Zofia Rosińska Po śladach. Doświadczenie modlitewne w ujęciu filozofii kultury

W analizach fenomenu modlitwy autorka odwołuje się do wielu spostrzeżeń i refleksji związanych z sferą kultury, głównie literatury. Książka nie ma charakteru konfesyjnego, nie koncentruje się na modlitwie związanej z jakimkolwiek konkretnym wyznaniem religijnym. Traktuje modlitwę jako fenomen występujący w wielu wyznaniach religijnych, a także poza religią. Prac poświęconych tej problematyce jest bardzo mało, co czyni inicjatywę autorki niezwykle cenną

Autorka zarysowuje najszersze ramy zagadnienia modlitwy, którymi są doświadczenie i ślad, przechodzi następnie do węższego kontekstu fenomenu modlitwy, którym jest wiara, i dochodzi do samego sedna, czyli analizy problemu modlitwy.

Bardzo dobrym zabiegiem ułatwiającym lekturę pracy i czyniącym ją bardziej przystępną jest zamieszczenie na końcu rozmów autorki z różnymi osobami. Różnorodność rozmówców, długość ich wypowiedzi i poziom kompetencji ich sądów ukazują fenomen modlitwy jako żywe doświadczenie przenikające życie jednostki zarazem w uniwersalny, ale także i w indywidualny, niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju sposób.

Grzegorz Pyszczek, fragmenty recenzji

Rok wydania 2023

Wydanie pierwsze

Format 130 x 208 mm

Liczba stron: 288

Oprawa broszurowa

ISBN 978-83-67557-05-4

e-ISBN 978-83-67557-06-1

Cena 32 zł

Projekt okładki i stron tytułowych Ireneusz Sakowski

Spis treści

Podziękowania / 7

Wstęp. Metoda, postawa i cel / 8

O doświadczeniu i o śladzie / 27

Jakie czynności i zachowania ludzkie nazywane są doświadczeniem? — 30; „Poddawanie próbie” — 34; Ślad — 57; MODLITWA Norwida — 64

Doświadczenie wiary / 67

Co to jest / czym jest modlitwa / 99

Modlitwy — 105; Jak się modlić? — 123; Niemoc modlitwy — 132; „Kto” doświadczenia modlitewnego — 146

Podsumowanie / 171

Aneks / 178

Doświadczenie modlitewne (Przemysław Bursztyka) / 179

Rozmowa z Małgorzatą Fraint, psychoterapeutką polsko-amerykańską / 182

Rozmowa z Grzegorzem, doktorem nauk medycznych, specjalistą chorób wewnętrznych / 191

Rozmowa z Krzysztofem Rutkowskim, optometrystą / 195

Krótki esej o doświadczeniu modlitewnym (Carole Sajnok, studentka fizyki i filozofii) / 204

Rozmowa o modlitwie z Januszem Siekiem / 232

Moje doświadczenie modlitewne (Mariusz Stanowski, artysta,inżynier) / 235

Rozmowa z Ireną Stopierzyńską-Siek / 237

„[…] wiem, że wolno nam Ciebie żądać […]” (Joanna Sujecka) / 242

Rozmowa z Tomaszem Terlikowskim, dziennikarzem / 248

Totus Tuus Maria (Krzysztof Świercz) / 262

Rozmowa z Johnem Valentinem, profesorem filozofii z Shawnee State University, USA / 271

Rozmowa z Kacprem Wojciechowskim, maturzystą / 276

Indeks osób / 280

Wstęp

Metoda, postawa i cel

(fragmenty)

Dwie główne tezy stanowią fundament, na którym opiera się konstrukcja całej książki. Są to następujące przekonania: po pierwsze doświadczenie modlitewne jest metafizycznym odruchem człowieka i po drugie że jest to doświadczenie syntezujące.

Doświadczenie modlitewne łączy w sobie elementy innych doświadczeń: estetycznego, metafizycznego, a także patologicznego i terapeutycznego. Jednocześnie nie pozwala się zredukować do żadnego z nich. Przekracza je. W tym sensie jest to doświadczenie najpełniej ludzkie, to znaczy takie, które usiłuje przezwyciężyć ograniczenia społeczno-psychiczno-somatyczne, które determinują naszą egzystencję. Kiedy Jacques Derrida zwierza się, mówiąc, że gdy się modli, doświadcza czegoś dziwnego, wtedy rozumiem, że doświadcza tej syntezy, która nie pozwala się określić i ujednoznacznić.

Usiłowanie przezwyciężenia ograniczeń nie oznacza izolacji od ludzkiego doświadczenia, ale przeciwnie, oznacza doświadczenie zakorzenienia i trud wyrywania się z tego doświadczenia. […] Na temat modlitwy jest wiele opracowań — zarówno teologicznych, jak i filozoficznych; zarówno poważnych, o głębszej refleksji, jak i spopularyzowanych. Odnosi się wrażenie, że o modlitwie wszyscy wiedzą wszystko. Trudno sobie wyobrazić możliwość dodatkowej myśli. Ogromna liczba prac jest uzasadniona wagą tematu i zainteresowaniem, które on budzi. Tych wypowiedzi nie tylko jest wiele, ale też charakteryzuje je duża różnorodność. Koncentrują się wokół podstawowych pytań: czym jest modlitwa, jak należy się modlić, czy każdy może się modlić i czy można się modlić za każdego i wreszcie czy Bóg wysłuchuje modlitw. Podczas analizy tych najbardziej ogólnych pytań ujawniają się nowe, bardziej szczegółowe pytania i nowe odpowiedzi. Wszystkie krążą wokół fundamentalnego problemu: komu potrzebna jest modlitwa?

Choć rzadko jest on stawiany wprost i nie uzyskuje bezpośredniej odpowiedzi, przenika wszystkie znane mi rozważania o modlitwie. Można się w nich dopatrzeć przekonania, że modlitwa jest potrzebna człowiekowi. Nie jest potrzebna Bogu.

Jak pisać o doświadczeniu modlitewnym? Kogo to interesuje, jeśli to jest sprawa prywatna, intymna? Ta prywatna i intymna sprawa ma jednak charakter powszechny. Powszechny to znaczy doświadczany nie tylko przeze mnie, ale także przez innych, a ponadto obecny nie tylko w jednej kulturze, ale niemal we wszystkich kulturach. Znajdujemy w nich ślady doświadczenia modlitewnego.

Nie mamy dostępu do doświadczenia. Mamy dostęp do śladu i jego warstw. Pisząc o śladach, piszemy o doświadczeniu, ale nie jest ono dostępne bezpośrednio, lecz kulturowo zapośredniczone. Zapośredniczone przez język, malarstwo, muzykę, refleksję filozoficzną, liturgię kościelną.