Czesław Niemen

Czesław Niemen, a właściwie Czesław Juliusz Wydrzycki (1939-2004) był polskim piosenkarzem, autorem tekstów i kompozytorem. Jego muzyka jest ciągle żywa, gdyż utwory które skomponował są ponadczasowe.

Krótki życiorys Czesława Niemena

Czesław Niemen, a właściwie Czesław Juliusz Wydrzycki urodził się w Starych Waliszkach koło Grodna, 16 lutego 1939 roku. Debiutował na początku lat sześćdziesiątych jako wykonawca big bitowy – udzielał się wokalnie w tak nieprzeciętnym zespole jak Niebiesko-Czarni. Do największych przebojów pierwszego okresu Niemena należą dynamiczne utwory jak ten pod tytułem „Płonąca stodoła”, ale i ballady, na przykład „Pod papugami”. Wkrótce jednak Niemen wyznaczył sobie kierunek w stronę muzyki nieco ambitniejszej. Piosenka „Dziwny jest ten świat” została szlagierem czasu przełomów, w tym słynnego z protestów studenckich roku 1968. Niemen jednak nie poprzestał na tym sukcesie. Pomysł na muzykę i siebie miał od początku, dzięki czemu odnajdujemy w jego twórczości psychodelę, jak i progresywny rock, a nawet awangardowy jazz. Charakterystyczny jest elektroniczny album „Katharsis”, pozycja obowiązkowa dla pasjonatów i znawców. Pozostał do końca czynnym muzykiem, również w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku. Do końca dawał świetne koncerty, komponował i sporadycznie również nagrywał, koncentrując się na pisaniu muzyki do filmów i spektakli teatralnych. W latach 90. zajmował się również malarstwem oraz grafiką komputerową.

Zmarł 17 stycznia 2004 w Warszawie. Powodem przedwczesnego odejścia twórcy był nowotwór jelita grubego. Jego zwłoki spopielono. Doniosłość muzyki Czesława Niemena została podkreślona przez złożenie urny z jego prochami w katakumbach na Starych Powązkach w Warszawie. Artystę żegnało około 3 tysiące ludzi, w tym również oficjalni przedstawiciele krajowych władz. W godzinę rozpoczęcia pogrzebu wiele stacji radiowych w Polsce wyemitowało „Dziwny jest ten świat”, oddając w ten sposób należny Niemenowi hołd.

Biografia rozszerzona Czesława Niemena

Czesław Niemen, a właściwie Czesław Juliusz Wydrzycki, przyszedł na świat 16 lutego 1939 w Starych Wasiliszkach koło Grodna (na dzisiejszej Białorusi).

Rodzina, rodzice

Cała rodzina Czesława Niemena była bardzo muzykalna. O jego ojcu Antonim znajomi i sąsiedzi mówili, że miał właściwie „złote ręce” – nie bał się żadnych prac i był uzdolniony artystycznie, więc to pewnie po nim syn odziedziczył talent. Potrafił nastroić fortepian, organy, naprawić maszynę do pisania, rower, a nawet zegarek. Był organistą w miejscowym kościele i śpiewał. To właśnie on – żołnierz Armii Krajowej, zaszczepił młodemu Cześkowi zainteresowanie muzyką. To zainteresowanie pielęgnowała także jego matka Anna, która śpiewała w parafialnym kościele. W domu nie brakowało instrumentów. Stał tam fortepian, patefon i stale rozbrzmiewała tam muzyka.

Edukacja

Pierwsze profesjonalne kroki Czesław Niemen stawiał w szkole w Grodnie. Chodził do rosyjskiej szkoły, a języka polskiego, który był jego ojczystym, uczył się z książek. W szkole muzycznej trafił do klasy fortepianu, ale grywał również na akordeonie. Edukację zakończył już po roku szkoły średniej, a jak wspomina jeden z jego przyjaciół ze szkoły: Został wyrzucony za wagarowanie.

Małżeństwo

Ożenił się w wieku 19 lat w maju 1958 roku. Jego wybranką była Maria Klauzunik, z zawodu pielęgniarka. Gdy się poznali była uznawana za lokalną piękność i niejeden mężczyzna chciał z nią chodzić. Była to bardzo mocna miłość. Czesław był od niej o rok starszy i już miał sławę artysty. Ślub był na szybko i nastąpił na kilka godzin przed wyjazdem rodziny do Polski. Rodzina Wydrzyckich wyjechała ze Związku Radzieckiego, a piosenkarz podkreślał, że była to dla niego najważniejsza życiowa decyzja. Argumentem za wyjazdem było to, że najprawdopodobniej Czesław będzie powołany do Armii Czerwonej, której nie chciał służyć. W pierwszym roku w Polsce Wydrzyccy trafili do obozu repatriantów. Potem mieszkali w różnych poniemieckich miastach, a w końcu osiedlili się w Gdańsku i tam Maria przyjechała do swojego męża. Para wzięła wtedy ślub kościelny, a rok później przyszła na świat ich córka Maria. 

Czesław zdecydował się pójść do szkoły muzycznej w Gdańsku. Dorabiał w różnego rodzaju klubach, wykonując przy akompaniamencie gitary najpopularniejsze piosenki. Małżeństwu Marii i Czesława oraz ich dziecku doskwierała bardzo duża bieda. Przez pewien okres musieli nawet mieszkać osobno, gdyż nie było ich stać na wynajem mieszkania.

Początki kariery i rozwód

Czesław Niemen debiutował na początku lat sześćdziesiątych jako wykonawca panującej wtedy mody na big bit. Życie z Marią na odległość sprawiło, że w małżeństwie zaczęło dziać się coraz gorzej, a żona wyrzuciła go z domu. Chciała, aby poszedł do normalnej pracy i zaczął wreszcie zarabiać. Para rozwiodła się w 1971 roku, jednak już wiele lat wcześniej nie tworzyli ze sobą związku. Maria opowiadała, że gdy zamieszkali w Polsce, Czesława nic poza muzyką nie interesowało. Czesław bardzo się zdziwił, gdy pewnego dnia wrócił do domu i zobaczył tam innego mężczyznę, który przez Marię był zaakceptowany. Dopiero wtedy Czesław pojął co stracił. Z córką Czesław utrzymywał sporadyczny kontakt.

Kariera muzyczna

W 1962 roku zaczął się dobry, muzyczny czas dla Czesława. Po wyróżnieniu na Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie odbył pierwszą trasę koncertową po Polsce z zespołem „Czerwono-Czarni”. Do tej pory posługiwał się nazwiskiem Wydrzycki, jednak końcem 1963 roku artysta zaczął posługiwać się pseudonimem artystycznym Niemen. Przyjął pseudonim od rzeki Niemen, która przepływała przez wieś, z której pochodził. W połowie lat ’70 zmienił oficjalnie swoje nazwisko na Niemen-Wydrzycki.

Karierę big bitową zaczął w 1962 roku z zespołem „Niebiesko-Czarni”. Odnosił wielkie sukcesy i koncertował nie tylko w Polsce, ale też na Węgrzech, Jugosławii i Francji. To wtedy pojawił się hit „Pod papugami”. Wystąpił w Opolu, jednak nie zachwycił jury i publiczności, dlatego postanowił nadal stawiać na zespół, który wtedy radził sobie świetnie. Wyróżnieniem dla nich było zagranie w słynnej paryskiej sali Olympia. Paryż był wówczas stolicą europejskiej rozrywki. 

Pseudonim Czesława spotkał się z nie najlepszym przyjęciem przez władze PRL-owskie. Zaczął też budzić kontrowersje styl bycia, ubierania oraz wypowiadania Czesława Niemena.

Po rozstaniu się z Niebiesko-Czarnymi Czesław Niemen współpracował od 1966 roku z formacją Akwarele. Zaczął też inspirować się muzycznie nowymi nurtami. Wówczas powstał „Sen o Warszawie”, który w pierwszej wersji został nagrany po francusku. W 1967 roku nastąpił moment przełomowy, ponieważ wtedy powstała piosenka „Dziwny jest ten świat”, która miała być protest-songiem. Od tego momentu Czesław Niemen zaczął wyznaczać trendy, a wszyscy oszaleli na jego punkcie i do dziś jest to jeden z największy polskich hitów.

Wydawał płyty na zachodzie, jednak ostatecznie zrezygnował z kariery zagranicznej, dbając o niezależność. W 1971 roku powstaje formacja Niemen.

Miłość na resztę życia

W 1973 roku poznaje on o 14 lat młodszą modelkę – Małgorzatę, która jako pierwsza kobieta pojawiła się na okładce Vogue. Czesław wielokrotnie mówił, że była jego muzą. Była to miłość jego życia z którą spędził ponad 30 lat. Bardzo poukładana Małgorzata znakomicie wpisała się w życie ekstrawaganckiego artysty. W 1976 roku przyszła na świat ich pierwsza córka Natalia, a później Eleonora. Rodzina stała się przystanią artysty i choć muzyka wiele dla niego znaczyła, to jego żona zawsze podkreślała, że rodziny nigdy nie zaniedbywał. Jego żona dbała o dobrą atmosferę w domu swoją troskliwością i wyrozumiałością. Sławny tata od najmłodszych lat uczył córki Eleonorę i Natalię wrażliwości na muzykę.

Dalsza działalność muzyczna

Jako pierwszy polski muzyk Czesław Niemen używał nowoczesnego sprzętu elektronicznego i m.in. syntezatora Mooga. Dzięki temu powstał jego album pt. „Katharsis”, czyli obowiązkowa pozycja dla znawców i pasjonatów. W 1979 roku stworzył przebój „Nim przyjdzie wiosna” do wiersza Iwaszkiewicza. Czesław Niemen czuł się prześladowany przez władze PRL, które ograniczały jego swobodę i manipulowały biografią.

Lata 80′ nie były jednak najbardziej płodne dla Niemena. Rzadko występował, grając w różnych składach, a z czasem także solowo.

W 1989, już po zmianie ustroju, pokazał się jego nowy album Terra Deflorata z elektroniczną muzyką i autorskimi tekstami. Powodem jego mniejszej aktywności była choroba, o czym nie wszyscy wtedy wiedzieli. Artysta zmagał się z chłoniakiem. Przez lata trzymał go w ryzach, był na diecie niskobiałkowej, która powstrzymywała rozwój choroby. 

W 1995 roku pojawiła się pierwsza autoryzowana przez artystę kompilacja wydana oficjalnie na płycie CD „Sen o Warszawie”. Za nią podążyły reedycje wcześniejszych, wspaniałych albumów. W 1999 roku przez Politykę Niemen został uznany artystą wszech czasów.

Choroba i śmierć

W ostatnich latach jego życia powróciła choroba nowotworowa. Na początku 2004 roku trafił do szpitala. Mimo wysiłków lekarzy zmarł 17 stycznia 2004 w szpitalu onkologicznym w Warszawie. Zmarł w wieku 64 lat w wyniku powikłań, a dokładnie zapalenia płuc.

Powodem przedwczesnego pewnie zgonu był rak jelita grubego. Chciał, aby jego zwłoki zostały spopielone i tak też się stało. O doniosłości twórczości Czesława Niemena świadczy fakt, że 30 stycznia 2004 roku urna z jego prochami została złożona w katakumbach na Starych Powązkach w Warszawie. Żegnało go około 3 tysiące osób, w tym również oficjalni przedstawiciele władzy. W godzinę rozpoczęcia pogrzebu wiele stacji puściło utwór „Dziwny jest ten świat” w ten sposób oddając hołd artyście.

Ciekawostki o Czesławie Niemenie

• Zanim został multiinstrumentalistą, poświęcał się grze na akordeonie i flecie.
• Czesław Niemen w czasie wczesnej młodości przygrywał do mszy na organach w grodzieńskim kościele.
• W 1970 roku na festiwalu Cantagiro Niemen romansował z włoską piosenkarką nazwiskiem Concetta Gangi.
• Czesław Niemen w Paryżu ogolił się na łyso i zaczął nosić peruki.
• Legendarny samochód Niemena, urósł w plotkach do tego rozmiaru, że do dziś dokładnie nie wiadomo czy był to Ford czy Jaguar, oraz jaki dokładnie miał kolor. Wiadomo natomiast więcej o jego pochodzeniu, jakoby muzyk kupił auto od Jerzego Skolimowskiego.
• Do legend przeszedł koncert Niemena w zakładzie karnym dla kobiet. Z dobrze potwierdzonych relacji świadków osadzone kobiety płakały.
• Niebiesko-Czarni i Czesław Niemen wystąpili w 1964 roku na specjalne życzenie Marleny Dietrich. Chodziło zwłaszcza o jedną piosenkę, mianowicie „Czy mnie jeszcze pamiętasz”, którą to Niemen oczarował Niemkę.
• Cyprian Kamil Norwid wszedł dzięki Niemenowi do muzycznego obiegu, gdyż na podstawie wiersza poety Niemen stworzył utwór pt. „Bema pamięci rapsod żałobny”. Po nagraniu były gromy za to, że zszargał wielką poezję, a później utwór znalazł się na lekcjach szkolnych.
• W latach 90. zajął się malarstwem oraz grafiką komputerową.
• Córka Niemena Natalia Niemen napisała książkę pod tytułem „Niebo będzie później”, w której to odnajdujemy nieznane a bardzo istotne fakty z życia muzyka.
• Czesław Niemen został uznany w 1999 roku przez tygodnik „Polityka” artystą wszech czasów.
• Czesław Niemen mierzył aż 190 cm wzrostu.

Cytaty Czesława Niemena

„Całe życie wychodzi ze mnie ta białoruskość, chociaż Białorusinem nie jestem. Chodzi mi o regionalizm, moją wrażliwość na dary natury, w tym na muzykę, śpiew tamtych ludzi, którzy muzykę czuli, nie musieli się jej uczyć.”

„Moim zdaniem Ray Charles jest profesorem wszystkich nieźle i bardzo dobrze śpiewających piosenkarzy późniejszych. I mało tego, uważam, że jest to piosenkarz wszech-czasów, niesłusznie przez młodych uważany za kogoś, kto minął. Myślę, że to się okaże w przyszłym stuleciu, zresztą po tym bełkocie jaki się odbywa na polu światowego rynku piosenkarskiego to się widzi.”

Ostatni wywiad na 3 tygodnie prze śmiercią: „Ja mam w zanadrzu sporo kompozycji, których jeszcze nie nagrałem.”

„Wstyd mi za tych, co nie mając wstydu zapomnieli, że u kresu groby nas zrównają.”

Źródła

Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autor zdjęcia: Narodowe Archiwum Cyfrowe. Zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY-SA 4.0.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Niemen
https://biografia24.pl/czeslaw-niemen/
https://culture.pl/pl/tworca/czeslaw-niemen
https://www.last.fm/pl/music/Czes%C5%82aw+Niemen/+wiki
https://www.filmweb.pl/person/Czes%C5%82aw+Niemen-8597#
https://www.youtube.com/watch?v=HRYyZmSRZek
https://www.youtube.com/watch?v=BgFDh7l8c_w
https://www.pomponik.pl/plotki/news-czeslaw-niemen-skonczylby-dzis-83-lata-na-co-zmarl-wybitny-m,nId,5834028

Tagi: