Kody zawodów wraz z ich nazwą, stanowią elementy klasyfikacji zawodów i specjalności. Ten usystematyzowany zbiór pomaga w prowadzeniu analiz rynku pracy i pozwala dostosować kształt szeroko pojętej edukacji zawodowej. Czym dokładnie jest taki wykaz zawodów? Czy można samodzielnie zgłosić swoje stanowisko? Sprawdź!
Specjalizacje i konkretne stanowiska posiadają swoje kody zawodu, szczegółowe opisy i poziomy klasyfikacji edukacyjnej. Takie dane zawiera się w klasyfikacji zawodów i specjalności, która pomaga w szczegółowych analizach rynku pracy, doradztwie i pośrednictwie zawodowym, a także dostosowywaniu edukacji zawodowej do potrzeb rynku. Szczegółowa klasyfikacja jest szczególnie przydatna ze względu na postępującą cyfryzację usług pośrednictwa pracy i aktywizację zawodową osób bezrobotnych. W spisie znajdziemy np. zawody regulowane, artystyczne, techniczne i kierownicze, do których dopasowano wymagany poziom kwalifikacji, edukacji i kompetencji. Dzięki temu pracownik urzędu pracy może dopasować propozycje zatrudnienia do kwalifikacji osoby bezrobotnej. Czym dokładnie jest klasyfikacja? Jakie zadania spełnia?
Spis treści
Kod zawodu a klasyfikacja zawodów i specjalności. Co to jest?
Klasyfikacja to usystematyzowany spis zawodów oraz specjalności, który został powołany na mocy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2018 r. poz. 227). Obowiązujący rejestr zawodów przygotowano w oparciu Międzynarodowy Standard Klasyfikacji Zawodów i nie stanowi wykazu zamkniętego. Lista zawodów jest wciąż aktualizowana i rozszerzana. Polska klasyfikacja to ważny rejestr, który wykorzystuje się do obsługi rynku pracy, oceny potrzeb edukacyjnych i szkoleniowych, wsparcia walki z bezrobociem, porównania z innymi państwami Unii Europejskiej, a także elektronicznej obsługi urzędów pracy.
Taki rejestr zawodów składa się z kodów zawodu, opisów, wymaganych kompetencji i preferowanego poziomu edukacji. To ważny element prowadzenia polityki społecznej. Dokładny wykaz zawodów pozwala ocenić, jakie kompetencje są teraz najbardziej potrzebne. Dzięki temu można dostosować edukację zawodową młodzieży i dorosłych, a także odpowiadać na potrzeby osób bezrobotnych.
Polska klasyfikacja zawodów – po co powstała?
Przekazaliśmy już pokrótce, w jakim celu powstała klasyfikacja. W rozporządzeniu Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej umieściło dokładny opis przeznaczenia wprowadzonej klasyfikacji. Zakres przydatności rejestru zawodów jest na tyle szeroki, że możemy go nazwać podstawowym dokumentem, definiującym nazwy i kompetencje większości zawodów, z którymi spotykasz się, przeglądając oferty pracy. O jakich celach mowa?
- Wprowadzenie jednolitego nazewnictwa i kodów zawodowych w klasyfikacji, które umożliwi uporządkowanie typu zawodu na różnych dokumentach i w różnych ofertach pracy.
- Aktualizowanie rejestru zawodów, wprowadzanie nowych stanowisk i specjalizacji, a także usuwanie tych zawodów, które ulegają naturalnemu zanikowi.
- Przeprowadzanie szczegółowych analiz statystycznych zatrudnienia i bezrobocia. Dzięki temu można ocenić, w jakich zawodach bezrobocie jest najwyższe i dostosować do nich funkcjonowanie programów przeciwdziałania bezrobociu.
- Tworzenie statystyk służących do porównywania zjawisk występujących na polskim rynku pracy z tymi, które zachodzą na rynkach zagranicznych.
- Ocena aktualnych potrzeb rynku pracy i połączenie ich z obecnym systemem kształcenia zawodowego młodzieży i dorosłych. Jeżeli np. istnieje duże zapotrzebowanie na zawody związane z biologią, można położyć nacisk na ową dziedzinę w systemie edukacji zawodowej.
- Wykorzystywanie kodów zawodów do prowadzenia badań i analiz, pomagających ustalić stan rodzimego rynku pracy i prognozować jego dalszy rozwój.
- Dostarczanie ujednoliconych danych do komputerowego systemu obsługi pośrednictwa zawodowego i urzędów pracy.
W tym przypadku godnym rozwinięcia jest ostatni punkt, czyli ujednolicony system obsługi w urzędach pracy. Klasyfikacja na potrzeby rynku pracy jest szczególnie przydatna podczas aktywizacji osób bezrobotnych. Dzięki wprowadzeniu kodu zawodu, kompetencji osoby bezrobotnej i potwierdzonych kwalifikacji do specjalnego systemu cyfrowego – można z łatwością dostosować oczekiwania pracodawcy do kompetencji osoby bezrobotnej. To duże ułatwienie, które może pozytywnie wpływać na jakość obsługi w urzędach pracy i pośrednictwach pracy.
Co oznaczają poszczególne kody klasyfikacji zawodów?
Aby przybliżyć, jak wygląda taka klasyfikacja, należy skupić się na jej strukturze i symbolach zawodów. Cały system jest zbudowany w ściśle określonej hierarchii, a kody zawodu pomagają połapać się w jego strukturze. Owa struktura polega na pogrupowaniu poszczególnych zawodów i specjalności, przynależnych poziomów kwalifikacji i szczegółowych opisów. Jak podzielono zawody?
- Na 10 grup wielkich, oznaczonych jedną cyfrą.
- 43 grupy duże, które klasyfikuje się dwucyfrowym kodem zawodowym.
- Na 133 grup średnich, oznaczonych trzema symbolami zawodowymi.
- 455 grup elementarnych, oznaczonych czterocyfrowym kodem zawodowym.
- 2455 zawodów i specjalności, które są oznaczone kodami sześciocyfrowymi.
Strukturę klasyfikacji zawodów tworzy 10 podstawowych grup, oznaczonych jedną cyfrą. Im bardziej szczegółowy jest podział, tym więcej cyfr znajdziemy przy zawodzie wykonywanym przez pracownika. Jak to przedstawić na przykładzie? Część struktury np. pracowników budowlanych może wyglądać następująco:
- 7 – robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy;
- 71 – robotnicy budowlani i pokrewni;
- 711 – robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni;
- 7115 – cieśle i stolarze budowlani;
- 711502 – cieśla szalunkowy.
Co daje nam kod zawodu lub jego nazwa? Pracownik urzędu pracy, pośrednictwa pracy lub osoba poszukująca zatrudnienia, może skorzystać z wyszukiwarki opisów zawodów dostępnej pod nazwą “Wortal publicznych służb zatrudnienia” i w wyszukiwarkę wpisać kod wykonywanego zawodu lub nazwę zawodu. Jeżeli osoba zainteresowana rozwinie otrzymany wynik, będzie mogła sprawdzić dokładny opis stanowiska, konkretne zadania zawodowe stawiane przed takim pracownikiem, a także szczegółowe wymagania i kompetencje, których poszukują pracodawcy. Wówczas na podstawie opisu zawodu może dokonać decyzji.
Nowe kody zawodów – kto może zgłosić?
Jak już wspomnieliśmy, klasyfikacja zawodów jest zbiorem otwartym, który co jakiś czas zostaje zaktualizowany. Warto wiedzieć, że rozszerzaniem rejestru zawodów zajmuje się wiele podmiotów, które mogą wnioskować o wprowadzenie do zbioru nowego stanowiska, kompetencji lub kodu. Kto może tego dokonać?
- Ministerstwa i urzędy centralne.
- Różne stowarzyszenia i związki zawodowe.
- Organizacje pracodawców i inne jednostki, których kompetencje w stosunku do danego zawodu na to pozwalają.
Wnioskujący powinien zadbać o wyszczególnienie opisu proponowanego zawodu, uzasadnienie zmiany w polskiej klasyfikacji zawodów i specjalności, a także przedstawienia zadań i wymagań stawianych przez pracodawców.
Kod zawodu – częste problemy podczas zgłoszeń w dokumentach ZUS
Jak wybrać kod zawodu? Wybór nie zawsze jest jasny. Wiele sytuacji może powodować wątpliwości co do wyboru. Z jakimi problemami przedsiębiorcy prowadzący własną działalność gospodarczą i pracownicy mierzą się najczęściej w kontakcie z klasyfikacją zawodów?
- Brak kodu zawodu
Zdarza się, że zawód nie został ujęty w klasyfikacji. Wówczas pozostaje klasyfikacja “xx90…gdzie indziej niesklasyfikowani”. Należy sprawdzić podgrupy kodów zawodu. W przeciwnym razie istnieje możliwość złożenia wniosku o wpisanie do klasyfikacji nowego kodu zawodu.
- Wielozadaniowość stanowiska
Jeśli pracownik ma wpisane dwa odrębne stanowiska pracy, wówczas należy brać ten zespół czynności, jakie przewyższają w obowiązkach pracownika. Ustalony na takiej podstawie kod powinien być uwzględniony w zgłoszeniu do ubezpieczeń na formularzach ZUS ZUA i ZUS ZZA.
- Kierownik a specjalista
To, czy przedsiębiorca jest kierownikiem, czy specjalistą jest uzależnione od zadań, jakie wykonuje. Należy je rozważyć pod względem pokrycia z obowiązkami kierowników/menedżerów, czy raczej standardowych pracowników.
