Zawisza z Kurozw�k
Zawisza Dobies�aw z Kurozw�k herbu Poraj (zmar� w Dobrowodzie 12 stycznia 1382 roku)
Syn
Dobies�awa "Chodacza" z Kurozw�k herbu R�a kasztelana krakowskiego, wielkorz�dcy Kr�lestwa Polskiego i nieznanej z imienia c�rki Paw�a Bogorii
herbu w�asnego kasztelana bieleckiego.
Od 1353 roku do 1353 roku by� kanonikiem krakowskim. W 1366 roku archidiakonem krakowskim a urz�d pe�ni� do 1380 roku. W latach 1371-1373 pe�ni� urz�d podkanclerzego koronnego, a nast�pnie w latach 1374-1379 pe�ni� urz�d kanclerza Kr�lestwa Polskiego. Od 1380 roku do 1382 roku by� biskupem krakowskim. Od 20 marca 1381 roku do 12 stycznia 1382 roku z nominacji Ludwika I "Wielkiego" przewodzi� 4-osobowemu Kolegium rz�dz�cego w Kr�lestwie Polskim jako
Vicarius Regni Poloniae.
Pochodzi� wg D�ugosza z rodu wywodz�cego si� z Czech herbu R�a, a zawo�ania Poraj zwi�zanego legend� z rodem �w. Wojciecha.
Ma�opolska ga��� R�yc�w pisz�ca si� z Chodowa, z Kurozw�k i z M�ynowa osiad�a w ziemi wi�lickiej. Nale�a� do os�b, kt�re dosz�y do znaczenia za panowania Kazimierza Wielkiego.
Polski duchowny katolicki i polityk. Znany z lekkich obyczaj�w i zachowania niestosownego dla stanu duchownego.
Jeden z przyw�dc�w prow�gierskiego stronnictwa ma�opolskiego. Przeciwnik i oskar�yciel Janka z Czarnkowa, po kt�rym w 1371 roku obj�� urz�d podkanclerzego. Przyczyni� si� do uznania prawa do sukcesji w Polsce c�rek Ludwika I "Wielkiego".
Przeciwnik Janka z Czarnkowa, kt�ry zosta� skazany na banicj� za pr�b� wykradzenia insygni�w koronnych i przekazania ich przeciwnikowi Ludwika W�gierskiego, ksi�ciu gniewkowskiemu W�adys�awowi "Bia�emu". G��wny redaktor przywileju koszyckiego z 1374 roku. Przyczyni� si� do uznania w Polsce prawa do sukcesji c�rek Ludwika "W�gierskiego" - Marii i Jadwigi.
Pocz�tki jego kariery politycznej datuje si� na okres kiedy by� kustoszem wielickim w 1370 roku. Zawisza by� wybitnym politykiem, wiernym stronnikiem dynastii andegawe�skiej, zwolennikiem sukcesji jednej z c�rek kr�la Ludwika W�gierskiego po jego �mierci. W latach 1371-1373 pe�ni� urz�d podkanclerzego koronnego. W roku 1373 zosta� mianowany kanclerzem koronnym i piastowa� to stanowisko do 1379 roku. W roku 1381 sta� si� vicarius regni poloniae, czyli zast�pc� kr�la polskiego, po opuszczeniu kraju przez El�biet� �okietk�wn�, podczas rz�d�w Ludwika W�gierskiego. Otrzyma� wtedy prawo do mianowania wa�niejszych urz�dnik�w Kr�lestwa, co wykorzystywa� w walce z opozycj� z�o�on� g��wnie z mo�now�adc�w wielkopolskich.
B�d�c ju� kanonikiem sandomierskim, w 1352 roku otrzyma� od papie�a Klemensa VI prowizj� na kanoni� krakowsk�. Po uprzednim wyp�dzeniu Jana z Buska, w 1366 roku zosta� mianowany archidiakonem krakowskim. W 1370 roku po �mierci ostatniego z Piast�w, Kazimierza "Wielkiego", popar� w staraniach do tronu, Ludwika W�gierskiego, kt�ry dzi�ki wsparciu pot�nego rodu R�yc�w koronowa� si� na kr�la Polski. Pod nieobecno�� Ludwika w Polsce regencj� sprawowa�a jego matka El�bieta �okietk�wna. Na lata jej rz�d�w w Krakowie przypad� g�o�ny sp�r Zawiszy z Kurozw�k z podkanclerzym Jankiem z Czarnkowa, kt�ry zako�czy� si� wyrokiem s�dowym i odebraniem wszystkich godno�ci Jankowi oskar�anemu przez Zawisz� o kradzie� insygni�w koronacyjnych Kazimierza Wielkiego. Po wygnaniu w 1371 roku Janka, Zawisza obj�� wakuj�ce po nim podkanclerstwo, a nast�pnie po przeniesieniu Jana Suchywilka na arcybiskupstwo gnie�nie�skie - kanclerstwo koronne. W 1374 roku jako nowo mianowany kanclerz przyczyni� si� do podpisania z Ludwikiem W�gierskim s�ynnej ugody w Koszycach. Na mocy uk�adu rycerstwo koronne przyzna�o prawo do dziedziczenia tronu w Polsce jednej z jego c�rek, w zamian uzyska�o obni�enie podatku �poradlnego" z 12 do 2 groszy z �ana, zniesienie obowi�zku budowy i naprawy zamk�w oraz mia�o otrzymywa� odszkodowania pieni�ne za udzia� w wyprawach wojennych poza granicami kraju. Powy�szy uk�ad stanowi� precedens w dziejach �redniowiecznej Europy, poniewa� po raz pierwszy uznano prawa kobiet do tronu. Po zawarciu ugody, Polacy z�o�yli uroczysty ho�d najstarszej z c�rek Ludwika - Katarzynie.
W 1376 roku, jako stronnik Andegawen�w w Polsce, Zawisza bra� udzia� w wyprawie zbrojnej przeciwko pretendentowi do Polskiej korony ksi�ciu W�adys�awowi "Bia�emu", z kt�rym w latach 1376-1377 prowadzi� rokowania. Po zako�czeniu zwyci�skiej kampanii, zmusi� ksi�cia do oddania zamku w Z�otoryi i opuszczenia granic Polski. W tym samym roku nast�pi� niespodziewany najazd Litwin�w na Mazowsze oraz s�ynna rze� W�gr�w w Krakowie, po kt�rej regentka El�bieta �okietk�wna opu�ci�a demonstracyjnie stolic� Polski. W 1377 roku wzi�� udzia� u boku kr�la Ludwika W�gierskiego w wyprawie odwetowej przeciwko Litwie. W rok p�niej po zgonie Katarzyny Andegawe�skiej panowie polscy musieli si� ponownie u�o�y� z Ludwikiem, co do sukcesji w koronie. Dzi�ki wsparciu Zawiszy z Kurozw�k, Ludwik doprowadzi� do z�o�enia ho�du m�odszej c�rce Marii 21 sierpnia 1379 roku. W uznaniu zas�ug Zawiszy, kr�l mianowa� go, po �mierci bpa Floriana z Mokrska, biskupem krakowskim. Uroczystej konsekracji dokona� arcybiskup ostrzyhomski w 1380 roku. Po �mierci El�biety �okietk�wny otrzyma� 20 marca 1381 roku od Ludwika W�gierskiego regencj� w Polsce. By� to szczyt jego pot�gi i rodu R�yc�w. B�d�c regentem przewodniczy� czteroosobowej radzie koronnej z�o�onej z Dobies�awa z Kurozw�k, Jana Radlicy, Domarata z Pierzchna i S�dziwoja z Szubnia.
Jako biskup krakowski ufundowa� ko�cio�y w rodzinnym Chodowie i Koz�owie oraz rozpocz�� w Katedrze Wawelskiej budow� rodowej kaplicy (R�yc�w 1381 roku, dzi� Potockich). Zmar� 12 stycznia 1382 roku w Dobrowodzie i zosta� pochowany w Katedrze Wawelskiej.
Szczeg�y jego zgonu i dzieje pontyfikatu opisuje w swojej kronice Janko z Czarnkowa. Zachowana przez niego relacja o biskupie jest bardzo krzywdz�ca i ma znamiona paszkwilu politycznego. Komentuj�c opini� Janka z Czarnkowa krakowski mediewista Jan D�browski stwierdzi�, �e:
"otrzymana nagroda, biskupstwo krakowskie, pozwoli�a dowie��, �e wbrew zawistnym paszkwilom Janka z Czarnkowa dor�s� i do tego zadania, przynajmniej jak je w XIV wieku pojmowano. By� to cz�owiek ambitny, ��dny w�adzy i kariery, lecz bez kwestii niepospolity, jedna z najt�szych g��w w �wczesnej Polsce. Wrogi mu Janko z Czarnkowa, kt�rego zreszt� talentem politycznym niew�tpliwie przewy�sza�, maluje go jako cz�owieka zaprzedanego dworowi dla kariery. Zarzut to nies�uszny. Fakty wskazuj� raczej, �e Zawisza nie by� powolnym narz�dziem w r�kach Ludwika czy El�biety, lecz odwrotnie, �e o�ni ulegali jego wp�ywom". (J. D�browski, s. 173).
Janko z Czarnkowa odnotowa� w swej kronice jako przyczyn� �mierci biskupa upadek z konia, jednak jest te� zwana inna wersja dotycz�ca �mierci Zawiszy.
"Dostojnik pewnego razu zatrzyma� si� we wsi Dobrawoda, gdzie upatrzy� pi�kn� dziewczyn�, noc� zakrad� si� do niej wchodz�c po drabinie na stog siana, na kt�rym owa dziewczyna spa�a. Niestety Zawisza nie przewidzia�, �e obok dziewczyny spa� jej ojciec, za kt�rego przyczyn� biskup spad� z drabiny i wskutek chor�b wywo�anych tym wypadkiem umar� w par� miesi�cy potem".
�r�d�a:
Zawisza z Kurozw�k w "Wiem"
Zawisza z Kurozw�k w "Tygodnik Salwatorski"
Zawisza z Kurozw�k "w Wikipedii"