Rosnące tempo rozwoju aglomeracji miejskich wymaga racjonalnego myślenia i planowania ze strony władz. Do 2050 roku 7 na 10 osób będzie mieszkać i pracować w miastach. Dla dzisiejszych decydentów planowanie ich rozbudowy ma kluczowe znaczenie, ponieważ skutki zmian klimatycznych będą powodować ekstremalne zjawiska pogodowe oraz narażać społeczność miejską na większe ryzyko.
Władze miejskie i gminne rozumieją, że są na pierwszej linii frontu, jeśli chodzi o radzenie sobie ze zmianami klimatycznymi. Wiele samorządów lokalnych podejmuje działania na rzecz budowania odporniejszych miast, które są w stanie wytrzymać skutki tych zmian oraz umożliwią im szybkie reagowanie na wyzwania, które przyniesie przyszłość. Czy zrównoważone miasto to recepta na nabierające tempa zmiany klimatyczne?
Przyszłość należy do zrównoważonego budownictwa
Chociaż obszary miejskie zajmują tylko około dwóch procent powierzchni lądowej globu, ich ślad węglowy jest ogromny. Miasta odpowiadają za ponad dwie trzecie światowego zużycia energii i ponad 70% jego emisji CO2. W budynkach na całym świecie ogrzewanie i chłodzenie pochłaniają 35 do 60% całkowitego zapotrzebowania na energię, średnio wytwarzają prawie 40% emisji. Dlatego ograniczenie oraz dekarbonizacja zużycia energii na cele grzewcze w nowych i istniejących budynkach ma kluczowe znaczenie dla sprostania wyzwaniu klimatycznemu.
Efektywne zarządzanie obszarami zabudowanymi nabiera coraz większego znaczenia w redukcji emisji dwutlenku węgla. Stwarza to ogromną szansę dla miast, aby wspierać szybkie przejście na bardziej energooszczędne i klimatyczne budynki, a tym samym wnieść istotny wkład w osiągnięcie celów klimatycznych Porozumienia Paryskiego.
Przeczytaj więcej na temat zrównoważonego budownictwa.
Co istotne, są łatwo dostępne rozwiązania – z których najważniejszym jest kompleksowa termomodernizacja istniejących budynków, czyli zwykłe docieplenie i wymiana okien a następnie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. W rzeczywistości optymalizacja efektywności energetycznej budynków mogłaby zapewnić do 55% redukcji emisji gazów cieplarnianych potrzebnych do wprowadzenia w miastach ścieżki 1,5° C do 2030 roku. Renowacja istniejących budynków w celu uzyskania większej efektywności energetycznej jest szczególnie istotna w miastach, które już doświadczyły wysokiego tempa wzrostu populacji oraz rozwoju gospodarczego.
Nie ma jednej definicji tego, co stanowi zrównoważony budynek lub system. Ograniczenie długoterminowego wpływu na środowisko, projektowanie pod kątem możliwości ponownego użycia i odporności na ogień oraz uwzględnienie zasobów wymaganych przez cały okres eksploatacji konstrukcji pozostają kluczowymi kwestiami dla zielonej i zrównoważonej architektury. Wiele miast na świecie wdraża już odpowiednie strategie, które ostatecznie mają doprowadzić do uodpornienia się na zmiany klimatyczne, a przede wszystkim wspomóc ich zatrzymanie. Warto przyjrzeć się im bliżej.
Amsterdam i strategia City Donut
Amsterdam jest pierwszym miastem, które zastosowało City Donut, próbując przejść na gospodarkę o obiegu zamkniętym, aby stać się neutralną dla klimatu stolicą do 2050 roku. Stworzenie odpornego, zrównoważonego i neutralnego pod względem emisji dwutlenku węgla ekosystemu miejskiego, który służy wszystkim obywatelom, może być szczytnym celem. Jest to możliwe dzięki nowoczesnym technologiom, integracji społecznej oraz wsparciu ekonomicznemu samorządów.
Model City Donut jest nowym sposobem spojrzenia na zrównoważony rozwój. Polega na stworzeniu granicy między zdolnością miasta do zapewnienia społecznego fundamentu (dziury) dla populacji, nie przekraczając jednak pułapu ekologicznego (zewnętrznego). Balansowanie pomiędzy tymi parametrami reprezentuje pączek. Jest to zbiór strategii i działań, które mają pomóc w tworzeniu gospodarki o obiegu zamkniętym.
“Miejski pączek” dotyczy sposobu, w jaki codziennie produkuje się, konsumuje i przetwarza zasoby. W Amsterdamie idea kwitnącego miasta staje się synonimem zrównoważonych dostaw, odpowiedzialnego wykorzystywania naturalnych materiałów i maksymalizacji okresu użytkowania produktów w celu zmniejszenia ilości odpadów tam, gdzie to możliwe. Celem jest wykorzystanie City Donut do stworzenia idealnych warunków ekonomicznych niezbędnych dla innowacji od firm z każdego sektora biznesowego.
Amsterdam stosując nowe spojrzenie na swoją gospodarkę, zamierza ograniczyć marnotrawstwo żywności o 50% w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Bardziej rygorystyczne przepisy budowlane wymuszą również zrównoważony rozwój, wymagając „paszportu materiałowego”, pomagając firmom rozbiórkowym i budowlanym określić, czy ich materiały budowlane nadają się do ponownego wykorzystania i są bardziej wartościowe. Do 2030 r. miasto chce zmniejszyć zużycie surowców o 20 proc.
Włochy – Superbonus lekarstwem na zmiany klimatu i kryzys gospodarczy
Efektywność energetyczna zabudowań we Włoszech jest niższa niż średnia europejska, przy 82% budynków wybudowanych przed przyjęciem pierwszej ustawy o efektywności energetycznej. Oznacza to, że większość włoskich budowli znajduje się w klasie G zgodnie z najnowszym systemem certyfikacji charakterystyki energetycznej, co oznacza najgorszą możliwą ocenę efektywności.
Aby przyspieszyć tempo renowacji, utworzono program Superbonus, który daje właścicielom domów dwie opcje. Pierwsza pozwala właścicielom na przekazanie odpisu podatkowego firmie wykonującej pracę, bankowi lub ubezpieczycielowi. Właściciel może więc wykonać pracę za darmo, a inwestor może odzyskać 110% kosztów.
Inną opcją jest to, że właściciele zapłacą z góry za renowację, a następnie odzyskają swoją inwestycję i dodatkowe 10 %w postaci potrąceń w ciągu 5 lat. Aby zakwalifikować się do Superbonus, remont powinien poprawić efektywność budynku o co najmniej dwie klasy energetyczne.
Co istotne uważa się, że program Superbonus jest skutecznym sposobem na przywrócenie wielu z 600 000 miejsc pracy utraconych od 2008 roku z powodu niekorzystnych warunków ekonomicznych. Ponieważ Włochy mają ponad 1,2 miliona domów wielorodzinnych i 12 milionów budynków, dobrze zaprojektowana długoterminowa strategia renowacji może mieć ogromny wpływ na gospodarkę kraju.
Dzięki renowacji istniejących zabudowań przy pomocy programu Superbonus, Włochy mogą wznowić działalność gospodarczą, jednocześnie zmniejszając emisję dwutlenku węgla i poprawiając zdrowie oraz dobrostan swoich mieszkańców. Promowanie zrównoważonego rozwoju w przyszłości za pomocą praktycznych rozwiązań i zachęt podatkowych to główna szansa na przyspieszenie ożywienia gospodarczego tego kraju.
Dania – budynki jako banki materiałów
Duński Circle House budowany na obrzeżach Aarchus zostanie ukończony w 2023 roku. Wszystkie 60 mieszkań w tym budynku zostało zaprojektowanych w taki sposób, aby 90% materiałów mogło w przyszłości zostać ponownie wykorzystanych lub poddanych recyklingowi o wysokiej wartości.
Ponowne użycie i recykling materiałów budowlanych stanowi zdecydowanie niedocenianą drogę do osiągnięcia globalnych celów klimatycznych. Budownictwo corocznie odpowiada za jedną trzecią globalnych odpadów, a projektowanie budynków jako przyszłych banków materiałów dla innych budowli znacząco zmniejszyłoby te statystyki.
Przy projekcie Circle House ściśle współpracują cztery firmy architektoniczne oraz ponad 30 dostawców i partnerów, miasta Aarhus. Projekt jest wspierany finansowo przez różne programy innowacyjne. Szeroka komitywa jest przejawem poparcia dla celu projektu, ale także jednym z wielu wyzwań związanych z projektowaniem i budowaniem w zupełnie nowy sposób.
Różne wyzwania, wspólne rozwiązania
Odpowiednie zasoby budowlane mają kluczowe znaczenie dla przystosowania się do zmiany klimatu. Poprawa efektywności energetycznej i bezpieczeństwa pożarowego w starzejących się konstrukcjach. Poprawa mikroklimatu i tworzenie zamkniętych łańcuchów dostaw materiałów używanych do budowy i renowacji budynków w ośrodkach miejskich. Powyższe pozostaje główną cechą uniezależnienia się od zmian klimatycznych.
Przyjmując innowacyjne technologie i rozwiązania, które pomagają chronić i przygotować przyszłe pokolenia przed skutkami zmiany klimatu, można stworzyć zrównoważone miasta.
Autor tekstu:
Agnieszka Stawiarska
Kierownik działu doradztwa technicznego ROCKWOOL Polska sp. z.o.o. Bierze udział w ogólnopolskiej inicjatywie Fala Renowacji, która popularyzuje zdrowotne, ekonomiczne, budowlane korzyści z prawidłowej termomodernizacji. Z zespołem doradców pracuje nad rozwojem systemu porad udzielanych klientom w zakresie izolacji budynków. Pomoc ta obejmuje odpowiedzi na pytania i szkolenia praktyczne.
Opinie