Black Swan (2010)

Aronofsky heeft soms moeite om mij te overtuigen van inhoudelijke kwaliteit maar hier is dat totaal geen probleem. Subliem. Maar misschien omdat het plot (danseres wil aan de top van het balletgezelschap komen) in se zeer klassiek en rechtlijnig is. Het is echter de visuele invulling van het thema goed en kwaad in de mens dat de bloemen in ontvangst mag nemen. Prachtige en bij momenten geniale scenes. Dankzij de balletvoorstelling van The swan lake kan Aronofsky de dualiteit van Portman benadrukken. Portman moet haar donkere kant opwekken, wil ze een overtuigende zwarte zwaan neerzetten. Ze zoekt dus naar haar tegenstellingen. Een frigide Portman moet haar seksuele, verleidelijke kant laten openbloeien. Een controlefreak van pasjes en pirouettes moet haar intuïtieve, speelse kant laten ontluiken. En haar voorbeeld staat recht voor haar neus in de persoon van Kunis. De transformatie van goed naar slecht is natuurlijk het echte plot van de film. Aronofsky laat slim geen onderscheid tonen tussen realiteit en fictie. Het loopt dooreen, hallucinaties, fantasieën. Een schizofrene identiteit van uiterlijk goed naar innerlijk slecht dat vecht om naar buiten te komen. Zowel mentaal als fysisch. De proloog (balletscene) vat dit al indrukwekkend samen. De 'on the shoulder' camera werk creëert een nauwe connectie met persoon en verhaal, we zitten in de POV van Portland waardoor ook wij geen onderscheid kunnen maken tissen hallucinatie en realiteit. Paranoia is ons (én Portmans) deel. Iedereen wil haar rol zoals Kunis of Ryder maar ook haar moeder die haar de rol niet gunt omdat de moeder nooit zo succesvol is geweest. Alweer een fantastische opbouw (dat doet Aronofsky telkens goed) naar het einde. Vanaf de première van de voorstelling wanneer het slechte doorbreekt, doorheen de mentale muur scheurt tot aan het verbijsterend eind bleef ik genageld aan het scherm. Black swan is intrigerend en verpakt in een modern jasje van thriller met als achtergrond het ballet milieu waarin ambitie en opoffering deel uit maken om als winnaar of verliezer uit te komen, waarin hard gestreden wordt om een plaats in de spotlight. Maar bovenal is Black swan een mentale uppercut waarin niet duidelijk is wanneer goed ophoudt en slecht begint en dat is volgens mij de grote verdienste van de film en van Aronofsky.

Brrr nare film ..maar wel een hele goede!

Recent geleden voor het eerst in bijna 10 jaar herzien. Destijds al behoorlijk onder de indruk, maar de herziening kwam nog meer binnen. Black Swan is gewoon een fantastische filmervaring. De film weet al heel slim gelijk in het begin de interesse te wekken door het benauwde, sobere en stressvolle leven van Nina te illustreren en ook al gauw te laten doorschemeren dat er een duistere kant in haar schuilt. Vervolgens krijg je als kijker een langzame aftakeling van dit personage voor de kiezen en dat is zeker niet altijd gemakkelijk om naar te kijken. Er zitten momenten in deze film die ik veel enger vind dan menig horrorfilm. De beruchte scène met de nagel... om van te gruwelen. Op andere momenten is de film heel sensueel en op weer andere momenten ben je hard aan het puzzelen wat nou nog de werkelijkheid is en wat zich in Nina's hoofd afspeelt. Schitterende prestaties van Kunis, Cassel, Hershey en Ryder, maar het is met name Portman die zichzelf hier echt overtreft.

De sfeer en vormgeving zijn bovendien fantastisch. Eigenlijk ademt de film in elk opzicht grote klasse uit en dit zorgt er ook voor dat de tijd voorbij vliegt, terwijl deze geen moment inzakt. De film maakt me regelmatig erg ongemakkelijk, maar dat vind ik in dit geval juist positief. Zelden maak ik nog mee dat een film me echt overrompelt, maar Black Swan doet het bijna moeiteloos. Het is een spannende, boeiende film die ik zondermeer kan aanbevelen. Verhoging naar de hoogste score lijkt me na deze herziening gepast.

Laatste echt goede film van Aronofsky, die hierna toch wat serieuze steken liet vallen, of laat ik het anders zeggen: hij ging hierna een richting op die mij een stuk minder bevalt. Werd ook een stuk minder productief trouwens. Black Swan is misschien wel zijn beste film, een boeiend kijkje in het getroebleerde leven van een balletdanseres die de rol van haar leven mag spelen/dansen.

Visueel erg mooi, en hoewel niet direct spannend is het geregeld ongemakkelijk, met vrij veel verwijzingen naar een psychotische stoornis. Ik vraag me trouwens wel waarom de aanval (moord?) op Beth niet werd besproken- ik stel me zo voor dat Nina haar gezicht aan flarden had gestoken, iets wat toch als een lopend vuurtje zou moeten rondgaan in het balletgezelschap. Of het is niet echt gebeurd dat kan ook nog natuurlijk, maar verklaart de bebloede nagelvijl niet.

Portman is fantastisch, haar mimiek en oogopslag zo timide en onzeker, zo van het padje af ook. Ook de andere acteurs doen het trouwens goed. Na Portman's Oscaroverwinning was er nog een relletje omdat ze veel minder gedanst zou hebben dan werd gesuggereerd, en dat het vooral haar dance double was geweest die we zien dansen. Een relletje om niks, want niemand verwacht van een actrice zonder noemenswaardige balletervaring dat ze de moeilijkste bewegingen kan uitvoeren lijkt me, en haar acteerprestatie blijft ook zonder het dansen fier overeind. Terechte Oscar dus.

Voor een psychologische thriller mist dit subtiliteit. Het wordt er allemaal maar ingeramd: het roze kamertje van Natalie Portman, de dominante moeder met haar zelfportretten, lesbisch escapisme, het metoo verhaal van de company. De som ervan is even grotesk als de transformatie van Portman op het eind.
Het karakter van Portman heeft daarbij een groot manco dat het ongeloofwaardig maakt: de onzekerheid die ze de hele film etaleert zou het haar in real life niet mogelijk maken om de lead te nemen in zo’n miljoenenproductie. Goed gespeeld van haar? Het is niet slecht gedaan, maar het scenario is dus niet zo clever en met de haren getrokken al voel je dat ze duidelijk iets anders pretenderen.
Blijkbaar heeft Portman zich wel grondig voorbereid met een opleiding ballerina. Het is ook wel zo dat ze een dans doublure had. Over dat detail hebben Portman en co gezwegen tot na de Oscaruitreiking. Ook goed geacteerd dus. Ach ja Hollywood.

Ik zou de term horror weg laten... drama thriller is meer dan genoeg

Mee eens. Viel mij op dat die bij Disney+ ook als een drama / thriller omschreven staat.