Złoty but – historia i laureaci nagrody

Złoty But jest marzeniem zdecydowanej większości zawodników występujących w Europie. Ta nagroda, zarówno fizyczna jak i symboliczna, jest przeznaczona dla najlepszego strzelca w Europie.

Historia Złotego Buta

Złoty But jest nagrodą przyznawaną dla najlepszego strzelca spośród wszystkich najwyższych lig europejskich zrzeszonych w UEFA. Historia tej nagrody sięga sezonu 1967/68, gdy na pomysł takiej nagrody wpadł francuski magazyn L’Équipe.

Nagroda Złoty but jest przyznawana cyklicznie, co sezon. W ciągu dekad istnienia tego wyróżnienia nie obyło się bez skandali, które do dziś budzą wiele kontrowersji w środowisku piłkarskim. Nie ulega wątpliwości, że zwycięstwo w klasyfikacji złotego buta jest dla wielu piłkarzy niezwykle istotne i prestiżowe.

Pierwsze lata Złotego Buta

Pierwszym laureatem nagrody był legendarny piłkarz Eusébio, który w sezonie 67/68 zdobył 42 bramki dla SL Benfiki, czyli popularnej Benfiki Lisbona. Portugalczyk w klasyfikacji Złotego Buta triumfował jeszcze raz – w sezonie 72/73. W latach 68 – 91 tę nagrodę zdobywali m.in Gerd Müller (dwukrotnie), Fernando Gomes (dwukrotnie), Dudu Georgescu (dwukrotnie), a także tacy piłkarze jak Ian Rush, Marco van Basten, Hugo Sánchez czy Hristo Stoiczkow.

W 1991 miał miejsce kryzys, który na kilka lat storpedował przyznawanie nagrody dla najskuteczniejszego strzelca Europy.

Kontrowersje wokół klasyfikacji Złotego Buta w 1991 roku

Według magazynu L’Équipe w 1991 roku najskuteczniejszym piłkarzem Europy był Darko Panczew z Crveny Zvezdy Belgrad. Ta decyzja nie spodobała się członkom Cypryjskiego Związku Piłki Nożnej, zdaniem których to zawodnik z tamtejszej ligi zapracował na miano najlepszego strzelca Starego Kontynentu, gdyż w sezonie 90/91 miał, rzekomo, zdobyć 40 goli. W wyniku tego kryzysu klasyfikacja Złotego Buta została zawieszona aż do sezonu 96/97. Wówczas to zrewolucjonizowano system przyznawania tej nagrody.

Warto jednak wspomnieć, że od sezonu 91/92 do 95/96 nagrodę przyznawano nieoficjalnie. Wówczas dwukrotnie najlepszym strzelcem Europy był zawodnik Rangersów, Ally McCoist (dwa razy po 34 bramki), David Taylor z walijskiego Porthamdog (43 gole), a także Arsen Awetisjan (39 goli) i Zwiad Endeladze (40)

Od sezonu 1996/97 European Sports Magazines przyznaje Złoty But w oparciu o system współczynników. Oznacza to, że zawodnik z silniejszej ligi, który zdobył mniej goli, ma szansę wyprzedzić zawodnika ze słabszej ligi, który strzelił więcej bramek.

Współczesne zasady przyznawania Złotego Buta

Od sezonu 96/97 Złoty But przyznawany jest na podstawie współczynników ściśle powiązanych z rankingiem UEFA. Bramki, które zdobywają zawodnicy pięciu najsilniejszych lig w Europie są, w klasyfikacji Złotego Buta, warte więcej, niż gole strzelane w ligach słabszych. I tak:

• Gole strzelane w pięciu najsilniejszych ligach Europy mają współczynnik 2 pkt
• Bramki zdobywane w ligach sklasyfikowanych w rankingu UEFA na miejscach 6-21 mają współczynnik 1,5 pkt
• Bramki zdobywane w ligach od miejsca 22 mają współczynnik 1 pkt

W praktyce oznacza to, że największą szansę na zwycięstwo w tej klasyfikacji mają piłkarze występujący w najsilniejszych ligach Europy. 10 goli strzelonych w Premier League jest warte tyle samo, w walce o Złotego Buta rzecz jasna, co 20 bramek zdobytych w np. lidze Irlandii.

Laureaci Złotego Buta od 1997 roku

Pierwszy zwycięzcą prestiżowej rywalizacji o miano najlepszego strzelca Europy został brazylijski napastnik Ronaldo, który występował wówczas w FC Barcelonie. Zdobył on wtedy 34 bramki, ale w myśl przelicznika zdobył w klasyfikacji 68 punktów.

Najczęściej po Złotego Buta sięgał rzecz jasna Leo Messi, który zdobył tę prestiżową nagrodę aż sześciokrotnie. Także Argentyńczyk jest rekordzistą pod względem liczby zdobytych punktów – w sezonie 2011/12 zanotował ich aż 100! Na uwagę zasługuje fakt, że strzelając 50 bramek potrzebował na to 37 spotkań. To dało mu świetną średnią 1,35 gola na mecz.

Sezon	Zawodnik	Klub	Gole	Punkty
1996/97	Ronaldo	FC Barcelona	34	68
1997/98	Nikos Machlas	Vitesse Arnhem	34	68
1998/99	Mário Jardel	FC Porto	36	72
1999/00	Kevin Phillips	Sunderland	30	60
2000/01	Henrik Larsson	Celtic	35	52,5
2001/02	Mário Jardel	Sporting CP	42	63
2002/03	Roy Makaay	Deportivo La Coruña	29	58
2003/04	Thierry Henry	Arsenal	30	60
2004/05	Thierry Henry	Arsenal	25	50
2004/05	Diego Forlán	Villarreal CF	25	50
2005/06	Luca Toni	ACF Fiorentina	31	62
2006/07	Francesco Totti	AS Roma	26	52
2007/08	Cristiano Ronaldo	Manchester United	31	62
2008/09	Diego Forlán	Atlético Madryt	32	64
2009/10	Lionel Messi	FC Barcelona	34	68
2010/11	Cristiano Ronaldo	Real Madryt	40	80
2011/12	Lionel Messi	FC Barcelona	50	100
2012/13	Lionel Messi	FC Barcelona	46	92
2013/14	Cristiano Ronaldo	Real Madryt	31	62
2013/14	Luis Suárez	Liverpool	31	62
2014/15	Cristiano Ronaldo	Real Madryt	48	96
2015/16	Luis Suárez	FC Barcelona	40	80
2016/17	Lionel Messi	FC Barcelona	37	74
2017/18	Lionel Messi	FC Barcelona	34	68
2018/19	Lionel Messi	FC Barcelona	36	72
2019/20	Ciro Immobile	Lazio	36	72
2020/21	Robert Lewandowski	Bayern Monachium	41	82
2021/22	Robert Lewandowski	Bayern Monachium	35	70
2022/23	Erling Haaland	Manchester City	36	72

Robert Lewandowski i Złoty But

W sezonie 2020/21 Robert Lewandowski w barwach Bayernu został pierwszym Polakiem w historii, który zgarnął Złoty But. W poprzednim sezonie był bardzo blisko, o 1 trafienie wyprzedził go Ciro Immobile z Lazio Rzym (włoska serie a). W obecnym sezonie Polak nie pozostawił żadnych złudzeń. Dzięki zdobyciu 41 bramek w Bundeslidze, pozostawił konkurencję w pokonanym polu, a jego klasę musieli uznać m.in. Messi, Cristiano Ronaldo, Kylian Mbappe, Mohamed Salah, Romelu Lukaku czy Erling Haaland. Dodatkowo polski napastnik Robert Lewandowski pobił rekord Bundesligi – stał się rekordzistą w klasyfikacji strzelców w jednym sezonie ligi pobijając rekord Gerda Mullera. Tym samym wspaniały sezon Roberta Lewandowskiego spowodował, że po raz kolejny dołączył do panteonu piłkarskich sław.

 

---

Autorem artykułów na blogu jest polska firma produkująca stroje sportowe pod marką PEHA.