde plaats.
Thomas Letsch is daar verantwoordelijk voor en trekt die lijn door naar Europa. Via de derde voorronde van de Conference League laat het Dundalk en Anderlecht achter en plaatst zich voor de groepsfase. Zelfs een poule met Stade Rennes en Tottenham Hotspur wordt overleefd. Hoogtepunt zijn de wedstrijden met de Spurs. De Engelsen winnen (3-2) thuis met bijvoorbeeld Son, Kane, Moura en Lloris in de basis. In een uitverkocht GelreDome is het anders. Een veredelde B-ploeg van Antonio Conte verliest in Gelderland met 1-0.
In de knock-outfase is Vitesse ook te sterk voor Rapid Wien, maar de uiteindelijke winnaar AS Roma blijkt nét te goed (2-1 over twee wedstrijden). Het blijkt de laatste stuiptrekking van een zo succesvolle periode in de Eredivisie. Hoewel voor de supporters – ondanks een lastig vorig seizoen – nog zeer waardevol is dat het boven aartsvijand N.E.C. eindigt en daarmee officieus ‘de beste van Gelderland’ is, is het verval ingezet.
De genadeklap
De club raakt opnieuw verzeild in zwaar financieel weer. Zo raakt Vitesse mogelijk de licentie kwijt door het uitblijven van een deal met GelreDome. Ook slaagt het er maar niet in om de overname van Coley Parry, Amerikaanse investeerder van Common Group, af te ronden. Het duurt inmiddels al negentien maanden om te bewijzen dat Parry genoeg geld heeft, waar het geld vandaan komt en dat er in de toekomst voldoende geïnvesteerd wordt.
Lang verhaal kort: Vitesse heeft een torenhoge schuld, een miljoenentekort op de begroting en een overname die is afgekeurd. De 132-jaar oude club krijgt daardoor achttien punten in mindering, is daarmee direct gedegradeerd, maar behoudt de licentie wel.