Killers of the Flower Moon (2023)

Regie: Martin Scorsese | 206 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Leonardo DiCaprio, Robert De Niro, Lily Gladstone, Jesse Plemons, Tantoo Cardinal, John Lithgow, Brendan Fraser, Cara Jade Myers, Cara Jade Myers, Jillian Dion, Jason Isbell, William Belleau, Louis Cancelmi, Scott Shepherd, Everett Waller

De verwachtingen zijn hooggespannen rondom ‘Killers of The Flower Moon’. Op een budget van 200 miljoen dollar, wat niet zou misstaan voor een Marvel-film, mocht de geprezen filmmaker Martin Scorsese uitpakken van Apple Original Films en Paramount Pictures met zijn twee muzen Robert De Niro en Leonardo DiCaprio in een epische vertelling over een gruwelijke episode, en tot voor kort vrij onbekend verhaal, in de Amerikaanse geschiedenis: de systematische moord op Osage Indianen in de jaren twintig van de vorige eeuw. Evenals bij ‘Gangs of New York’ en ‘The Irishman’ betreft deze film van Scorsese een felle, niet aflatende, confrontatie met een smerig stukje geschiedenis.

Begin twintigste eeuw worden de Osage Indianen één van de rijkste mensen op aarde omdat er olie op hun land, een reservaat, is gevonden. Ook Mollie (Lily Gladstone), haar moeder en drie zussen bezitten kavels en worden schatrijk. Maar de rijkdom heeft ook grote nadelen voor de Osage want buitenstaanders zijn vaak uit op hun geld en bezit. Bovendien beschouwen de Amerikaanse autoriteiten Indianen niet capabel genoeg om met al deze bezittingen om te gaan en hebben daarom verplicht voogdijschap ingesteld. Mollie moet altijd toestemming vragen om haar geld te kunnen besteden. Ook trouwen om die reden witte mensen met de Osage.

Eerste Wereldoorlog-veteraan Ernest Burkhart (Leonardo DiCaprio) keert terug op het oude nest bij zijn oom William “King” Heale (Robert De Niro), een groot ranchhouder in de omgeving van Osage County en alom gerespecteerd gemeenschapslid. De oude sluwe vos praat in op Ernest, die verliefd wordt op Mollie, om snel met haar in het huwelijk te treden. Het wordt steeds opzichtiger dat Ome Heale op misdadige wijze geld en bezit afhandig maakt van de Osage-stam.

De ietwat simpele, en soms goedhartige, Ernest komt vast te zitten in het web van William Heale die als een moderne Faust zo beetje alles wat krom is, recht praat. Om te profiteren van de lokale macht en invloed van zijn oom moet Ernest vuil werk voor hem opknappen, waaronder rooftochten op Osage Indianen of contact leggen met iemand die weer iemand anders kent die wel een moord wil plegen op een Osage. Thuis bij Ernest loopt het langzaam geheel uit de hand. Mollie verliest één voor één familieleden en vrienden aan bizarre ongelukken en vreemde ziektes. Zelf heeft ze diabetes en de enige die haar daarbij kan helpen is echtgenoot Ernest met speciaal verkregen medicijnen van de “King”. Je zou voor een stuk minder achterdochtig worden.

Voor Scorsese blijkt de hamvraag: wanneer begint het te dagen bij Ernest dat hij fout zit en “nee” moet zeggen tegen de “King”, een spiritueel kleinkind van Bill The Butcher uit ‘Gangs of New York’ en Dr. Mabuse uit de films van filmmaker Fritz Lang? De deemoedige Ernest is de gevallen clown in het groteske circus van William “King” Hale. Maar dan wandelt de voorloper van de FBI in de gedaante van Tom White (Jesse Plemons) en zijn team op verzoek van de Osage de county binnen. Zal het recht voor de Indianen zegevieren?

Als uit een hoge hoed tovert de Amerikaanse cineast aan het eind een konijn tevoorschijn dat niet had misstaan in de cynische films van regisseur Robert Altman. Mogelijk doet het zelfs je perspectief op de film kantelen. De hoofdmoot van dit extraatje: wie en op welke manier vertelt diegene het verhaal? Scorsese lijkt er vooral mee te willen zeggen: wees bewust van wie het beeld en geluid voor je componeert en harmonieert. En niet te vergeten, wie zich het eindproduct toeëigent.

Aan het rijtje van ‘Gangs of New York’, ‘The Irishman’, ‘Wolf of Wall Street’ en ‘Casino’ voegt Scorsese wederom een werk toe die handelt over de duivelse tweeling waarop de welvaart van de Verenigde Staten deels is gestoeld, hebzucht en geweld. En evenals bij ‘The Irishman’ toont de filmmaker gedetailleerd het gekonkel van een groep die zonder scrupules in en uit de onderwereld loopt. In ‘Killers of The Flower Moon’ verbinden Scorsese, scenarioschrijver Eric Roth en de schrijver van het gelijknamige bronmateriaal, David Grann, dit onverbiddelijk ook aan hoe diep en onwerkelijk rassenpolitiek in de Amerikaanse samenleving is geworteld.

De gigantische cast is om je vingers bij af te likken. Hoe klein de rollen ook zijn, van Tantoo Cardinal (moeder van Mollie) tot aan verrassende optredens van mensen met weinig schermervaring, zoals de ijzig ongemakkelijke Jason Isbell (oorspronkelijk muzikant), er wordt heerlijk gespeeld. Ook mag je tegen de namen achter de schermen “u” zeggen, waaronder Thelma Schoonmaker die al sinds ‘Raging Bull’ (1980) Scorsese’s werk monteert en maximaliseert, de lumineuze cameraman Rodrigo Prieto (‘The Wolf of Wall Street’ en ‘Barbie’!), muzikant Robbie Robertson die ooit speelde met Bob Dylan en muziekproducer op meerdere Scorsese films is (helaas was dit zijn laatste huzarenstukje, want hij stierf kort voordat de film af was), en de briljante productie-ontwerper Jack Fisk (‘Mulholland Drive’, ‘There will be Blood’ en ‘The Revenant’). Al met al straalt de productie één en al klasse uit. Wat kan er dan misgaan zou je zeggen? Het zal in ieder geval niet liggen aan het bronmateriaal voor het script van Roth en Scorsese, het bewierookte boek van Grann.

Hoewel de film meer dan genoeg vlees heeft om je in vast te bijten, proef je het vet soms ook. Vet op zich is niet slecht voor de smaak maar, hoe mooi en beheerst ook geschoten, het maakt ‘Killers of The Flower Moon’ af en toe log en onevenwichtig. Maar uiteindelijk blijft met als ijkpunt DiCaprio’s papperige gezicht deze imposante Amerikaanse tragedie wel heerlijk ongemakkelijk na smeulen.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 19 oktober 2023