Świda Zofia

1939–2011

dr 1971, dr hab. 1983, profesor 1996

biografia

Zofia Świda, córka Witolda i Zofii z domu Olechnowicz, urodziła się w Wilnie 3 czerwca 1939 r., niemal w przededniu wybuchu II wojny światowej. Lata wczesnego dzieciństwa w dobie wojennej okupacji spędziła w Wilnie. Po krótkim pobycie w Białymstoku (w roku 1945) oraz w Łodzi (od roku 1946) wraz z rodzicami przeniosła się na stałe do Wrocławia, z którym odtąd związane było Jej życie, edukacja i działalność zawodowa. Migracja do Wrocławia była bezpośrednią konsekwencją zaproszenia i propozycji pracy, jaką Jej ojciec (Witold Świda), wybitny i uznany już wówczas luminarz nauk prawnych, otrzymał ze strony Uniwersytetu Wrocławskiego. Wkrótce po przybyciu do Wrocławia, albowiem już w roku 1946, rozpoczęła naukę szkolną. Edukację na poziomie szkoły średniej kontynuowała w III Liceum Ogólnokształcącym, które ukończyła w roku 1956, uzyskując świadectwo maturalne.  W tym samym roku została studentką Uniwersytetu Wrocławskiego, choć nie od razu jednak rozpoczęła swoją wielką przygodę z prawem. Pierwotnie wstąpiła na Wydział Filologiczny, a dopiero po roku (początkowo jeszcze studiowała jednocześnie na obu wydziałach) podjęła ostatecznie decyzję o związaniu swej dalszej edukacji akademickiej, a z czasem także życia zawodowego, z Wydziałem Prawa, kontynuując tym samym rodzinne tradycje reprezentowane przez swego słynnego antenata.  


Studia ukończyła w roku 1962, uzyskując tytuł magistra prawa na podstawie pracy Zeznania świadków napisanej pod kierunkiem prof. Włodzimierza Gutekunsta (ocenionej jako bardzo dobra). Po odbyciu rocznego stażu naukowego została zatrudniona w 1963 r. jako asystent, a w 1964 r. jako starszy asystent Katedry Postępowania Karnego Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. W roku 1971 przedstawiła dysertację doktorską Sądownictwo penitencjarne jako instytucja procesowa, przygotowaną pod kierunkiem prof. Marii Lipczyńskiej. Po uzyskaniu stopnia doktora nauk prawnych jeszcze w tym samym roku została powołana na stanowisko adiunkta.


Kilkanaście lat intensywnych, wielowątkowych i wieloaspektowych eksploracji  zaowocowało w roku 1983 kolejnym osiągnięciem we wspaniale rozwijającej się karierze naukowej Zofii Świdy. Na podstawie przedłożonej monografii Zasada swobodnej oceny dowodów w polskim procesie karnym Rada Wydziału Prawa i Administracji przyjęła kolokwium habilitacyjne i podjęła uchwałę o nadaniu Jej stopnia doktora habilitowanego. Niespełna rok później została mianowana docentem w Uniwersytecie Wrocławskim.  


Uzyskanie statusu i pozycji samodzielnego pracownika naukowo-dydaktycznego nie wywołało spotykanego niejednokrotnie regresu w rozwoju Jej aktywności zawodowej, zjawiska kolokwialnie określanego czasami „spoczywaniem na laurach”. Wprost przeciwnie: dynamizm, zaangażowanie, kreatywność i pasja, z jaką Zofia Świda poświęcała się pracy na uczelni, zaskarbiały Jej coraz powszechniejsze uznanie i podziw. Wkrótce zyskały one swój wymierny efekt i wyraz w postaci kolejnych awansów, nowych tytułów, stopni i stanowisk. Decyzją Rektora UWr została mianowana 1 kwietnia 1991 r. na okres pięciu lat na stanowisko profesora nadzwyczajnego na Wydziale Prawa i Administracji w Katedrze Postępowania Karnego. W roku 1996 z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej uzyskała tytuł profesora nauk prawnych, co jeszcze w tym samym roku skutkowało zatrudnieniem Jej na stałe na stanowisku profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Wrocławskiego. Wreszcie zwieńczeniem wspaniałej kariery zawodowej Zofii Świdy stało się mianowanie Jej przez Ministra Edukacji Narodowej profesorem zwyczajnym w Uniwersytecie Wrocławskim, co nastąpiło z dniem 1 lipca 2001 r.
W okresie asystentury, jak również jeszcze przez kilka lat po obronie pracy doktorskiej (do roku 1976) prócz zajęć z zakresu postępowania karnego Zofia Świda prowadziła także zajęcia dydaktyczne z zakresu logiki (po złożeniu w czerwcu 1965 r. kolokwium kwalifikacyjnego w Katedrze Logiki Wydziału Filozoficznego). Po objęciu stanowiska docenta w zakresie Jej obowiązków były już wykłady i seminaria wyłącznie z zakresu postępowania karnego. W latach 1991–1994 na kierunku administracji wykładała Postępowanie przed organami sądowymi. Od początku lat 90. na Studium Podyplomowym Prawa i Gospodarki Unii Europejskiej prowadziła wykład Europejski system ochrony praw człowieka, a na Studium Prawa Karnego Wykonawczego – Organy postępowania wykonawczego.


Uniwersytet Wrocławski był niewątpliwie pierwszym, głównym, lecz okresowo nie jedynym miejscem, w którym Zofia Świda prowadziła działalność dydaktyczną. W latach 1986–1990 była zatrudniona również na Uniwersytecie Szczecińskim, gdzie w okresie 1988–1990 pełniła funkcję kierownika Podyplomowego Studium Wymiaru Sprawiedliwości. Wielokrotnie uczestniczyła również, jako wykładowca, w szkoleniach sędziów, prokuratorów i adwokatów.


Opinie o pracy dydaktycznej Profesor Świdy to nieustające wyrazy uznania, podziwu i zachwytu nad Jej zdolnościami i profesjonalnymi umiejętnościami, formułowane zarówno przez studentów, jak i przełożonych, wybitnych profesorów i luminarzy nauk prawnych. Warto, z konieczności jedynie wyrywkowo, przytoczyć choćby kilka przykładów podobnych ocen:


Prowadzone przez Nią zajęcia cechował dynamizm i wspaniałe przygotowanie merytoryczne, a przede wszystkim duża życzliwość dla studentów.
Zajęcia przez Nią prowadzone wyróżniają się prawdziwie uniwersyteckim poziomem. Są prowadzone z głęboką znajomością zagadnień teorii i praktyki, atrakcyjnie i cieszą się powszechnym zainteresowaniem studentów. Zofia Świda ma długoletnią praktykę dydaktyczną w zakresie prowadzenia seminariów magisterskich. W pracy z seminarzystami poświęca wiele wysiłku i czasu, aby prowadzone przez Nią prace magisterskie miały należyty poziom merytoryczny i redakcyjny. Pod Jej opieką, jako promotora, napisało prace kilkudziesięciu magistrów, a prace ich były wielokrotnie nagradzane.


Organizacja oraz sposób prowadzenia zajęć i egzaminów przez dr hab. Zofię Świdę-Łagiewską odpowiada w pełni wymogom dydaktyki. Sposób prowadzenia zajęć jest zróżnicowany w zależności od ich celu i charakteru. Wykłady odznaczają się jasnością i przejrzystością przekazywanej wiedzy. W trakcie ćwiczeń studenci mają przede wszystkim okazję wykorzystać wiedzę teoretyczną do rozwiązywania i dyskutowania nad konkretnymi przykładami z praktyki. […] Dr hab. Zofia Świda-Łagiewska stawia studentom wysokie wymagania i konsekwentnie egzekwuje od nich wiedzę w trakcie egzaminów. Sprawdza nie tylko zdobyte wiadomości, ale także umiejętności zastosowania wiedzy w praktyce.
 Zaangażowanie w pracę dydaktyczną zaowocowało także opracowaniem cenionych podręczników i skryptów akademickich, których jest autorką lub współautorką.


Profesor Zofia Świda należała do tych jurystów, którzy dostrzegali naturalną i oczywistą potrzebę łączenia teorii (działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej) z praktyką, czyli z pracą w jednej z klasycznych profesji prawniczych. Jednocześnie z podjęciem pracy na uczelni rozpoczęła odbywanie pozaetatowej aplikacji sądowej w Sądzie Wojewódzkim we Wrocławiu, kończąc ją w roku 1965 egzaminem sędziowskim złożonym z wynikiem bardzo dobrym. Ostatecznie na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego została powołana (będąc już profesorem nadzwyczajnym UWr) w roku 1993. Zalety podobnej profesjonalnej wszechstronności zdają się pozostawać poza dyskusją. Korzyści te dostrzegała zapewne, obserwując karierę ojca, nie tylko wybitnego akademickiego profesora, lecz również powszechnie szanowanego adwokata, swego czasu piastującego we Wrocławiu godność pierwszego dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej.
Określenie dorobku naukowego Profesor Zofii Świdy jedynie mianem wartościowego byłoby niezasłużonym i niedopuszczalnym uproszczeniem. Kilka monografii, około setki różnorodnych (pod względem formy i treści) publikacji, liczne recenzje, ekspertyzy dla najwyższych organów państwa (w tym dla Sejmu i Senatu), komentarze do najważniejszych współczesnych polskich kodyfikacji karnych to prace, których wartość trudno przecenić. Niezwykle szeroki zakres zainteresowań (zarówno procedura karna, jak i prawo karne materialne, w szczególności prawo o wykroczeniach, przestępczość nieletnich czy – zwłaszcza w ostatnim okresie – problematyka proceduralnych gwarancji praw człowieka), wielowątkowość i wieloaspektowość podejmowanych eksploracji, rzetelność, wnikliwość oraz nowatorstwo prowadzonych badań spowodowały, że bogactwo naukowej schedy nie tylko ilościowe, ale także (lub może przede wszystkim) jakościowe i nowatorskie przez lata (w istocie od początku Jej kariery zawodowej) spotykało się z bardzo pozytywnym przyjęciem przez najwybitniejszych przedstawicieli nauk prawnych. Rzetelne omówienie jedynie samego dorobku naukowego Pani Profesor z pewnością przekraczałoby konwencjonalne ramy okolicznościowego biogramu, niemniej warto się odwołać do choćby kilku reprezentatywnych opinii na ten temat, formułowanych przez wybitnych współczesnych polskich jurystów, w tym zwłaszcza, co naturalne – przedstawicieli nauk penalnych:


 […] Należy podkreślić, że dr Z. Świda-Łagiewska należy do naukowców, którzy świadomie i celowo ograniczają zakres publikacji. […] uzyskała Ona dotychczas nie tyle dużą ilość, lecz wysoki poziom publikacji mających głównie charakter teoretyczny, choć Jej prace mają również wielkie znaczenie dla praktyki. Prace dr Z. Świdy-Łagiewskiej cechuje zwięzłość, piękny i komunikatywny styl i sumienność opracowania. Duży wpływ na te zalety wywarło Jej zainteresowanie problemami logicznymi i metodologicznymi.


W swych pracach – niezwykle interesujących od strony metodologicznej – Autorka podjęła formułowany w nowoczesnym prawoznawstwie postulat wielopłaszczyznowego badania nauk prawnych. Zwracając uwagę w tym miejscu na interdyscyplinarny charakter opracowań naukowych autorstwa Z. Świdy-Łagiewskiej, chcę wyrazić ogólniejszy pogląd, że dzięki takiemu podejściu badawczemu rysem charakterystycznym twórczości naukowej Świdy-Łagiewskiej jest, jeśli nie rozwiązywanie, to z pewnością formułowanie nowych problemów badawczych, przy których rozwijanie nowoczesnej nauki procesu karnego w niczym nie przypomina przestawiania tych samych mebli w nowym mieszkaniu. Proponowane przez Nią rozwiązania, sądząc po rezonansie, jaki wywołują w literaturze – odbierane są z dużą uwagą i uznaniem, a jeśli niekiedy wywołują także polemiki, to ich źródłem zdaje się być fakt, że akceptacja nowych ujęć przychodzi zazwyczaj z trudem, wobec zastarzałych nawyków myślenia.


Równie korzystne, pełne superlatywów opinie o pracy naukowo-badawczej Zofii Świdy formułowali także prof. Tylman czy prof. Waltoś.


Niesamowita wprost witalność, energia i poczucie obowiązku nie pozwalały nigdy Pani Profesor pozostać obojętną wobec potrzeb, wyzwań i powinności związanych z działalnością społeczno-organizatorską. Wielość i zróżnicowanie form Jej aktywności oraz niezwykłe osobiste zaangażowanie zasłużenie budzą respekt, podziw i uznanie. Ze szczególną intensywnością działania te związane były, rzecz jasna, z macierzystą uczelnią – Uniwersytetem Wrocławskim.  
W początkowym okresie pracy zawodowej Zofii Świdy w znacznym stopniu łączyły się z potrzebami i oczekiwaniami studentów. W latach 1964–1967 była opiekunem grup studenckich, w okresie 1972–1977 – opiekunem DS „Pancernik”, przez sześć lat, począwszy od roku 1973, opiekowała się Sekcją Kryminologiczną Koła Naukowego Prawników (w ramach współpracy z tą Sekcją pomagała przy organizowaniu Konkursów Krasomówczych). W roku akademickim 1969/1970 zorganizowała współpracę seminarzystów (grupa prof. Gutekunsta) ze społecznymi kuratorami dla nieletnich i z członkiem Rektorskiej Komisji Dyscyplinarnej ds. Studentów.


W życiu organizacyjnym uczelni uczestniczyła również jako członek licznych komisji wydziałowych: Finansowej, Bibliotecznej czy Wydawniczej, a także komisji senackich: Dyscyplinarnej ds. Pracowników Naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego (w której pełniła funkcję przewodniczącej) oraz Statutowej. Nie stroniła od działalności związkowej, była bowiem delegatem związków zawodowych w Instytucie Kryminologicznym.


Aktywnie działała w Zrzeszeniu Prawników Polskich jako członek Komisji ds. Młodzieży Prawniczej, Komisji Prawa Karnego Zarządu Wojewódzkiego ZPP czy (od roku 1967) – Zarządu Głównego Zrzeszenia. Bliską Jej była działalność na rzecz regionu i w organizacjach wyższej użyteczności publicznej – aktywnie udzielała się w Stowarzyszeniu Kultury Dolnośląskiej.  


Szczególne znaczenie miała niewątpliwie praca w ramach i na rzecz organizacji o charakterze naukowym. Zofia Świda należała do Towarzystwa Naukowego Prawa Karnego oraz Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, była członkiem Sekcji Polskiej Association Internationale de Droit Pénal (AIDP), Komisji HESP-u Fundacji im. Stefana Batorego (w latach 1992–1994), a także (od roku 1989) członkiem Komitetu Nauk Prawnych PAN. Pełniła ważne i odpowiedzialne funkcje redakcyjne, będąc członkiem Komitetu Redakcyjnego wydawanego przez Towarzystwo Naukowe Prawa Karnego czasopisma „Przegląd Prawa Karnego” oraz redaktorem publikowanego przez Prokuraturę Krajową miesięcznika „Prokuratura i Prawo”.


Wraz z rozwojem kariery zawodowej i cieszącymi się coraz większym uznaniem dokonaniami badawczymi zaczęła zasiadać w gremiach opiniodawczych najwyższego szczebla, wpływających na tryb i treść projektowanych zmian legislacyjnych. Została członkiem Komisji ds. Reformy Prawa Karnego, członkiem zespołu współpracującego z Zespołem Prawa Karnego Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, brała udział w działaniach zespołu opracowującego projekt zmian kodeksów karnych w latach 1999–2000. Jako ekspert uczestniczyła w pracach Komisji Sejmowej ds. Reformy Prawa Karnego (sporządziła ekspertyzę dla Senatu dotyczącą projektu kodeksu postępowania karnego).
Za swoje wszechstronne zaangażowanie i rozliczne dokonania oraz osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej, dydaktycznej i społeczno-organizacyjnej otrzymała Pani Profesor liczne nagrody prócz „regularnie” niemal przyznawanych Jej nagród rektorskich. W roku 1981 za pracę społeczną w Zrzeszeniu Prawników Polskich została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi.


Gdy 7 lutego 2011 r. dotarła do nas informacja o nagłej śmierci Pani Profesor Zofii Świdy, dla zdecydowanej większości tragiczna wieść o odejściu Osoby tak aktywnej, dynamicznej i po ostatnie chwile pełnej życia była niewątpliwie zaskoczeniem. Tego dnia społeczność akademicka Wrocławia została zubożona o jedną z najwspanialszych swych postaci – znamienitego koryfeusza nauk prawnych o zaiste renesansowej osobowości.

 

Trafnie i wzruszająco ujęli to Jej „Przyjaciele z Sądu Apelacyjnego” w pośmiertnym Wspomnieniu zamieszczonym na łamach „Gazety Wyborczej” z 17 lutego 2011 r., w którym czytamy:

[…] była przede wszystkim urokliwym człowiekiem, pełnym ciepła, życzliwości i oddania […], barwnym, witalnym i żywiołowym. […] Osobą pełną życia i kochającą życie, dostrzegającą jego piękno i umiejącą z niego korzystać. […] Oprócz intensywnej pracy zawodowej, pełnej dalszych planów, wyniesionego z tradycji rodzinnego domu zapału do pracy, była pełną życia i pasji kobietą o szerokich zainteresowaniach i horyzontach. Uwielbiała podróże, nowe krajobrazy i kultury. Zjeździła świat od Chin po Peru – od Norwegii po Nową Zelandię. Z przyjaciółmi i znajomymi – a tych miała wielu. Kochała spotkania, długie rozmowy, dyskusje. Jej radość życia, pogoda ducha, optymizm i energia przyciągały do niej ludzi niezależnie od wieku. Uwielbiała tańczyć. Ostatnia schodziła z parkietu, zostawiając w polu młodszych od siebie. […] W błękitach, które podkreślały kolor Jej oczu, [była zawsze] elegancka, zadbana, efektowna. Nikomu nie odmówiła pomocy, a kiedy trzeba było, jednym słowem ustawiała problem we właściwej perspektywie.

 

Paweł Wiązek

bibliografia

 

1967
Dozór jako środek zapobiegający uchylaniu się od sądu, „Nowe Prawo” 1967, nr 7-8, s. 917-928.

 

1969
Zasady procesowe w stadium wykonawczym procesu karnego, „Nowe Prawo” 1969, nr 2, s. 253-256.

 

1973
Przesłanki dopuszczalności postępowania wykonawczego, „Nowe Prawo” 1973, nr 1, s. 65-72.

 

1974
Sądownictwo penitencjarne jako instytucja procesowa, Warszawa 1974.
Uprawnienia procesowe pokrzywdzonego w sprawach o przestępstwa seksualne, [w:] Przestępczość seksualna. Materiały III Sympozjum Kryminologicznego (Wrocław, 19-20.X. 1973 r.), red. W. Gutekunst, Wrocław 1974, s. 279-288.

 

1975
Oskarżyciel posiłkowy w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Nowe Prawo” 1975, nr 1, s. 69-83.
[Współaut.] M. Lipczyńska, A. Kordik, Z. Kegel, Polski proces karny, wyd. 2, Warszawa 1975.

 

1977
Zasada swobodnej oceny dowodów w postępowaniu karnym. Podstawowe pojęcia, „Państwo i Prawo” 1977, nr 8-9, s. 55-70.

 

1978
Zasada swobodnej oceny dowodów na tle systemu zasad procesu karnego, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1978, nr 2, s. 67-78.
[Współaut.] S. Bułaciński, Rewizje i wyroki. Jak doskonalić orzecznictwo?, „Gazeta Prawnicza” 1978, nr 10.

 

1979
[Współaut.] S. Bułaciński, Wpływ wyroków sądów II instancji (wojewódzkich) uchylających wyrok i przekazujących sprawę do ponownego rozpatrzenia na orzecznictwo sądów karnych I instancji, „Problemy Wymiaru Sprawiedliwości” 1979, nr 18, s. 101-135.

 

1982
Postanowienia wydawane w postępowaniu przygotowawczym, „Problemy Praworządności” 1982, nr 5, s. 25-37.
Procedura przed Trybunałem Stanu, „Gazeta Prawnicza” 1982, nr 16.
Sądowa kontrola oceny dowodów dokonanej przez organy ścigania, Zesz. Nauk. Akademii Spraw Wewnętrznych, z. 30, 1982, s. 83-100.
Zasada swobodnej oceny dowodów w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, „Zagadnienia Wykroczeń” 1982, nr 1-2, s. 7-10.

 

1983
Glosa do wyroku SN z 26.V.1981 r. IV KR 100/81 [dotyczy problemu liczby przesłuchań podejrzanego w stadium przygotowawczym], „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1983, poz. 158 k.
Zakres związania sądu w dokonywaniu ustaleń faktycznych w procesie karnym, „Nowe Prawo” 1983, nr 2, s. 42-50.
Zasada swobodnej oceny dowodów w polskim procesie karnym, Wrocław 1983.
[Współaut.] M. Bojarski, Z. Sienkiewicz, Z. Siwik, Prawo o wykroczeniach, wyd. 2, Wrocław 1983.
[Współaut.] J. Repel, K. Wójtowicz, Trybunał Stanu w PRL, Warszawa 1983.

 

1984
Dyskwalifikacja dowodu w trybie art. 157 § 2 k.p.k, „Nowe Prawo” 1984, nr 4, s. 48-56.
Glosa do uchwały SN z 19.I.1983 r. VI KZP 38/82 [dotyczy przekazania prokuratorowi przez sąd rejonowy sprawy o wykroczenie w związku z potrzebą poszukiwania dowodów], „Państwo i Prawo” 1984, nr 11, s. 147-151.
Glosa do uchwały SN z 26.II.1983 r. VI KZP 46/82 [dotyczy uzasadnienia wyroku], „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1984, poz. 88 k.
Przekazanie sprawy prokuratorowi przez sąd w celu uzupełnienia postępowania przygotowawczego w trybach szczególnych procesu karnego, „Palestra” 1984, nr 12, s. 26-33.
Reguły budowy podstawy dowodowej w procesie karnym, Zesz. Nauk. Akademii Spraw Wewnętrznych, z. 35, 1984, s. 136-155.
Sądownictwo penitencjarne w Polsce Ludowej, Zesz. Nauk. Akademii Spraw Wewnętrznych, z. 37, 1984, s. 142-156.
[Rec.] R. Kmiecik, Dowód ścisły w procesie karnym, Lublin 1983, „Państwo i Prawo” 1984, nr 9, s. 110-114.
[Rec.] F. Prusak, Postępowanie w sprawach karnych w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 1983, „Nowe Prawo” 1984, nr 3, s. 108-112.

 

1985
Glosa do postanowienia SN z 13.I.1984 r. II KZ 123/83 [dotyczy skutków odmowy wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów], „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1985, poz. 12 k.
Glosa do wyroku SN z 5.VII.1984 r. Rw 529/83 [dotyczy zwolnienia od kosztów i opłat w sprawach karnych], „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1985, poz. 139 k.

 

1986
Charakter prawny i zakres postępowania sądu w stadium wykonawczym w trybie art. 26 k.k.w., „Państwo i Prawo” 1986, nr 12, s. 51-62.
Podstawa faktyczna postanowień sądu penitencjarnego, „Nowe Prawo” 1986, nr 10, s. 60-73.

 

1987
Postępowanie przed sądem penitencjarnym, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Szczecińskiego. Roczniki Prawnicze, z. 1, 1987, s. 33-53.
[Rec.] M. Płachta, Wykorzystanie i ocena zeznań świadka w procesie karnym. Węzłowe zagadnienia na tle badań empirycznych, Kraków 1985, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1987, nr 2, s. 260-264.

 

1988
Glosa do wyroku SN z 21.X.1985 r. RW 934/85 [dotyczy zbiegu przepisów ustawy odnoszących się do przestępstwa ściganego z urzędu i przestępstwa ściganego na wniosek], „Państwo i Prawo” 1988, nr 3, s. 150-154.
Stan rzeczy osądzonej a orzecznictwo sądu w postępowaniu wykonawczym, AUWr. Przegląd Prawa i Administracji, t. 24, 1988, s. 55-66.
[Współaut.] Z. Kegel [et al.], Polski proces karny, t. 2. Zagadnienia szczególne, red. Z. Kegel, Warszawa 1988.
[Rec.] S. Cora, Zwrot sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego w polskim procesie karnym, Warszawa 1987, „Państwo i Prawo” 1988, nr 5, s. 115-119.

 

1989
Glosa do uchwały SN z 19.V.1987 r. VI KZP 43/86 [dotyczy postępowania wykonawczego], „Nowe Prawo” 1989, nr 1, s. 139-145.

 

1990
Charakter prawny decyzji o klasyfikacji skazanego, [w:] Pamięci Prof. dr hab. Marii Lipczyńskiej, AUWr. Prawo, t. 173, 1990, s. 127-134.
Rola sądu w stadium wykonawczym procesu karnego, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1990, nr 4, s. 417-428.
Sądownictwo penitencjarne w Polsce, [w:] Dwadzieścia lat Kodeksu karnego wykonawczego z 1969 r. i perspektywy dalszego rozwoju prawa karnego wykonawczego w Polsce, red. S. Lelental, Łódź 1990, s. 1-25.

 

1991
Glosa do uchwały SN z 14.IX.1990 r. V KZP 22/90 [dotyczy znaczenia określenia „uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności jako kary zasadniczej"], „Państwo i Prawo” 1991, nr 7, s. 118-121.
Glosa do uchwały SN z 4.XII.1987 r. III CZP 61/87 [dotyczy wykładni art. 52 a § 3 k.w.], „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1991, poz. 3 c.
Realizacja praw oskarżonego w polskim procesie karnym, Zesz. Nauk. Uniwersytetu Szczecińskiego. Roczniki Prawnicze, z. 3, 1991, s. 47-74.
Uwagi o modelu postępowania w sprawach o wykroczenia, AUWr. Przegląd Prawa i Administracji, t. 28, 1991, s. 227-237.

 

1993
Problemy proceduralne projektu k.k.w., [w:] Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci profesora Mariana Cieślaka, red. S. Waltoś [et al.], Kraków 1993, s. 575-584.
[Rec.] Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie a prawa człowieka, red. Z. Hołda, A. Rzepliński, Lublin 1992, „Państwo i Prawo” nr 3, s. 89-90.

 

1994
Realizacja praw człowieka w kontradyktoryjnym procesie karnym, AUWr. Prawo, t. 232, 1994.
Uprawnienia do aktywnej ofensywy pokrzywdzonego w procesie karnym w normach prawa międzynarodowego i wewnętrznego, [w:] Współczesne problemy nauk penalnych, red. M. Bojarski, Wrocław 1994, s. 53-65.
[Współaut.] A. Kordik, F. Prusak, Prawo karne procesowe. Część ogólna, Wrocław 1994.
[Współaut.] M. Lipczyńska, Uczeni wrocławscy, t. 2, Wrocław 1994, s. 92-94.

 

1995
Uwagi o projekcie kodeksu karnego wykonawczego, AUWr. Przegląd Prawa i Administracji, t. 31, 1995, s. 105-112.
[Współaut.] A. Kordik, F. Prusak, Prawo karne procesowe. Część szczególna, Wrocław 1995.

 

1996
[Współaut.] A. Kordik, F. Prusak, Prawo karne procesowe. Część szczególna, Gdańsk 1996.

 

1997
Podstawowe problemy nowego kodeksu postępowania karnego, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, red. L. Bogunia, t. 1, Wrocław 1997, s. 31-51.
Ustalenia faktyczne sądu I i II instancji w świetle nowego k.p.k., [w:] Kodeks postępowania karnego, red. E. Skrętowicz, Warszawa 1997, Nowa Kodyfikacja Karna – Zagadnienia Węzłowe, s. 195-212.

 

1998
Ustalenia faktyczne sądu I i II instancji w świetle nowego k.p.k., [w:] Nowy kodeks postępowania karnego. Zagadnienia węzłowe, red. E. Skrętowicz, Kraków 1998, s. 287-304.
Właściwość i skład sądu. Wyłączenie sędziego, [w:] Kodeks Postępowania Karnego, Warszawa 1998, Nowa Kodyfikacja Karna – Krótkie Komentarze, z. 14, s. 249-284.
Zagadnienia składu sądu i wyłączenia sędziego w przepisach kodeksu postępowania karnego z 1997 r., Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, red. L. Bogunia, t. 3, Wrocław 1998, s. 163-177.
[Współaut.] R. Balicki [et al.], Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Wrocław 1998.
[Współaut.] T. Szymanowski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz. Ustawy dodatkowe, akty wykonawcze, Warszawa 1998.

 

1999
Glosa do wyroku SN z 1.XII.1998 r. IV KKN 492/97 [dotyczy odstępstwa od zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego], „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1999, nr 7/8, poz. 150 k.
Właściwość sądu w przepisach kodeksu postępowania karnego z 1997 roku, [w:] Nowe prawo karne procesowe. Zagadnienia wybrane. Księga ku czci profesora Wiesława Daszkiewicza, red. T. Nowak, Poznań 1999, s. 337-351.
[Współaut.] M. Bojarski, Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Wrocław 1999.

 

2000
Gwarancje prawa oskarżonego do obrony w prawie międzynarodowym i w prawie wewnętrznym, „Prace Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych” 2000, nr 3, s. 303-321.
Prawo cudzoziemca do obrony, [w:] Przestępczość przygraniczna. Postępowanie karne przeciwko cudzoziemcom w Polsce. Materiały z konferencji w Poznaniu (24-27.06.1999 r.), red. A.J. Szwarc, Poznań 2000, s. 117-132.
Prokuratura Apelacyjna we Wrocławiu [hasło], [w:] Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2000, s. 676.
Prokuratura Okręgowa we Wrocławiu [hasło], [w:] Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2000, s. 676.
Prokuratury rejonowe [hasło], [w:] Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wrocław 2000, s. 676.
System skarg i odwołań według k.k.w. z 1997 r., [w:] Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci prof. Zbigniewa Dody, red. A. Gaberle, S. Waltoś, Kraków 2000, s. 57-70.
Zasada swobodnej oceny dowodów w polskim procesie karnym, [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska [et al.], Warszawa 2000, s. 559-569.
[Współaut.] M. Bojarski, Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, wyd. 2, Wrocław 2000.

 

2001
[Głos w dyskusji], [w:] Probacyjne środki polityki karnej – stan i perspektywy. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Praw Człowieka i Praworządności 20-21 października 2000 r., oprac. B. Cichońska [et al.], Warszawa 2001, s. 94-95.
Uwagi o rozwiązaniach projektów nowelizacji k.k.w. z 2000 i 2001 r. dotyczących orzecznictwa sądu w postępowaniu wykonawczym, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2001, nr 32/33, s. 38-48.

 

2002
Glosa do uchwały SN z 18.IX.2001 r. I KZP 11/01 [dotyczy składu sądu rejonowego przy rozpoznawaniu środków odwoławczych], „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2002, nr 7/8, poz. 109 k.
Model postępowania karnego – więcej oficjalności czy kontradyktoryjności. Głos w dyskusji, [w:] Postępowanie karne w XXI wieku. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Popowo 26-28 października 2001 r., red. P. Kruszyński, Warszawa 2002, s. 130-134.
Podstawy i tryb stosowania tymczasowego aresztowania w świetle reguł prawa międzynarodowego, obowiązującego kodeksu postępowania karnego i projektu zmian kodeksu postępowania karnego z 2000 roku, [w:] Współczesny polski proces karny. Księga ofiarowana Profesorowi Tadeuszowi Nowakowi, red. S. Stachowiak, Poznań 2002, s. 175-188.
Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego a stosowanie zatrzymania i tymczasowego aresztowania w procesie karnym, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002, s. 745-764.
Realizacja gwarancji procesowych a sprawność postępowania karnego (de lege lata i de lege ferenda), „Jurysta” 2002, nr 7/8, s. 36-40.
[Współaut.] M. Bojarski, Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, wyd. 3 i 4, Wrocław 2002.

 

2003
Die gerichtliche Kontrolle der Anklageschrift, [w:] Kriminalität im Grenzgebiet, Bd. 7. Das Strafverfahrensgesetzbuch der Republik Polen (Kodeks postępowania karnego), red. G. Wolf, Berlin 2003, s. 64-75.
Glosa do uchwały SN z 27.03.2003 r. I KZP 3/03 [dotyczy wykładni art. 57 § 1 k.p.w.], „Prokuratura i Prawo” 2003, nr 10, s. 101-104.
Podstawy przekazania sprawy do postępowania przygotowawczego de lege lata i de lege ferenda, [w:] Współczesne problemy procesu karnego i wymiaru sprawiedliwości. Księga ku czci Profesora Kazimierza Marszała, red. P. Hofmański, K. Zgryzek, Katowice 2003, s. 406-415.
Wpływ organów ścigania na wszczęcie i przebieg procesu karnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2003, t. 11, s. 243-251.

 

2004
Glosa I do uchwały SN z 26.11.2003 r. I KZP 30/03 [dotyczy zażalenia na postanowienie w przedmiocie wniosku o uchylenie lub zmianę nieizolacyjnego środka zapobiegawczego], „Prokuratura i Prawo” 2004, nr 5, s. 99-103.
[Głos w dyskusji], [w:] Zapobieganie i zwalczanie przestępczości w Polsce przy zastosowaniu probacyjnych środków karania. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Ustawodawstwa i Praworządności pod patronatem Marszałka Senatu RP Longina Pastusiaka 1-2 grudnia 2003 r., oprac. M. Lipińska, R. Stawicki, Warszawa 2004, s. 129-130.

 

2005
Glosa do uchwały SN z 30.06.2004 r. I KZP 9/04 [dotyczy przekazania sprawy innemu sądowi do rozpoznania w trybie art. 43 k.p.k.], „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2005, nr 4, poz. 45 k.
Właściwość sądu i prawo strony do rozstrzygania sprawy „w rozsądnym terminie", „Państwo i Państwo” 2005, nr 10, s. 36-48.

 

2006
Ograniczenie samodzielności orzekania sądu karnego, [w:] Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Problemy tworzenia i funkcjonowania prawa. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka, red. J. Giezek, Kraków 2006, s. 617-625.
[Współaut.] W. Jasiński, M. Kuźma, Dyrektywa rozstrzygania sprawy „w rozsądnym terminie" a realizacja zasady prawdy materialnej w polskim procesie karnym, [w:] Zasada prawdy materialnej. Materiały z konferencji (Krasiczyn, 15-16.10.2005 r.), red. Z. Sobolewski, G. Artymiak, Kraków 2006, s. 15-42.

 

2007
Charakter i stosowanie instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, [w:] Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberle, red. K. Krajewski, Warszawa 2007, s. 373-382.
Problemy proceduralne w postępowaniu dyscyplinarnym wobec nauczycieli akademickich, [w:] Problemy stosowania prawa sądowego. Księga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi, red. I. Nowikowski, Lublin 2007, s. 463-472.

 

2008
Realizacja zasady skargowości i zasady postępowania z urzędu w stadium wykonawczym procesu karnego, [w:] Skargowy model procesu karnego. Księga ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Stachowiakowi, red. A. Gerecka-Żołyńska [et al.], Warszawa 2008, s. 371-380.
[Współaut.] M. Bojarski, Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, wyd. 5, Wrocław 2008.
[Współaut.] R. Ponikowski, W. Posnow, Postępowanie karne. Część ogólna, red. …, Warszawa 2008.

 

2009
Działalność naukowa Profesor …, [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor …, red. J. Skorupka, Warszawa 2009, s. 17-18.
Prawo do informacji jako element rzetelnego procesu, [w:] Praworządność i jej gwarancje, red. D. Kala, Warszawa 2009, s. 204-207.
Uwagi o warunkowym umorzeniu postępowania, [w:] Współzależność prawa karnego materialnego i procesowego. W świetle kodyfikacji karnych z 1997 r. i propozycji ich zmian, red. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2009, s. 261-269.

 

2010
Refleksje wokół pojęcia „rozsądny termin rozstrzygnięcia sprawy" (art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k.), [w:] Czas i jego znaczenie w prawie karnym. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Katedrę Prawa Karnego Materialnego i Wykonawczego oraz Psychiatrii Sądowej, Wydział Prawa i Administracji UG, Gdańsk 2007, red. J. Warylewski, Gdańsk 2010, s. 393-401.
Sprawozdanie z obrad sesji panelowej. Prawo do sądu a proces karny, [w:] Węzłowe problemy procesu karnego. Materiały ze Zjazdu Katedr Postępowania Karnego, Kraków, 25-28 września 2008 r., red. P. Hofmański, Warszawa 2010, s. 270-272.

 

2011
Inicjatywa dowodowa w procesie karnym, [w:] XX-lecie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Wrocław 2011, s. 338-344.
Sędzia jako zawód szczególnego zaufania społecznego – wymogi i uprawnienia, [w:] Funkcje procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Janusza Tylmana, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2011, s. 509-521.
[Współaut.] W. Posnow, R. Ponikowski, J. Skorupka, Postępowanie karne. Część szczególna, red. …, Warszawa 2011.

 

2012
[Współaut.] M. Bojarski, A. Płońska, Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, wyd. 6, Wrocław 2012.
[Współaut.] J. Skorupka, R. Ponikowski, W. Posnow, Postępowanie karne. Część ogólna, Warszawa 2012.

 

2013
[Współaut.] J. Skorupka, R. Ponikowski, W. Posnow, Postępowanie karne. Część szczególna, Warszawa 2013.

 

2015
[Współaut.] Z. Brodzisz [et al.] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, [dokument elektroniczny – Beck Online Komentarze], red. J. Skorupka, wyd. 17, Warszawa 2015.
[Współaut.] P. Daniluk [et al.], Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015.

 

Opracował mgr Tadeusz Juchniewicz