Dennis Hopper

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dennis Hopper
Ilustracja
Dennis Hopper (2008)
Imię i nazwisko

Dennis Lee Hopper

Data i miejsce urodzenia

17 maja 1936
Dodge City

Data i miejsce śmierci

29 maja 2010
Venice

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta

Współmałżonek

Brooke Hayward (1961–1969; rozwód)
Michelle Phillips (1970–1970; rozwód)
Daria Halprin (1972–1976; rozwód)
Katherine LaNasa (1989–1992; rozwód)
Victoria Duffy (1996–2010; jego śmierć)

Lata aktywności

1954–2010

Odznaczenia
Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Dennis Lee Hopper[1] (ur. 17 maja 1936 w Dodge City, zm. 29 maja 2010 w Venice) – amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy, twórca filmu Swobodny jeździec.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dennis Hopper, 1990

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Dodge City w Kansas jako syn Marjorie Mae (z domu Davis; ur. 12 lipca 1917, zm. 12 stycznia 2007) i Jamesa Millarda Hoppera (ur. 23 czerwca 1916, zm. 7 sierpnia 1982)[2]. Miał dwóch braci: Marvina i Davida.

Po II wojnie światowej jego rodzina przeniosła się do Kansas City w Missouri. Uczęszczał do klasy artystycznej Kansas City Art Institute. Kiedy miał 13 lat wraz z rodziną przeprowadził się do San Diego, gdzie jego matka pracowała jako instruktorka ratownictwa, a ojciec był kierownikiem urzędu pocztowego. W szkole średniej Helix High School uczestniczył w kółku teatralnym i chórze. Studiował w Old Globe Theatre w San Diego[3] a następnie przez pięć lat uczył się aktorstwa w nowojorskim Actors Studio pod kierunkiem Lee Strasberga. Jego kolegą był Vincent Price, którego pasja do sztuki wpłynęła na zainteresowanie Hoppera. Szczególnie lubił sztuki Williama Szekspira.

Kariera[edytuj | edytuj kod]

W wieku 18 lat zadebiutował w telewizji w serialach: Cavalcade of America (1954) i Medic (1955)[4]. W 1955 pojawił się jako jeden z członków gangu w filmie Buntownik bez powodu (Rebel Without a Cause). Na planie zaprzyjaźnił się z Jamesem Deanem i mocno przeżył jego śmierć[5]. Zagrał kilka drugoplanowych ról w popularnych w latach 50. westernach. Jego czas nadszedł wraz z kultowym filmem drogi Swobodny jeździec (Easy Rider), opowiadającym o dwóch motocyklistach przemierzających Stany Zjednoczone. Hopper nie tylko wystąpił w filmie – wyreżyserował go i współtworzył scenariusz razem z Peterem Fondą. Film uznawany za jeden z najważniejszych obrazów nurtu kontestacji i za manifest pokolenia amerykańskiego lat 70. okazał się ogromnym sukcesem kasowym[6]. Hopper i Fonda otrzymali nominację do Oscara za scenariusz. Z kolei szerzej nieznany wówczas Jack Nicholson miał szansę na nagrodę za rolę drugoplanową. Hopper nie potrafił sobie poradzić z sukcesem Swobodnego jeźdźca.

Najgorszy okres rozpoczął się podczas prac nad jego kolejnym projektem reżyserskim, dramatem Ostatni film (The Last Movie). Hopper przez rok montował film w swoim domu w Nowym Meksyku i każdego dnia wspomagał się innymi używkami[6]; otrzymał za niego nagrodę na Festiwalu Filmowym w Wenecji, ale amerykańscy producenci nie chcieli go dystrybuować. Był dla nich niezrozumiały i zbyt artystyczny – tymczasem oni oczekiwali kolejnego hitu[6].

Hopper przyznał, że dziennie potrafił wypić prawie dwa litry rumu i 28 piw. Jako psychopata Frank Booth w dramacie kryminalnym Davida Lyncha Blue Velvet (1986) zachwycił i jednocześnie przeraził publiczność i krytyków[7]. Za kreację Wilbura „Shootera” Flatcha, walczącego ze swoim nałogiem alkoholika, który zostaje drugim trenerem małej drużyny koszykarskiej, w dramacie sportowym opartym na faktach Mistrzowski rzut (1986) otrzymał nominację do Oscara.

W latach 90. Hopper stał się etatowym odtwórcą drugoplanowych ról maniakalnych czarnych charakterów. Szczególnie udany był jego występ w dreszczowcu Speed: Niebezpieczna szybkość (1994), gdzie zagrał postać szaleńca, który podkłada bombę pod autobus miejski. Hopper przewodniczył jury konkursu głównego na 49. MFF w Wenecji (1992).

Sam postrzegał siebie raczej jako artystę-plastyka. Malował, interesował się fotografią, pisał wiersze. Jego fotogramy znajdują się w zbiorach kilku muzeów sztuki, w tym w LA Museum of Contemporary Art[7]. Oprócz tego był koneserem i znanym kolekcjonerem sztuki nowoczesnej. Przyjaźnił się także z wieloma artystami, m.in. Andym Warholem.

Chociaż pokonał nałóg, wciąż grał w każdej możliwej produkcji. Stąd w jego filmografii roi się od filmów, które zazwyczaj spotkały się z negatywnym odbiorem wśród krytyków i widzów. Za najgorszą rolę drugoplanową jako Deacon w filmie Kevina Costnera Wodny świat (1995) zdobył Złotą Malinę.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W marcu 1955 spotykał się z Natalie Wood, a w latach 1959-1960 związany był z Tuesday Weld[8]. Był pięciokrotnie żonaty. 9 sierpnia 1961 poślubił Brooke Hayward, z którą miał córkę Marin (ur. 26 czerwca 1962). 7 lutego 1969 się rozwiódł. W styczniu 1970 poznał Michelle Phillips. Pobrali się 31 października 1970. Małżeństwo przetrwało jedynie osiem dni, do 8 listopada 1970. Z powodu agresywnego zachowania aktora, jego alkoholowo-narkotykowych wypadów oraz dziwacznych upodobań seksualnych jego żona po tygodniu wczesnym rankiem uciekła z ich domu i pojechała na lotnisko. Hopper goniąc ją wjechał autem na płytę startową, by uniemożliwić start jej samolotu. Phillips później zeznała, że Hopper przykuwał ją kajdankami – inaczej uciekłaby wcześniej. 14 maja 1972 ożenił się z Darią Halprin. Mieli córkę Ruthannę Khalighi (ur. 5 grudnia 1972). W roku 1976 doszło do rozwodu. 17 czerwca 1989 wziął ślub z Katherine LaNasą, z którą miał syna Henry'ego Lee (ur. 11 września 1990). W roku 1992 się rozwiedli. 12 kwietnia 1996 ożenił się z Victorią Duffy, z którą miał córkę Galen Grier (ur. 2003).

28 września 2009 trafił do szpitala z objawami przypominającymi grypę. Badania potwierdziły najgorsze obawy – u Hoppera wykryto nieoperacyjnego raka prostaty[7], wobec którego leczenie okazało się nieskuteczne i który spowodował przerzuty na kości. Jego organizm był zbyt słaby, żeby rozpocząć terapię. Hopper dowiedział się, że ma kilka miesięcy, by zamknąć swoje sprawy. Zmarł 29 maja 2010 w Venice w wyniku powikłań związanych z chorobą w wieku 74 lat[9].

Wybrana filmografia[edytuj | edytuj kod]

Aktor[edytuj | edytuj kod]

Reżyser[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dennis Hopper. Listal. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  2. ↑ Dennis Hopper (17 de Maio de 1936). Filmow. [dostęp 2010-05-29]. (port.).
  3. ↑ Dennis Hopper (1936-2010). Film Reference. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  4. ↑ Dennis Hopper. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  5. ↑ Jason Ankeny: Dennis Hopper Biography. AllMovie. [dostęp 2020-10-29]. (ang.).
  6. ↑ a b c Dennis Hopper. MYmovies.it. [dostęp 2010-05-29]. (wł.).
  7. ↑ a b c Paul Harris (2010-05-30): Hellraiser Dennis Hopper dies from cancer. „The Guardian”. [dostęp 2017-10-29].
  8. ↑ Dennis Hopper Dating History. FamousFix. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  9. ↑ Edward Wyatt (2010-05-29): Dennis Hopper, 74, Hollywood Rebel, Dies. „The New York Times”. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  10. ↑ France pays tribute to Dennis Hopper. cbc.ca, 2008-10-14. [dostęp 2011-12-21]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Filmy w reżyserii Dennisa Hoppera
1960-69
1970-79
1980-89
1990-99
Nagroda Donostia
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Laureaci MTV Movie Awards w kategorii najlepszy czarny charakter
Złota Malina dla najgorszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dennis_Hopper&oldid=72411205”