Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Buod ng buhay ni Basilio
Similar to Buod ng buhay ni Basilio (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
Buod ng buhay ni Basilio
- 1. Sa pagsapit ng Noche Buena ay nagpaalam si Basilio upang puntahan ang ina sa bayan ng San Diego upang doon ang kapaskuhan. “Bibigyan ko po siya ng aginaldo- isang anak.” Nag-aalala man dahil sa kondisyon ni Basilio ay napapayag si Tata Selo sa gusto ng bata, at doon ay hinatid siya ng tatlong magkakapatid sa kawayang tulay sa ibabaw ng sapa. Pipilay-pilay na nagtungo si Basilio sa bayan ng San Diego. Namataan niya ang kanilang bahay na noo’y giba-giba na, habang ang inang si Sisa ay pagala-gala na lamang sa kalye, kumakanta at nababaliw. Sinundan niya ang ina sa plasa patungo sa bahay ng bagong tenyente ng guardia civil. Sa takot na baka mahuli ng guardia civil, inintay na lamang ni Basilio na lumisan doon si Sisa bago niya ito lapitan. Ngunit nang makita ni Sisa ang papalapit na sundalo ay agad itong tumakbo sa hindi malamang bilis. Pumasok sa kaloob-looban ng gubat si Sisa at narating niya ang libingan ng nuno ni Ibarra sa may puno ng balete. May pinto sa gawing iyon at doon ay buong lakas na ikinulong ni Sisa ang kanyang sarili. Pinilit ni Basilio na makapasok sa pinto ngunit hinding-hindi ito bubuksan ni Sisa kaya’t nang makakita siya ng sangang pagsasabitan ay unti-unti niyang inakyat ang puno ng balete. Siya’y lumambitin sa sanga at nang makita si Sisa ay agad na nagpatihulog. Hinagkan niya ng may matinding pangungulila at pagmamahal ang inang si Sisa bago siya mawalan ng malay dahil sa matinding kapaguran. Nang makita ni Sisa ang maputla at duguaang lagay ni Basilio ay tila bumalik siya sa katinuan. Sawakas ay nakilala niya na din ang kanyang anak ngunit wala itong malay. Niyapos at hinalikan ni Sisa si Basilio hanggang sa bumaliktad ang sitwasyon. Si Basilio ay nagising na matapos ang mahabang oras ngunit ang kanyang inang si Sisa ay nawalan naman ng malay. Hindi sila nagpang-abot dahil si Sisa ay hindi na gumagalaw o humihinga noon. Samakatuwid, ang araw ng Pasko kung saan ang mga tao’y masasaya ay ang araw din ng matinding pighati ni Basilio dahil sa pagkamatay ng kanyang ina. Yakap-yakap ni Basilio ang bangkay ni Sisa nang mamataan niya ang isang lalaking nakatayo sa kanyang harap. Ito ay si Elias na noo’y sugatan din dahil sa nangyaring tugisan sa lawa kung saan siya ang tumalon sa bangka at hinabol ng mga gwardya civil, hindi ang tumakas na si Ibarra. Tinanong ni Elias ang balak gawin ni Basilio sa bangkay ng ina at sabi ng bata na wala siyang perang pampalibing dito at hindi din ito papayagan ng kura kung sakali. Dahil alam ni Elias na hindi na rin tatagal ang kanyang buhay, inutusan niya si Basilio na kumuha ng panggatong na kahoy upang gamitin itong pansunog sa kanilang bangkay. Nagbilin din ito na sa kanilang kinatatayuan ay maraming ginto ang maaring hukayin at pwede itong kunin ni Basilio kung walang ibang taong darating. Si Basilio NOLI ME TANGERE X EL FILIBUSTERISMO Matapos pagtangkaang hulihin ng mga gwardiya-sibil si Basilio sa kanilang tahanan, habang wala ang inang si Sisa, ang bata ay agad na tumakas. Mabilis siyang tumakbo sa kung saan at dito ay nawalan siya ng malay bunsod ng matinding pagod at mga sugat sa katawan. Dalawang buwan ang nakalipas at nagising na lamang si Basilio sa kamay ng pamilya De Dios na nakatira sa tabi ng bukal malapit sa San Diego. Bakas sa bata ang kaputlaan at kapayatan dahil sa tinamo niyang pilay at sugat na noo’y kinalinga naman ng mag-anak. Ang nakatatandang si Tata Selo at ang mga apo nitong sina Lucia, Tano, at Juli ang tumulong sa kaawa-awang si Basilio matapos siyang mag-agaw buhay sa lahat ng tinamong pasakit sa katawan. Mahina man si Basilio ay hinabol niya ang ina sa pagbabakasakaling makikilala siya nito para huminto. Ang baliw na si Sisa ay binato lamang ang anak at si Basilio naman ay nasapul sa ulo. May iniinda mang sakit ay hindi nagpatinag ang bata. Patuloy ang kanyang paghabol at pagpapakilala sa ina hanggang sa umabot sila sa mahiwagang gubat ng mga Ibarra. Dito ay tiniis ni Basilio ang pagkadapa, pagkatisod, at ang buong kapaguran masilayan lamang ang kanyang ina. Tumalima si Basilio sa utos ni Elias at sa kanyang pagbalik dala ang mga kahoy panggatong ay isang di rin kilalang lalaki ang nasa tabi ng mga bangkay. Ito ay si Ibarra na tumulong kay Basilio upang sunugin ang bangkay ni Elias habang ang kay Sisa naman ay kanilang inilibing. Pagtapos nito ay binigyan ni Ibarra ng pera si Basilio at doon ay naghiwalay na sila ng landas.
- 2. Lumisan sa bayan ng San Diego ang ulilang si Basilio dahil sa takot na mapasakamay siya ng mga makakapangyarihan. Lumuwas siya ng Maynila sa pagbabakasakaling makapag-aral habang namamasukan sa mga mayayamang tao doon. Ngunit hindi naging madali ang lahat para kay Basilio dahil punong-puno ng problema at gulo ang kanyang buhay. Nagugutom, gula-gulanit ang damit, gusgusin at palaging may sakit, si Basilio ay nakaaawang nagpalaboy-laboy sa kamaynilaan. Para makaraos ay pinapasok ni Basilio ang kagubatan upang doon kumuha ng bungang pagkain at para na rin makapagtago sa mga gwardya civil. Dahil sa hirap ng buhay, ilang beses na rin niyang tinangka na magpakasagasa sa mga karwaheng dumaraan nang gayo’y matapos na ang kanyang paghihirap sa oras na siya’y mamatay. Sa kabutihang palad, nakita ni Basilio ang kababayang sina Kapitan Tiago at Tiya Isabel sa Maynila. Sinundan niya ang sinasakyan nitong karwahe at dahil sa pangungulila ni Kapitan Tiago sa nagmamadreng anak na si Maria Clara ay kinaawaan nito si Basilio. Namasukan bilang utusan si Basilio sa puder ni Kapitan Tiago. Wala itong bayad kapalit ng kanyang pag-aaral sa San Juan de Letran. Sa unang taon ni Basilio sa paaralan ay nilayuan siya ng lahat dahil sa marumi at walang kaayusan niyang anyo. Kahit ang mga propesor ay hindi siya kinakausap o tinatawag sa klase maliban na lamang kung sila’y magpapakilala. Kaya naman tuwing uuwi si Basilio sa bayan ng San Diego, siya ay namamalagi sa puntod ng ina para magsumbong at doon umiyak. Ngunit sa kabila ng lahat ng ito’y pinagbutihan parin niya ang kanyang pag-aaral. Palagi siyang nagsusunog ng kilay na ultimo ang mga kwit sa leksyon at aklat ay tila memoryado niya. Nang magkaroon ng pasalitang pagsusulit sa kanilang klase ay tila makinang hindi tumitigil at humihinga si Basilio sa pagsagot niya sa kaisa-isang tanong ng propesor. Sa kabutihang palad, naipasa niya ang unang taon sa kolehiyo habang ang siyam niyang ka-grupo ay uulit ng isa pang taon. Sumapit ang ikalawang taon sa kolehiyo at medyo maayos na ang itsura ni Basilio. Nakatanggap siya ng malaki-laking balato mula sa pagsasabong ni Kapitan Tiago. Ipinambili niya ito ng isang pares ng sapatos at sumbrerong piyeltro, at nanghiram din siya maayos na damit kay Kapitan Tiago. Unti-unting naging disente ang itsura ni Basilio ngunit hindi parin siya pansinin sa klase dahil kawalan niya ng natatanging kakayahan at personalidad. Hindi dito nagpatinag si Basilio at mas lalo pa siyang nagsigasig sa pag-aaral. Naging guro niya ang isang palabirong Dominikano noong ikatlong taon niya sa kolehiyo. Paborito nito ang mga matatalinong mag-aaral na kayang magpaliwanag ng kanyang mga leksyon. Ang tamad at mapanudyong propesor ay isang beses nang ipinahiya si Basilio sa kanilang klase dahil si Basilio ay hindi palatawa sa kanyang mga biro. Tinawag niya itong loro at inudyok ang kanyang mga estudyante na pagkatuwaan pa lalo si Basilio. Pero hindi sila gaanong nagtagumpay dahil gamit ang talino ni Basilio, sumagot siya ng mabuti at hindi na pinagkatuwaan pa. Nagalit ang Dominikano sa pangyayaring ito kaya’t hindi na muling tinanong si Basilio hanggang sa katapusan ng buong klase. Nagpatuloy ang katanyagan ni Basilio ngunit bigla na lamang siyang hinimok ni Kapitan Tiago na lumipat sa paaralan ng Ateneo. Bunsod ito ng matinding sama ng loob ni Kapitan Tiago sa mga prayle dahil sa pagmamadre ng kanyang anak na si Maria Clara. Sa pagpapatuloy ni Basilio sa ikaapat na taon sa kolehiyo ay minsan din siyang naisali sa isang pakikipaglaban gamit and tungkod at espada. Ang propesor nilang matalino ay nakipaghamunan sa ilang kadete at dito ay kasama si Basilio sa mga naayang estudyante para sa pakikipagtunggali. Nanalo sila dahil sa katanyagan ni Basilio kaya naman ang binata ay nabigyan din ng mataas na marka at medalya. Tumalima si Basilio sa gusto ng nagpapaaral sa kanya. Sa pagpasok niya sa paaralan ng mga Heswita ay hindi niya akalain ang magandang sistema ng pagtuturo doon. Nanghinayang siya sa apat na taong ginugol sa San Juan de Letran kung saan hindi gaanong napahalagahan ang kanyang katalinuhan dahil ang institusyong iyon ay naniniwalang ang karunungan ay pinagmumulan ng kasamaan. Nagpursiging muli si Basilio sa ikalimang taon niya sa Ateneo at labis niyang pinasasalamatan ang pagiging masigasig ng mga propesor. Si Basilio NOLI ME TANGERE X EL FILIBUSTERISMO
- 3. Nakapagtapos ng masaya at may pagmamalaki si Basilio sa kursong Bachiller en Artes o Bachelor in Arts. Ipinagmalaki siya sa Ateneo ngunit may pagkakataon parin na siya’y minaliit dahil sa pagsasalita niya ng wikang Latin. Samantala, balak sana ni Kapitan Tiago na ang kuning kurso ni Basilio ay abogasya. Pero alam din ng matanda na hindi sapat ang magiging kliyente ni Basilio sa Pilipinas dahil karamihan dito ay walang kaalaman sa batas. Kaya naman, pumayag si Kapitan Tiago sa pagkuha ni Basilio ng medisina dahil maari niya din itong mapakinabangan sa pandaraya ng manok sa sabong. Makalipas ang labing tatlong taon, nagbalik si Basilio sa bayan ng San Diego upang bisitahing muli ang puntod ng kanyang ina at tingnan ang kalagayan ni Kapitan Tiago. Ito ang kanyang huling taon sa kurso ng medisina at sa loob ng dalawang buwan ay magiging ganap na doktor na siya. Nasasabik na si Basilio sa malaking pangyayaring ito na babago sa kanyang masalimuot na buhay. Siya ang naatasan na magbigay ng talumpati sa araw ng pagtatapos, bagay na gusto niyang ipamukha sa lahat ng umaboso sa kanya na siya’y nagtagumpay sa buhay. Nakalatag na ang plano ni Basilio na magpakasal sa kasintahang si Juli at mamamalagi sila sa sariling bayan upang mamuhay ng mapayapa. Ngunit bago ang lahat, ating alalahanin ang pagpunta ni Basilio sa gubat ng mga Ibarra upang bisitahin ang puntod ng kanyang ina sa araw ng kamatayan nito, ang Noche Buena. Dito ay namataan niya ang mag-aalahas na si Simoun. Napag alaman niya na ito ang di kilalang lalaki na tumulong sa kanya noon upang mailibing ang ina. Alam ni Simoun na hindi ilalantad ni Basilio ang kanyang tunay na pagkatao kaya’t sinubukan niya himukin ito na makiisa sa kanyang layunin na pabagsakin ang pamahalaan at simbahan. Subalit tumanggi si Basilio dahil aniya’y sa medisina siya mas nababagay upang matulungan ang inang bayan. Nagdiskusyon ang dalawa sa iba pang mahahalagang bagay at sa huli ay nagbabala si Simoun sa mga lihim na kaaway na nakamasid kay Basilio. Ani ni Simoun ay nag aantay lang ng magandang pagkakataon ang mga taong gustong magpabagsak sa kanya, at sa huli ay hindi hahayaan ng mga taong ito na tuluyang magtagumpay sa buhay si Basilio. Matagumpay na nakapag-aral ng medisina si Basilio. Nagsimula siyang gumamot ng mga tao noong ikatlong taon taon niya sa medisina. Isa sa kanyang mga napagaling ay ang taong may ketong na kinaawaan at binigyan ng relikaryo ni Maria Clara. Dahil walang perang pambayad ang lalaking ketongin kay Bisilio ay ibinigay na lamang nito ang relikaryo ni Maria Clara. Ang relikaryong ito ay iniregalo ni Basilio sa kasintahang si Juli na apo ni Tata Selo. Si Basilio NOLI ME TANGERE X EL FILIBUSTERISMO