Prenzlau
53°19′N 13°52′E/53,316667 13,866667
 Wieża Środkowa i Kościół Mariacki | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||
| Prawa miejskie |
1234 | ||||
| Powierzchnia |
142,18 km² | ||||
| Wysokość |
30 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
03984 | ||||
| Kod pocztowy |
17291 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
UM, ANG, PZ, SDT, TP | ||||
| |||||
Położenie na mapie Brandenburgii  | |||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||
| 53°19′N 13°52′E/53,316667 13,866667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Prenzlau – miasto w północno-wschodnich Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, siedziba powiatu Uckermark i garnizonu Bundeswehry. Leży na Pojezierzu Meklemburskim, nad rzeką Wkrą. Liczy około 20 tys. mieszkańców i zalicza się do średniej wielkości ośrodków Brandenburgii.
W mieście znajduje się stacja kolejowa.
Toponimia[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu nazwa miasta zapisywana była w rozmaitych formach, po raz pierwszy w 1187 w formie przymiotnikowej w wyrażeniu Stephanus Prinzlaviensis, w późniejszych wiekach jako Premizlawe (1237), Primizslaw (1299), Prentslaw (1316), Prempßlaw (1426), Prentzlow (1484). Nazwa ma źródłosłów słowiański, odosobowy, od imienia Przemysław[2]. W języku polskim rekonstruowana jest jako Przęsław[3] lub Przęcław[4], ew. Przemysław[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1234 książę szczeciński Barnim I nadał Prenzlau prawa miejskie[6]. W 1250 miasto zostało przekazane Marchii Brandenburskiej na mocy traktatu w Landin. W 1275 do Prenzlau przybyli pierwsi dominikanie[7]. W 1320 miasto odzyskał książę szczeciński Otton I. W 1426 na skutek porażki księstwa pomorskiego w wojnie wkrzańskiej Prenzlau przeszło we władanie Brandenburgii. 26 czerwca 1479 podpisany tu został traktat pokojowy pomiędzy Księstwem Pomorskim a Brandenburgią. Miasto znacząco ucierpiało w czasie wojny trzydziestoletniej. W drugiej połowie XVII w. w Prenzlau zaczęli się osiedlać francuscy hugenoci. W 1701 miasto znalazło się w granicach Królestwa Prus. W 1724 został zbudowany nowy ratusz miejski. 28 sierpnia 1806 Francuzi pod wodzą marszałka Joachima Murata zwyciężyli pod Prenzlau armię pruską i okupowali miasto do 1812 nakładając na nie jednocześnie wysoką kontrybucję[8].
W czasach nazistowskich synagoga dużej gminy żydowskiej, zbudowana w 1832, została zbezczeszczona i zniszczona podczas pogromu listopadowego w 1938, podobnie jak dwa cmentarze żydowskie przy wieży ciśnień w dzisiejszym parku miejskim, których rozbite nagrobki posłużyły jako bruk do utwardzenia nawierzchni ulic. Nowy Cmentarz Żydowski przy Puschkinstrasse 60 został odrestaurowany po 1945. Podczas II wojny światowej w Prenzlau zginęło około 600 osób. Pod koniec kwietnia 1945 około 85 procent centrum Prenzlau zostało zniszczone przez Armię Czerwoną[9].
Odbudowę zniszczonego centrum miasta rozpoczęto w 1952. W związku z niedoborem mieszkań i małą siłą gospodarczą w latach powojennych budowano głównie budynki prefabrykowane, które cieszyły się dużym zainteresowaniem ludności, w których nadal mieszka wiele ludzi[8].
Początkowo w centrum gospodarki znajdował się przemysł rolniczy. Ważnymi pracodawcami były takie firmy jak cukrownia, gospodarstwo mleczarskie, młyn zbożowy i browar. Kiedy w 1972 założono Armaturenwerk Prenzlau (AWP), utworzono ponad 1000 nowych miejsc pracy, a firma stała się największym pracodawcą w mieście[10].
Po 1990 zjednoczenie Niemiec doprowadziło do rozległych wstrząsów we wszystkich obszarach. Pejzaż miasta zmienił się poprzez renowację licznych budynków i ciągów komunikacyjnych; niektórym ulicom nadano nowe nazwy. Dawne koszary z epoki cesarstwa i narodowosocjalistycznego zaadaptowano na budynki administracyjne lub szkolne. Wiele firm musiało zostać zamkniętych, inne znacznie ograniczyły zatrudnienie[8].
W czasie II wojny światowej znajdował się tu obóz jeniecki Oflag II A[11].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół Najświętszej Maryi Panny – gotycki kościół, zbudowany w XIII i XIV w., zniszczony w trakcie II wojny światowej, odbudowany w latach 1970–1995, współcześnie luterański
- Kościół Trójcy Świętej – dawny kościół franciszkański z XIII w., współcześnie luterański
- Kaplica św. Ducha – kaplica przyszpitalna z XIII w., od 1899 pełniła funkcję muzeum, zniszczona w trakcie II wojny światowej, obecnie w ruinie
- Kościół św. Mikołaja – gotycki kościół, zbudowany w XIII i XIV w.
- Mury miejskie
- Wieża Środkowa
- Brama Świecka
- Wieża ciśnień
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W mieście rozwinął się przemysł metalowy, spożywczy, drzewny oraz elektroniczny[1].
Współpraca[edytuj | edytuj kod]
Miejscowości partnerskie:
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kościół NMP -
Wieża Środkowa -
Kaplica Św. Ducha -
Kościół św. Mikołaja -
Kościół Trójcy Świętej -
Mury miejskie -
Brama Świecka -
Klasztor Dominikanów -
Siedziba władz powiatowych -
Dworzec kolejowy
.JPG)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Prenzlau, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-06].
- ↑ Dieter Berger, Geographische Namen in Deutschland, Dudenverlag, Mannheim 1993, s. 214.
- ↑ Jan Maria Piskorski, Miasta Księstwa Szczecińskiego do połowy XIV wieku, Warszawa 1987, s. 27.
- ↑ Józef Spors, Organizacja kasztelańska na Pomorzu Zachodnim w XII-XIII wieku, Słupsk 1991, s. 24.
- ↑ ks. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt IIA. Poznań: 1937.
- ↑ Historia miasta. [dostęp 2015-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-08)].
- ↑ Historia dawnego klasztoru dominikanów w Prenzlau – Klosterland [online], www.klosterland.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-22] (pol.).
- ↑ a b c Stadtgeschichte - ein Auszug. www.prenzlau-tourismus.de. [dostęp 2024-01-15]. (niem.).
- ↑ An Zerstörung Prenzlaus vor 77 Jahren erinnert. www.nordkurier.de. [dostęp 2024-01-15]. (niem.).
- ↑ Die Geschichte von GEA AWP. awpvalves.com. [dostęp 2024-01-15]. (niem.).
- ↑ V-P-HIST-01504-23. avarchives.icrc.org. [dostęp 2024-01-15]. (ang.).
- Siedziba powiatu: Prenzlau
| Miasta (Amtsfreie Städte) | |
|---|---|
| Gminy (Amtsfreie Gemeinden) | |
| związki gmin (Ämter) |
- ↑ Zniesiony w 2022 roku.