Friedrich Schiller

Membrecoj
Membrecoj	Akademie gemeinnütziger Wissenschaften • Reĝa Literatura, Historia, kaj Antikvaĵa Akademio de Svedio vd

**Friedrich Schiller**
Friedrich Schiller
Persona informo
	Johann Christoph Friedrich von Schiller
Naskonomo	Johann Christoph Friedrich Schiller
Naskiĝo	10-an de novembro 1759; en Marbach am Neckar, duklando Virtembergo, Sankta Romia Imperio
Morto	9-an de majo 1805 (45-jaraĝa); en Vajmaro, Saksio-Vajmaro-Eisenach, Sankta Romia Imperio
Mortis pro	naturaj kialoj vd
Mortis per	tuberkulozo vd
Tombo	Jacobsfriedhof Weimar vd
Religio	luteranismo vd
Etno	Germanoj vd
Lingvoj	franca • germana vd
Ŝtataneco	duklando Virtembergo • Saksio-Vajmaro vd
Alma mater	Karlo-lernejo • Friedrich-Schiller-Universitato Jena vd
Subskribo
Familio
Patro	Johann Kaspar Schiller vd
Patrino	Elisabeth Dorothea Schiller vd
Gefratoj	Christophine Reinwald vd
Edz(in)o	Charlotte von Schiller vd
Infanoj	Emilie von Gleichen-Rußwurm • Ernst von Schiller • Karl von Schiller • Caroline Junot vd
Parencoj	Johann Friedrich Schiller vd
Profesio
Okupo	poeto • filozofo • historiisto • bibliotekisto • kuracisto-verkisto • dramaturgo • romanisto • universitata instruisto • tradukisto • ĵurnalisto • verkisto • kuracisto • armea kuracisto • aesthetician vd
Laborkampo	poezio • teatro • filozofio • historio • literaturo vd
Aktiva dum	1789–1805 vd
Doktoreca konsilisto	Johann Wolfgang Döbereiner vd
Verkado
Verkoj	La rabistoj ❦; Don Carlos ❦; Wallenstein ❦; Mary Stuart ❦; Vilhelmo Tell ❦; Intrigo kaj Amo ❦; Pri la Estetika Eduko de Homo ❦; Die Huldigung der Künste ❦; La Pucelo de Orleano vd
Membrecoj
Membrecoj	Akademie gemeinnütziger Wissenschaften • Reĝa Literatura, Historia, kaj Antikvaĵa Akademio de Svedio vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
	v • d • r

La germana poeto, dramisto kaj historiisto Johann Christoph Friedrich SCHILLER [johan kristof fridriĥ ŝiler], laŭ la Fundamento (vd. FG, 16-a regulo) Ŝillero aŭ Ŝiller', naskiĝis je la 10-a de novembro 1759 en Marbach, kiel filo de kuracisto servanta por la virtemberga duko Karl Eugen. Tiu duko ankaŭ decidis pri la estonto de la juna Schiller, lernanto ĉe Karlo-lernejo: anstataŭ laŭdezire fariĝi teologo, li studu juron kaj medicinon. En 1780 Schiller ricevis postenon kiel regimenta kuracisto en Stutgarto.

Jam kiel lernanto Schiller verkis poemojn kaj dramojn; lia unua - anonime eldonita - dramo Die Räuber neatendite fariĝis tiel sukcesa, ke en 1782 li decidis forlasi Virtembergon kaj dediĉi sin plene al la verkado. Dum la sekvaj jaroj li suferis de sanecaj kaj financaj problemoj. En 1789 li (instigite de Goethe), kiun li ekkonis en 1788, fariĝis profesoro en la universitato de Jena, unu jaron poste li edziĝis kaj en 1799 li transloĝiĝis al Weimar, por esti pli proksima al sia amiko Goethe. Friedrich von Schiller, kiu en 1802 gajnis la nobeltitolon von, mortis je la 9-a de majo 1805 en Vajmaro.

Familiaĵoj[redakti | redakti fonton]

Lia bopatro estis Carl Christoph von Lengefeld, lia unua filo Karl von Schiller kaj lia edzino Charlotte von Lengefeld. Lia sekretario estis Georg Gottfried Rudolph; la rilato inter la du estis tre amika. Lia bofilo estis la minejinspektisto Franz Junot kiu edzinigis la unuan filinon Caroline Schiller.

Listo de dramoj[redakti | redakti fonton]

Die Räuber (1781), en Esperanto La Rabistoj (1908)
Kabale und Liebe (1784)
Die Verschwörung des Fiesco zu Genua (1784)
Don Carlos, Infant von Spanien (1787)
Wallenstein (1800)
Maria Stuart (1800)
Die Jungfrau von Orleans (1801)
Wilhelm Tell (1804)

Listo de poemoj[redakti | redakti fonton]

Ode an die Freude (1785)
Der Taucher (1797)
Der Handschuh (1797)
Die Kraniche des Ibykus (1797)
Die Bürgschaft (1799)
Das Lied von der Glocke (1799)

En Esperanto aperis[redakti | redakti fonton]

Al la ĝojo (poemo); La ganto (poemo). - En: Tutmonda sonoro/Publikiganto: Kalocsay, Kálmán; p. 380-385, vol. 2 (Originaloj: Ode an die Freude; Der Handschuh)
Wilhelm Tell: kvinakta dramo/Laŭ la versmetro de la germana originalo esperantigita de L. E. Meier. - Basel: Svisa Esperanta Societo, 1906. - 150 p.: ilustr.
La Rabistoj : dramo en kvin aktoj/Frederiko Schiller. El germana lingvo trad. de L. L. Zamenhof. - Parizo: Hachette, 1908/Esperantista Centra Librejo, 1928 (2-a eldono). - 144 p. - (Esperanto: Verkaro de D-o Zamenhof); Originalo: Die Räuber
Kanto pri la sonorilo. - Charlottenburg, 1913. - [1] folio, [6] p.; Originalo: Das Lied von der Glocke
Poeziaĵoj de Frideriko Schiller/trad. de kolonelo Zwach. - Vieno: Knepler, 1913. - 32 p. - (Nova Biblioteko Esperanto; 1)
Poeziaĵoj de Frideriko Schiller/trad. de kolonelo Zwach, kun aldono de unu originala poemo. - 2. eld. - Vieno: Wallishauser, [1928]. - 31 p. - (Nova Biblioteko Esperanto; 1)
La viziulo : el la memorskribaĵoj de la grafo O/Esperantigis Karl Cron. - [Vieno, 1930]. - [114] folioj; Originalo: Der Geisterseher
Don Carlos, Infanto de Hispanujo: drameca poemo/Esperantigis Karl Cron. - Vieno: Cron, 1931. - [136] folioj, folioj [72]-[144]; Originalo: Don Carlos, Infant von Spanien
La konspiro de Fiesco en Genova: tragedio respublikana/Esperantigis Karl Cron. - [Vieno, 1931]. - [118] folioj; Originalo: Die Verschwörung des Fiesco zu Genua
La nevo kiel onklo: komedio en tri aktoj/Trad. de Charles Stewart. - Parizo: Hachette, [s.j.]. - 53 p.; Originalo: Der Neffe als Onkel
La garantio, (Die Bürgschaft), tradukita de Vasilij Devjatnin.

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

http://www.schillerjahr2005.de
http://www.schiller-multimedial.de
http://www.mckaylodge.com/tylerdavidson/artists/schiller.html Arkivigite je 2005-03-14 per la retarkivo Wayback Machine

Pluraj versioj de la "Himno al ĝojo" legeblas en "Literaturo en Esperanto": fare de Kalocsay Arkivigite je 2004-05-29 per la retarkivo Wayback Machine