1492: Conquest of Paradise (1992)
Regie: Ridley Scott | 154 minuten | geschiedenis, drama, actie, avontuur, biografie | Acteurs: Gérard Depardieu, Armand Assante, Sigourney Weaver, Loren Dean, Ángela Molina, Fernando Rey, Michael Wincott, Kevin Dunn, Tchéky Karyo, Frank Langella, Mark Margolis, Arnold Vosloo, Steven Waddington, Fernando Guillén Cuervo, Juan Diego Botto, Fernando García Rimada, Albert Vidal
Een langdradige, weinig innovatieve en hagiografische visie, maar niettemin indrukwekkende verfilming van een van ’s werelds meest ambigue figuren; Ridley Scott bewijst met ‘1492: Conquest of Paradise’ dat hij gefascineerd is door geschiedenis, zij het op zijn manier verteld. De inmiddels 86-jarige Engelse regisseur heeft enkele indrukwekkende adelbrieven op zak zitten in zijn film repertoire: titels zoals ‘Alien’, ‘Blade Runner’ en zijn zwaarden-en-sandalen-film ‘Gladiator’ hebben een duidelijke stempel gedrukt en zullen ongetwijfeld Scotts legacy bepalen. Daarnaast zijn er natuurlijk ook minder succesvolle projecten geweest die best onder de mat kunnen geveegd worden, films zoals ‘1492: Conquest of Paradise’.
De rebelse Christopher Columbus (Gérard Depardieu) is ervan overtuigd dat de aarde rond is en niet plat – iets dat algemeen werd aanvaard aan het einde van de 15e eeuw – waardoor Azië kan bereikt worden via het westen. Om zijn theorie om te zetten in praktijk wil hij de Atlantische Oceaan oversteken, maar dat is bij de adel tegen dovemansoren gezegd. Ze willen hem niet financieren. Enkel Sanchez (Armand Assante), de geslepen rechterhand van koningin Isabella (Sigourney Weaver) ziet er een opportuniteit in. Zo geschiedde en Columbus krijgt drie boten om zijn gevaarlijke tocht te voltooien. Langer dan gedacht en op de rand van muiterij, weten Columbus en zijn bemanning uiteindelijk – op een nogal sensationele manier in beeld gebracht – het vasteland te bereiken; de ‘nieuwe’ wereld is ‘ontdekt’. Het wordt de naïeve, doch gedreven Columbus’ persoonlijke missie om deze nieuwe gebieden en haar bevolking te introduceren tot de Europese manieren.
Scotts films ogen frequent mooi, maar durven inhoudelijk wel eens te kortschieten. ‘1492: Conquest of Paradise’ is geen uitzondering op de regel. Met prachtige en indrukwekkende setpieces en claustrofobische beelden van jungles, waarbij we als kijker zelf al het zweet voelen druppen omwille van de vreselijke vochtigheid, weet Scott onze aandacht en fascinatie te behouden. Niet onbelangrijk, aangezien het noch van Depardieu’s karikaturale afbeelding van de omstreden ‘ontdekkings’reiziger of de afwezigheid van een interessante plot zal komen. De film duurt meer dan twee uur, waarbij Columbus voornamelijk in discussie gaat met mensen die een andere kijk op de stand van zaken hebben dan hij. Daarnaast hebben ze de antagonist, Adrian de Moxica (Michael Wincott), moeten uitvinden.
Verzonnen schurken zijn niet het enige gefantaseerde in de film, gezien het nogal creatief omgaan met de geschiedenis of het gewoonweg niet benoemen van enkele prominente gebeurtenissen. De ontmoeting tussen de Europese en Zuid-Amerikaanse mensen ging niet enkel gepaard met het wisselen van goederen, maar voornamelijk met de uitwisseling van ziektes. Dit wordt, tot grote verbazing, nergens benoemd. In plaats daarvan opteert Scott voor het tonen van een Bijbelse storm, ter illustratie van de naïviteit van Columbus’ ambities om een aards paradijs te creëren. Want dat is uiteindelijk de boodschap van de film, een utopie heeft om een reden twee definities: een ideale samenleving of een samenleving die niet bestaat. Een paradijs creëren naar jouw visie gaat niet vrijwillig, soms moet je het forceren of veroveren. Is het dan nog wel een paradijs? Een beetje zoals Ridley Scott en deze film.
De losjes op Columbus’ hagiografie gebaseerde verfilming uit 1992, vertelt een stukje geschiedenis dat voorgoed de wereld heeft veranderd. Enerzijds is dit verhaal extreem mooi en indrukwekkend in beeld gebracht met een prachtige soundtrack van Vangelis die ongetwijfeld de analen van de filmmuziek is ingegaan. Anderzijds is het gemythologiseerd, tergend lang zonder dat er al te veel in gebeurt en te selectief. Scott heroïseert Columbus, een notoir slechte navigator en wiskundige, tot een man die het op neemt tegen de katholieke kerk en haar volgelingen door hem af te beelden als een man van de rede. Los van de rare historische keuzes en de lengte van de film, zitten er aangename momenten in. Er zijn enkel veel betere films van Scott te zien dan ‘1492: Conquest of Paradise’.
Nick Majchrowicz
Waardering: 2.5
Bioscooprelease: 15 oktober 1992