20 lat Polski w UE. Dmitrowicz: Jan Paweł II wskazywał, że Europa potrzebuje Polski, a Polska potrzebuje Europy

W ocenie uczestników dyskusji najważniejszą korzyścią z obecności w UE jest dostęp do jednolitego wewnętrznego rynku, a transfery unijnych funduszy mają mniejsze znaczenie.

W porównaniu do nieobecności w Unii Europejskiej, obecność była opłacalna nie tylko z przyczyn gospodarczych, ale i politycznych - ocenił były minister finansów i prezes NBP Leszek Balcerowicz. "Członkostwo to nie tylko transfery, ale i wolny rynek, który nie jest jeszcze jednak tak wolny jak w USA. (...) Ciągle są na nim bariery" - wskazał Balcerowicz.

Zauważył jednocześnie, że o ile krajowa polityka jest zła, to jej negatywnych skutków członkostwo w Unii nie kompensuje, i podał tu przykład Grecji.

Jego zdaniem poprzednia ekipa rządząca w Polsce prowadziła antyrozwojową politykę gospodarczą, której skutków jeszcze nie odczuwamy.

Również rektor SGH prof. Piotr Wachowiak wskazywał na korzyści z dostępu do jednolitego rynku i na swobodę przepływu kapitału. Wachowiak zauważył, że dotychczas Polska wpłaciła do unijnej kasy prawie 80 mld euro, transfery były natomiast trzykrotnie wyższe. 60 proc. publicznych inwestycji jest finansowanych ze środków UE - podkreślił. Rolnicy dostali 240 mld zł dopłat bezpośrednich i 350 mld zł w innych rodzajach wsparcia, a eksport produktów rolno-spożywczych wzrósł dziewięciokrotnie - zaznaczył.

W ocenie rektora SGH obecność w Unii daje duże możliwości rozwojowe, ale jest też szereg wyzwań - najważniejsze w obszarach zdrowia, klimatu, obronności; potrzebna jest również odbudowa politycznej pozycji Polski w UE.

Były premier Jan Krzysztof Bielecki zauważył z kolei, że rachunek korzyści i strat zmienia się w czasie z powodu takich czynników jak: geopolityka, struktura demograficzna, wojna. W jego ocenie, o ile po transformacji ustrojowej polska gospodarka mogła się rozwijać dzięki eksportowi i popytowi zewnętrznemu, to obecnie sposób rozwoju jest bardziej uwspólnotowiony. Jak przypomniał Bielecki, przykładem jest KPO jako przedsięwzięcie polegające na wspólnym pożyczaniu pieniędzy po korzystnej cenie.

Z kolei prof. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska z SGH zauważyła, że można się cieszyć z transferów, których Polska kwotowo jest największym beneficjentem, ale Polska powinna już się przygotowywać do pozycji płatnika netto. To, że się nim stanie, oznaczać będzie osiągnięcie odpowiednio dobrej pozycji ekonomicznej i możliwość dzielenia się z innymi państwami. To nie jest filantropia, ale dobry interes - podkreśliła.

Wskazała jednocześnie, że stopa inwestycji w Polsce jest na poziomie 17 proc. PKB, z czego inwestycje publiczne to ok. 4 proc., a w nich 60 proc. to środki unijne. Najważniejsze na przyszłość jest stworzenie warunków dla przyciągnięcia inwestycji prywatnych, o takich inwestycjach powinniśmy myśleć jako państwo - mówiła prof. Kawecka-Wyrzykowska.

Wyzwaniem jest budowa takiej wiarygodności Polski, która inwestycje by przyciągała - wskazał wiceminister finansów Jurand Drop. Jak zauważył, należy też przywrócił mechanizmy rynkowe, zniszczone w niektórych obszarach np. w energetyce. Rząd pracuje także nad wdrażaniem prawa europejskiego z powodu grożących Polsce procesów i kar za jego niewdrożenie - podkreślił.

Główny Ekonomista Pekao SA Ernest Pytlarczyk także ocenił, że najważniejszy jest dostęp do wspólnego rynku, ale wskazywał też na konieczność wyboru właściwej ścieżki rozwoju. Istnieje ryzyko zatrzymania się w rozwoju, jeżeli w świecie szybko zmieniających się technologii postawimy na "złego konia" - mówił. Jak tłumaczył, gdy pojawia się nowa technologia, taka jak AI, to wielkie koncerny zaczynają myśleć o modyfikacji swoich strategii i być może zmianach w sposobach inwestowania. "Musimy obstawić dobrą technologię (...), aby gospodarka była konkurencyjna nie tylko kosztowo" - stwierdził, dodając, że stawką takiego wyboru jest zapewnienie dobrobytu na kolejne pokolenie.

wkr/ pad/

Publikacja została zaprezentowana podczas konferencji podsumowującej dwie dekady członkostwa Polski w Unii Europejskiej w Centrum Prasowym PAP w Warszawie. W wydarzeniu wzięli udział m.in. były prezydent Aleksander Kwaśniewski oraz byli premierzy Jerzy Buzek i Jan Krzysztof Bielecki.

Z okazji 20. rocznicy przystąpienia Polski do UE Polska Agencja Prasowa poprosiła kilkunastu ekspertów i naukowców o podsumowanie przemian, jakie nastąpiły w tym czasie w naszym kraju. Dodatkowo zaprosiliśmy do współpracy szesnaście urzędów marszałkowskich, aby zaprezentowały bilans naszego członkostwa w UE widziany z perspektywy regionów.

Publikacja rozpoczyna się analizą przemian gospodarczych wynikających z członkostwa Polski w UE. Przygotowali ją profesorowie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie dr hab. Adam A. Ambroziak, prof. dr hab. Mariusz Próchniak, dr hab. Michał Schwabe, prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska oraz dr Dariusz Mongiało z tej samej uczelni.

Kolejne rozdziały stworzyli odpowiednio: prof. dr hab. Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii Polska Akademia Nauk) – Społeczeństwo, dr hab. Monika Stanny (Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Polska Akademia Nauk) – Wieś, dr hab. Wawrzyniec Czubak i dr inż. Krzysztof Pawłowski (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) – Rolnictwo, dr hab. inż. Krystian Szczepański (Instytut Ochrony Środowiska–Państwowy Instytut Badawczy – Środowisko, Andrzej Porawski (dyrektor Biura Związku Miast Polskich) – Samorządy, prof. dr hab. Bogusław Śliwerski (Uniwersytet Łódzki) – Edukacja, prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem (Gdański Uniwersytet Medyczny ), Adam Kozierkiewicz (Ośrodek Analiz Uniwersyteckich Sp. z o.o.) i Dariusz Gilewski (ekspert ochrony zdrowia) – Zdrowie, prof. dr hab. Przemysław Śleszyński (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk) – Transport oraz prof. Danuta Hübner (posłanka do Parlamentu Europejskiego VII, VIII i IX kadencji) – Wyzwania UE.

„1 maja 2024 roku mija 20 lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Nie ulega wątpliwości, że skutecznie wykorzystaliśmy ten okres. Znaleźliśmy się w grupie krajów członkowskich o najszybszym tempie dokonujących się zmian – zmniejszyliśmy nasz dystans względem średniego poziomu rozwoju krajów unijnych z 51,5 proc. PKB per capita w 2004 roku do 80 proc. obecnie” – napisała w słowie wstępnym raportu minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

Szefowa resortu funduszy zwróciła również uwagę, że w ciągu ostatnich dwóch dekad wzrosły w Polsce nakłady na działalność badawczą i rozwojową (z 0,55 proc. w 2004 roku do 1,46 proc. PKB w 2022 r.), spadło bezrobocie (z blisko 20 proc. do 3 proc. w końcu 2023 r.) i wzrósł dostęp gospodarstw domowych do internetu szerokopasmowego (z 8,1 proc. do blisko 93 proc.).

„A to tylko kilka przykładów postępu, który dokonał się w ciągu tych 20 lat dzięki obecności Polski na wspólnym rynku europejskim i wykorzystaniu środków UE. A przypomnijmy, że do Polski trafiły z samej polityki spójności środki o wartości przeszło 161 mld euro, które wspierały inwestycje transportowe, energetyczne, w ochronę środowiska, innowacyjność i rozwój przedsiębiorstw czy wreszcie całą sferę społeczną. Z Funduszy Europejskich finansowano w Polsce nie tylko wielkoskalowe inwestycje, lecz także tysiące lokalnych projektów będących blisko obywateli, ich codziennych spraw i potrzeb” – napisała Pełczyńska-Nałęcz.

Szefowa MFiPR podkreśliła, że wyzwaniem na kolejne lata będzie dalsze mądre inwestowanie funduszy unijnych.

„Jest to szczególnie ważne obecnie, gdy możemy wykorzystać dwa nowe instrumenty. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji z alokacją dla Polski sięgającą 3,8 mld euro ma na celu wsparcie regionów najbardziej dotkniętych skutkami transformacji w kierunku neutralności klimatycznej (…) oraz Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, z którego Polska może otrzymać blisko 60 mld euro, stanowi odpowiedź na kryzysy, z którymi Europa mierzy się od wybuchu pandemii COVID-19 w 2020 roku. Wspiera on zmiany systemowe w gospodarce oraz inwestycje związane z niezależnością energetyczną, transformacją ekologiczną i cyfrową, jak również w sektorze ochrony zdrowia czy edukacji” – zaznaczyła minister funduszy.

Słowem wstępnym opatrzył nasz raport również Adam Szłapka, minister ds. Unii Europejskiej.

„W Unii jesteśmy nie tylko bezpieczniejsi, lecz także bogatsi, bardziej otwarci i wykształceni. Rozwój Polski widać w wielkich miastach i najmniejszych wsiach. Codziennie korzystamy z tego, co razem tworzymy” – napisał.

Ostatni z eksperckich rozdziałów raportu został poświęcony wyzwaniom stającym dziś przed UE oraz perspektywom Wspólnoty na przyszłość. „Unia Europejska jutra zaczyna się dziś” – przekonuje autorka tej części publikacji prof. Danuta Hübner, posłanka do Parlamentu Europejskiego VII, VIII i IX kadencji.

„Aby sprostać wyzwaniom globalnym, Unia musi wytworzyć nie tylko spójność swoich polityk i polityczną determinację w relacjach zewnętrznych, lecz także wewnętrzną odporność. Przywódcy, którzy zostaną wybrani do kierowania głównymi instytucjami europejskimi, powinni wzmocnić budowanie konsensusu na rzecz otwartej i rozwijającej się gospodarki europejskiej” – napisała prof. Hübner.

Całość publikacji w wersji cyfrowej można pobrać do 24.04 pod TYM ADRESEM.

mam/