Zabytki Wielkiej Brytanii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Zabytki Wielkiej Brytanii (ang. Listed building) – budynki, które zostały umieszczone na ustawowej liście budynków o szczególnym znaczeniu architektonicznym lub historycznym. Jest to powszechnie stosowany status, dotyczący około pół miliona budynków.

Zabytkowy obiekt nie może zostać zburzony ani rozbudowany bez zezwolenia władz lokalnych (które zazwyczaj konsultują zmiany z odpowiednią centralną agencją rządową). Prawo zobowiązuje właścicieli tych zabytkowych budynków do przeprowadzania koniecznych napraw, renowacji i utrzymania obiektów, a niedotrzymanie zobowiązań grozi karą. Procedura uznawania obiektów za zabytkowe dopuszcza również usuwanie budynków z listy, jeśli wpis zostanie uznany za błędny[1].

Większość obiektów znajdujących się w wykazach stanowią budynki, ale na liście znajdują się również mosty, pomniki, rzeźby, pomniki wojenne, a nawet kamienie milowe oraz przejście dla pieszych Abbey Road, kojarzone z zespołem The Beatles. Nieco odmienne systemy funkcjonują w każdym obszarze Zjednoczonego Królestwa, choć podstawowe zasady wpisywania na listę są jednakowe.

Anglia i Walia[edytuj | edytuj kod]

Buckingham Palace, zabytek klasy I
Clifton Suspension Bridge, zabytek klasy I
Pałac Westminsterski, zabytek klasy I
Elektrownia Battersea, zabytek klasy II*
Abbey Road, zabytek klasy II
Florin Court(inne języki), zabytek klasy II

Obecnie w Anglii znajduje się 397 164 obiektów zabytkowych[2], z czego 2,5% stanowią zabytki klasy I[3]. W Walii znajduje się 30 000 budynków zabytkowych[4]. Agendą rządu brytyjskiego, opiekującą się zabytkami Anglii jest English Heritage.

Wszystkie budynki w Anglii zbudowane przed 1700 rokiem są zabytkami, a także większość tych z lat 1700-1840. Spośród struktur powstałych po drugiej wojnie światowej, tylko te o wyjątkowym znaczeniu zostały wpisane na listę zabytków[3].

Kategorie obiektów zabytkowych[edytuj | edytuj kod]

Istnieją trzy rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Anglii i Walii:

  • Klasa I
  • Klasa II*
  • Klasa II

W przeszłości istniała również nieustawowa klasa III, która została zniesiona w 1970 roku[3].

Kryteria obiektów zabytkowych[edytuj | edytuj kod]

Każda konstrukcja, znajdująca się na liście zabytków, musi spełniać określone kryteria. Kryteria obejmują znaczenie architektoniczne, historyczne lub muszą być blisko związane ze znaczącymi postaciami bądź wydarzeniami historycznymi. Kryteria obejmują:

  • wiek i rzadkość – budynki zbudowane przed 1700 rokiem, które zachowały się w oryginalnym stanie, a także większość tych, zbudowanych w latach 1700-1840;
  • zalety estetyczne – wyjątkowy wygląd budynku, w przypadku braku wyróżniających się aspektów wizualnych, wpisane mogą zostać te, które reprezentują szczególny aspekt historii społecznej lub ekonomicznej;
  • selektywność – spośród grupy konstrukcji o podobnych walorach, zabytkowe są najbardziej znaczące lub reprezentatywne;
  • interes narodowy – bliski związek z osobami i wydarzeniami ważnymi historycznie;
  • stan techniczny[5]

Przykłady zabytków klasy I[edytuj | edytuj kod]

Przykłady zabytków klasy II*[edytuj | edytuj kod]

Przykłady zabytków klasy II[edytuj | edytuj kod]

Irlandia Północna[edytuj | edytuj kod]

Świątynia Mussenden, zabytek klasy A
Zamek w Belfaście, zabytek klasy B+

W Irlandii Północnej znajduje się około 8500 budynków zabytkowych, co stanowi 2% ogólnej liczby budynków[30]. Około 200 budynków stanowi klasę A, około 400 klasę B+, a reszta B1 i B2. Instytucją odpowiedzianą za klasyfikację i opiekę nad obiektami zabytkowymi jest Northern Ireland Environment Agency[31].

Istnieją cztery rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Irlandii Północnej:

Klasa A
Klasa B+
Klasa B1
Klasa B2

Szkocja[edytuj | edytuj kod]

W Szkocji znajduje się około 47 400 budynków zabytkowych, z czego 8% (około 3800) sklasyfikowano jako zabytki kategorii A, 51% (około 24 000) stanowi kategorię B, a reszta kategorię C(s)[32].

Pałac Holyrood, zabytek kategorii A
Ibrox Park, zabytek kategorii B

Istnieją trzy rodzaje statusów budynków zabytkowych na terenie Szkocji:

Kategoria A
Kategoria B
Kategoria C(s)


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Listing FAQs. English Heritage. [dostęp 2012-04-30]. (ang.).
  2. ↑ English Heritage List: Search Results. English Heritage. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).
  3. ↑ a b c Listed Buildings. English Heritage. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).
  4. ↑ Buildings & Conservation Areas. Cadw, Welsh Government. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)]. (ang.).
  5. ↑ Principles of Selection for Listing Buildings. Department for Culture, Media and Sport. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-10)]. (ang.).
  6. ↑ Clifton Suspension Bridge. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  7. ↑ Houses of Parliament and The Palace of Westminster. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  8. ↑ Royal Albert Hall. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  9. ↑ Cathedral Church of St Peter, York Minster. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  10. ↑ The British Museum. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  11. ↑ Truro Cathedral. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  12. ↑ Windsor Castle including all the buildings within the walls. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  13. ↑ Warwick Castle. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  14. ↑ Whitby Abbey (ruins). Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  15. ↑ Temple Meads Station. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  16. ↑ Huddersfield Railway Station. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  17. ↑ Royal Festival Hall. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  18. ↑ Town Hall. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  19. ↑ Battersea Power Station. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  20. ↑ The Coliseum Theatre (English National Opera). Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  21. ↑ Shibden Hall. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  22. ↑ Broadcasting House. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  23. ↑ Council House, City Museum and Art Gallery and Council House extension. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  24. ↑ Iscoyd Park. Cadw. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  25. ↑ East Stand at Highbury Stadium. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  26. ↑ Numbers 1, 2 and 3 attached to rear numbers 55 to 63 (odd) and attached walls and outhouses. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  27. ↑ Zebra crossing near Abbey Road Studios. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  28. ↑ Broomhill Pool. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  29. ↑ Duke of York's Theatre. Historic England. [dostęp 2023-03-15]. (ang.).
  30. ↑ Criteria for Listing: A consultation on proposed revisions to Annex C of Planning Policy Statement 6. Northern Ireland Environment Agency. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-25)]. (ang.).
  31. ↑ Planning Policy Statement 6: Planning, Archaeology, and the Built. Planning and Local Government Group. [dostęp 2012-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-24)]. (ang.).
  32. ↑ Guide to the Protection of Scotland’s Listed Buildings. Historic Scotland. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zabytki_Wielkiej_Brytanii&oldid=72032186”