İstanbul'un fethinin 570'inci yıl dönümü

• Dünya; tek bir ülke olsaydı, başkenti İstanbul olurdu. (Napolyon Bonapart)

• Diğer bütün kentler ölümlüdür ama sanıyorum İstanbul, insanlar var oldukça yaşayacaktır. (Petrus Gyllius)

• Yeryüzünde İstanbul kadar uygun bir yere kurulmuş bir şehir yoktur. (Pedro)

• Yeni bir ülke bulamazsın, başka bir deniz bulamazsın… İstanbul, arkandan gelecektir. (Konstantinos Kavafis)

• Dünyanın başkenti olarak tercih edilebilecek tek yer İstanbul’dur. (Baron De Tott)

• İnsanın muhayyilesi ancak İstanbul kadar güzel bir şehir hayâl edebilir. (Sir Henry Layard)

• İstanbul, biricik ve kıyas kabul etmeyen bir şehirdir. Manzarasının güzelliği asla çizilemez. (Alphonse De Lamartine)

• İstanbul, Asya ile Avrupa’nın uyumlu estetiğini, insanın dili tutulacak derecede âhenkle aksettiriyor. (Fontmagne)

• Daha muhteşem bir manzara yeryüzünde mevcut değildir. Haşmetli kubbeleri, birbirinden güzel sayfiyeleri ile İstanbul, dünya şehirlerinin kraliçesidir. (Lady Dorina Neave)

• İstanbul, insana hayat, yaşama sevinci, neşe ve güzellik duygusu veren emsalsiz bir şehirdir. (Mrs. Max Müller)

Küçükçekmece Gölü kenarında bulunan Yarımburgaz Mağarası'nda yapılan kazılarda elde edilen bulgulara göre Neolitik ve Kalkolitik insanların İstanbul çevresinde ilk olarak M.Ö 300 bin yıl önce yaşam sürdüğü ortaya çıktı.

M.Ö 658...
O dönemde Antik Yunan yarımadasındaki şehir devletleri arasında Megara adında bir şehir devleti vardı. Şehir devletlerinin ekonomik ve kültürel olarak o dönemin en ileri devletleri olmasının ana nedenlerinden biri de kolonileşmeleriydi.

Efsaneye göre, Megara'nın kralı Byzas, yeni bir koloni bulmak için Delphi'de bulunan Apollon tapınağına gidip oradaki kahine, kolonileşmek için en uygun yerin neresi olduğunu danıştı.
Kahin, kendisine körler ülkesi olarak da anılan Chalcedon'un (Günümüzdeki Kadıköy) karşısında yer alan topraklara gitmesi gerektiğini söyledi.

Byzas, kahinin söylediğini yaparak günümüzdeki tarihi yarımadaya geldi. Byzas, "Bu kadar güzel bir bölge varken karşı kıyıda yerleşim yeri kuranlar kör olmalı" dedi. Bu nedenle Chalcedon, 'Körler Ülkesi' olarak anıldı. 

Byzas'ın bölgede kurduğu koloninin adı Byzantion oldu.
Byzantion, jeopolitik konumu nedeniyle kısa sürede önemli bir liman şehri haline gelince nüfus her geçen gün arttı. 

M.Ö 196...
Pers İmparatoru Pescennius ile anlaştığı gerekçesiyle Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından yıkıma uğratıldı. Şehir, Roma İmparatorluğu'nun yönetimine geçti.

Bu tarihten sonra baştan başa tekrar inşa edilmesiyle sadece bölgenin değil, tüm dünyada bilinen topraklar arasında en önemli şehirlerden birine dönüştü. Adı da Latinleştirilerek Byzantium yapıldı.

330'da Hristiyanlığı kabul eden ilk Roma İmparatoru I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu'nun başkenti ilan edilmesiyle de adı Konstantinopolis'e dönüştürüldü.

İstanbul;
• 32 kez kuşatıldı.
• İlkinden fethine kadar aradan geçen 1963 yılda ortalama 61 yılda bir kuşatma altına alındı.
• İlk kuşatma, M.Ö Ahameniş Devleti tarafından gerçekleştirilirken en uzun kuşatmaya Osmanlı Devleti imza attı.

İSTANBUL'UN FETİH KRONOLOJİSİ

• 6 Nisan 1453... Osmanlı ordusu Bizans surlarının önüne geldi. O geceden itibaren surlar, top ateşiyle dövülmeye başlandı.
• 22 Nisan 1453... Girişi zincirle kapatılmış olduğu için gemiler karadan yürütülerek Haliç'e indirildi.
• 7 Mayıs 1453... İlk büyük saldırı gerçekleştirildi.
• 12 Mayıs 1453... İkinci büyük saldırı gerçekleştirildi.
• 25 Mayıs 1453... Bizanslılara son kez teslim ol çağrısı yapıldı.
• 28 Mayıs 1453... Bütün orduya topyekûn saldırı emri verildi. Fatih Sultan Mehmed, şehrin en zayıf kısmı olduğunu anladığı Topkapı - Edirnekapı arasındaki surları günlerce top ateşiyle tahrip ettirmişti. Bu nedenle ana hücum bu bölgeden yapıldı.
• 29 Mayıs 1453... Türk askerleri surları aşıp şehre girmeyi başardı. Fatih Sultan Mehmed, öğlen saatlerinde adı sonradan Topkapı olarak değiştirilen St. Romanos Kapısı'ndan şehre girdi.

Gelin şimdi İstanbul'u sayılarla mercek altına alalım.  

İSTANBUL EKONOMİSİ (2022)

İstanbul’un Türkiye’nin ekonomisine olan katkısı 68 şehrin ekonomiye toplam katkısı kadar.

• Vergi Geliri… Türkiye’nin % 48.2’si
• Dış Ticaret… Türkiye’nin % 48.7’si

Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin % 62’si İstanbul’da bulunuyor.

Türkiye’de her;

• 100 kişiden 19 kişi İstanbul'da yaşıyor.
• 100 yabancı turistten 35'i İstanbul'u tercih etti.
• 100 liralık milli gelirin 30 lirası İstanbul'da oluştu.
• 100 dolarlık dış ticaretin 49 dolarını İstanbullu firmalar yaptı.
• 100 liralık vergi gelirinin 48 lirası İstanbul'da tahsil edildi. (İş dünyasının ödediği)
• 100 kurumlar vergisi mükellefinin 38'i İstanbul'da bulunuyor
• 100 sigortalı çalışanın 24'ü İstanbul'da istihdam edildi.
• 100 konuttan 18'i İstanbul'da satıldı.
• 100 yabancının 38'i konut tercihini İstanbul'dan yana koydu.
• 100 liralık banka kredisinin 40 lirası İstanbul'da kullandırıldı.
• 100 liralık mevduatın 41 lirası bankaların İstanbul şubelerinde bulunuyor.
• 100 şirketten 41'i İstanbul'da kuruldu.
• 100 şirketten ise 62'si İstanbul'u tercih etti. (Yabancı sermayeli)
• 100 motorlu kara taşıtının 19'u İstanbul plakası taşıyor.
• 100 yolcudan 50'si İstanbul'daki havalimanlarından yolculuk etti.

İstanbul’da en çok 1.408.123 ile 40 – 44 yaş aralığında kişi yaşıyor.
619.081 ile 60 - 64 yaş aralığındaki kişiler ise İstanbul’un azınlıktaki sakinleri.

İSTANBUL’UN MEDENİ HALİ (2022)
• Evli… % 46.51
• Bekâr… % 25.19
• Boşanmış… % 4.32
• Eşi Vefat Etmiş… % 3.47

İSTANBUL’UN ÖĞRENİM DURUMU (2022)
• Üniversite ve Üstü… % 22
• İlk – Orta – Lise… % 66
• Diğer… % 12

SOSYO EKONOMİK STATÜ (2022)
• A+ Grubu… % 7
• A Grubu… % 30
• B Grubu… %24
• C Grubu… % 23
• D Grubu… % 16

İSTANBUL’DA EN ÇOK HANGİ ŞEHİRDEN KİŞİ YAŞIYOR? (2022)

*… Şehirlerin nüfusu

• Sivas… 827.753 (* 634.924)
• Kastamonu… 617.424 (* 378.115)
• Giresun… 549.656 (* 450.862)
• Ordu… 538.919 (* 763.190')
• Tokat… 499.026 (* 596.454)
• Trabzon… 445.248 (* 818.023)
• Samsun… 438.728 (* 1.368.488)
• Malatya… 432.585 (* 812.580)
• Sinop… 391.329 (* 220.799)

İSTANBUL'DA ÜNİVERSİTELER (2022)

• Devlet Üniversitesi… 14
Öğrenci Sayısı… 553.203

• Vakıf Üniversitesi… 44
Öğrenci Sayısı… 440.586

• Vakıf Meslek Yüksek Okulları… 3
Öğrenci Sayısı… 8.045

TOPLAM… 1.001.834

Türkiye’deki üniversitelerin yüzde 29.61 İstanbul’da bulunuyor.
İstanbul’da yüksek öğrenim gören öğrenci sayısı, ülke nüfusunun yüzde 1.17'si, İstanbul nüfusunun ise yüzde 6.29'una tekabül ediyor.

* Bunların yanı sıra Hava ve Deniz Harp okulları ile herhangi bir üniversiteye bağlı olmayan 4 vakıf meslek yüksekokulu daha bulunuyor.

İSTANBUL'DA ÜNİVERSİTE ÖNCESİ ÖĞRENİM KURUMLARI (2022)
(Okul Öncesi - İlkokul - Ortaokul - Lise)

• Türkiye Okul Sayısı… 58.124
• İstanbul Okul Sayısı… 7.401 (% 12.73)
• Türkiye Öğrenci Sayısı… 18.085.943
• İstanbul Öğrenci Sayısı… 3.192.820 (% 17.65)
• Türkiye Öğretmen Sayısı… 1 milyon 112 bin 305
• İstanbul Öğretmen Sayısı… 157 bin 755 (% 14.18)

İstanbul'un fethiyle dünya tarihinde yeni bir dönem başladı. Fethedilmesiyle Orta Çağ'ın kapanıp Yeni Çağ'ın başlamasına neden olan İstanbul, tarihi boyunca her milletin hayalini süsledi.

Böylesine öneme sahip olan İstanbul'un Fethi hakkında bugüne kadar sadece iki film çekildi.

İlki 1951 yapımı "İstanbul'un Fethi"...
Dönemin şartlarına göre oldukça başarılı bir prodüksiyona sahip olan filmi, senaryosunu da yazan Aydın Arakon yönetti.

O dönem bir film ortalama 20 - 30 bin liraya çekilirken "İstanbul'un Fethi"nin maliyeti, 95 bin liraydı.

Filmin çekilebilmesinde en önemli pay elbette Türk Silahlı Kuvvetleri'ne aitti. Özellikle surlara düzenlenen saldırı sahnelerinde kalabalık Osmanlı ordusunu ve şehri savunan Bizans askerlerini o dönem vatani görevlerini yapan erler canlandırdı.

Oyuncu kadrosu şu şekildeydi;

• Sami Ayanoğlu… Fatih Sultan Mehmed
• Turan Seyfioğlu… Ulubatlı Hasan
• Reşit Gürzap… Candarlı Halil Paşa
• Neşet Berküren… Zağanos Paşa
• Cahit Irgat… İmparator Konstantinos
• Müfit Kiper… Saruca Paşa
• Cem Salur… Hızır Çelebi
• Eşref Vural… Mustafa
• Filiz Tekin… Fatma
• Sait Yaşmaklı… Molla Gürani
• Nubar Terziyan… Kostanzo

İstanbul'un Fethi, büyük önemine rağmen yüksek maliyeti nedeniyle 2012'ye kadar hiçbir filme konu edilmedi.
Faruk Aksoy, İstanbul'un Fethi'ni Murat Köseoğlu ile Aydın Arakon'dan 61 yıl sonra yeniden beyazperdeye yansıttı.
'Fetih 1453'...

Attila Engin'in senaryosunu yazdığı filmin oyuncu kadrosu şu şekildeydi;

• Devrim Evin… Fatih Sultan Mehmed
• İbrahim Çelikkol… Ulubatlı Hasan
• Dilek Serbest… Era
• Cengiz Coşkun… Giovanni Giustiniani
• Recep Aktuğ… İmparator Konstantinos
• Erden Alkan… Çandarlı Halil Paşa
• Sedat Mert… Zağanos Paşa
• Özcan Alişer… Saruca Paşa
• Raif Hikmet Çam… Akşemseddin

İstanbul'un Fethi'nin filmi, Faruk Aksoy'un kariyerinin en büyük hayaliydi. O hayalini gerçekleştirmek için zamana ve bolca paraya gereksinimi vardı.
'Fetih 1453'ün beyazperdeye yansıması için gereken zaman 3 yıl, gereken para ise 18 milyon dolardı. Çalışmalarına Eylül 2009'da başlanan film, Ocak 2012'de tamamlandı.
'Fetih 1453', 6.572.618 izleyici ve 55.744.699 TL ile o güne kadar en çok izlenen film oldu.
'Fetih 1453', 'En Çok İzlenen Filmler Listesi'nde 4'üncü sırada yer alıyor.

İstanbul'un fetih sırasında yaklaşık 50 bin kişilik nüfusa sahip olduğu tahmin ediliyor.

1477 İstanbul nüfus sayımı, Kadı Muhyiddin tarafından gerçekleştirildi.
Bu sayıma göre kişiler değil, haneler sayıldı.
Nüfus, hane sayısının 5 katı olarak kabul edildi.
Bu hesaba göre 1477'de İstanbul'un nüfusu yaklaşık olarak 80 bin kişiydi.

HANE SAYILARI

• Müslüman... 9.486
• Hrıstiyan.. 3.743
• Yahudi... 1.647
• Kefeli... 267
• Ermeni... 434
• Karamanlı Ermeniler... 384
• Çingene... 31
• Frenk... 332
TOPLAM... 16.324 

Nüfus demişken; İstanbul'un Cumhuriyet dönemindeki nüfusuna göz atalım. 
İlk sayım 1927'de yapıldı. Bu sayıma göre merkezde 261.504, 6 ilçede ise 545.356 olmak üzere toplam nüfus 806.860'dı. 

• 1935… 699.607
• 1940… 841.561 (+ % 20.29)
• 1945… 903.720 (+ % 7.38)
• 1950… 1.025.202 (+ % 13.44)
• 1955… 1.498.535 (+ % 46.16)
• 1960… 1.736.641 (+ % 15.88)
• 1965… 2.043.447 (+ % 17.66)
• 1970… 2.681.128 (+ % 31.20)
• 1975… 3.719.339 (+ % 38.72)
• 1980… 4.503.590 (+ % 21.08)
• 1985… 5.560.342 (+ % 23.46)
• 1990… 6.845.449 (+ % 23.11)
• 1995… 8.467.837 (+ % 23.70)
• 2000… 10.018.735 (+ % 18.31)
• 2005… 12.128.577 (+ % 21.05)
• 2010… 13.255.685 (+ % 9.29)
• 2015… 14.657.434 (+ % 10.57)

Görünen o ki İstanbul'un nüfusu, 1935'ten 2015'e kadar hiç azalmadı. 
En yüksek nüfus artışı 1950 ila 1955 arasında, en düşük nüfus artışı ise 1940 - 1945 arasında gerçekleşti.  

İstanbul'un son 5 yıldaki nüfusuna bakacak olursak bu konuda Cumhuriyet tarihinde bir ilk gerçekleşti. 
O ilk de nüfusun ilk kez bir önceki yıla oranla azalmasıydı. 
2020'de nüfus, 2019'a göre azaldı.  

2018
• Kadın… 7.525.493
• Erkek… 7.542.231
TOPLAM… 15.067.724

2019
• Kadın… 7.729.011
• Erkek… 7.790.256
TOPLAM… 15.519.267 (+ % 2.99)

2020
• Kadın… 7.711.616
• Erkek… 7.750.836
TOPLAM… 15.462.452 (- % 0.36)

2021
• Kadın… 7.907.214
• Erkek… 7.933.686
TOPLAM… 15.840.900 (+ % 2.44)

2022
• Kadın… 7.952.131
• Erkek… 7.955.820
TOPLAM… 15.907.951 (+ % 0.42) 

• Yüz Ölçümü… 5.220 km 2
• Kilometre Başına Kişi Sayısı... 2.962 kişi (2022)
• İlçe Sayısı… 39

İSTANBUL'UN TARİHİ BOYUNCA ADLARI 

• Byzantion
• Konstantinopolis
• Konstantiniyye
• Stanpolis
• Dersaadet
• Asitane
• Darülhilafe
• İslambol
• İstanbul

İSTANBUL'UN SURLARI 

İstanbul'un surları, Doğu Roma İmparatorluğu döneminde İmparator II. Theodosius tarafından 408 - 450 yılları arasında yapıldı.

• Marmara Surları... 9 km
• Haliç Surları... 5.5 km
• Kara Surları... 7.5 km
TOPLAM... 22 KM

İSTANBUL'UN TARİHİ YAPILARI 

• Saray… 28
• Medrese… 91
• Cami… 517
• Kilise… 164
• Sinagog… 19
• Türbe… 199
• Çeşme… 595
• Hamam… 93
TOPLAM… 1.796

İSTANBUL’UN 7 TEPESİ

• Sarayburnu Tepesi
Topkapı Sarayı, Hipodrom (At Meydanı), Ayasofya Camii, İbrahim Paşa Sarayı ve Sultanahmet Camii’nin bulunduğu tepe.
Roma İmparatorluğu’nun dört bir yanına uzanan yolların başlangıç noktası kabul edilen ‘Milyon Taşı’ da bu tepede yer alıyor.

• Çemberlitaş Tepesi
Çemberlitaş, Çorlulu Ali Paşa Medresesi ve Nur-u Osmaniye Camii’nin bulunduğu tepe.

• Süleymaniye (Beyazıt) Tepesi
Sarayburnu’ndan sonra şehrin siluetinde en fazla söz sahibi olan ikinci tepe. Haliç kıyılarından yukarı doğru çıkıldıkça varılan, Süleymaniye Camii ve Külliyesi, İstanbul Üniversitesi, Beyazıt Camii'nin olduğu tepe. 

• Fatih Tepesi
İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet, Bizans döneminde On İki Havari Kilisesi’nin bulunduğu tepeye, Fatih Camii ve Külliyesi’ni inşa ettirdi. Mart 1463’te başlayan inşaat, Aralık 1470'te tamamlandı.
1766 Büyük İstanbul depreminden ciddi hasar gören cami, tamamen yenilenerek, Nisan 1771’de yeniden ibadete açıldı.

• Yavuz Selim Tepesi
Yavuz Sultan Selim tarafından yapımına başlanan ancak oğlu Kanuni Sultan Süleyman’ın tamamlattığı Yavuz Sultan Selim Camii bu tepede yer alıyor.

• Edirnekapı Tepesi
Mihrimah Sultan Camii’nin bulunduğu, İstanbul’un en yüksek tepesi.
Bizans İmparatorluğu’nun Blakherna Sarayı’ndan kalan tek yapı olan Tekfur Sarayı ve Kariye Camii bu tepede bulunuyor.

• Kocamustafapaşa Tepesi
İstanbul’un Trakya tarafına doğru olan tek tepesi.
Sadrazam Cerrah Mehmed Paşa’nın 1593’te Mimar Sinan’ın kalfalarından Davud Ağa’ya yaptırdığı Cerrahpaşa Camii ile Haseki Külliyesi, bu tepede yer alıyor.

YAYGIN OLARAK BULUNAN AĞAÇLAR

• Çınar Ağacı
• Meşe
• Servi
• Fıstık Çamı
• Erguvan
• Atkestanesi
• Çitlembik
• Dişbudak
• Sakız Ağacı
• Manolya
• Zeytin Ağacı
• Ihlamur Ağacı
• Mimoza Ağacı
• Defne Ağacı
• Lübnan Sediri
• Pavlonya
• Saray Lalesi

MÜZELER (2022)

• Resmi Müzeler… 51
• Özel Müzeler… 56
• Üniversitelere Bağlı Müzeler… 8
TOPLAM… 115

Kütüphane Sayısı… 55 (2022)