Aurora (1900)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aurora
Ilustracja
„Aurora” w 1903
Klasa

krążownik pancernopokładowy

Typ

Diana

Historia
Stocznia

Stocznia Admiralicji, Petersburg Imperium Rosyjskie

Położenie stępki

18 października 1896

Wodowanie

11/24 maja 1900

 MW Imperium Rosyjskiego
Wejście do służby

18 września 1903

 MW ZSRR
Wejście do służby

1922

Wycofanie ze służby

17 listopada 1948

Los okrętu

Okręt-muzeum

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

6731 ton

Długość

126,8 m

Szerokość

16,8 m

Zanurzenie

6,6 m

Napęd
24 kotły parowe, opalane węglem; 3 maszyny parowe potrójnego rozprężania; 3 śruby napędowe; moc: 11900 – 13100 KM
Prędkość

19 węzłów

Zasięg

7200 km przy prędkości 10 węzłów

Uzbrojenie
14 dział kalibru 152 mm,
6 dział 76 mm przeciwlotnicze,
3 stałe wyrzutnie torpedowe kaliber 381 mm (stan na 1917)[1]
Załoga

590

Multimedia w Wikimedia Commons

Aurora, właściwie Awrora (ros. Аврора) – rosyjski krążownik z początku XX wieku, spopularyzowany jako symbol rewolucji październikowej w Rosji. Obecnie okręt muzeum w Petersburgu (Rosja).

„Aurora” to krążownik pancernopokładowy (w klasyfikacji rosyjskiej: krążownik I rangi), należący wraz z dwoma bliźniaczymi okrętami: „Diana” i „Pałłada” do typu Diana. Zbudowany został w Petersburgu, wszedł do służby 29 lipca 1903. Nazwa okrętu pochodzi od rzymskiej bogini Aurory (Jutrzenka).

Zamówienie i budowa[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Krążowniki pancernopokładowe typu Diana.
Uwaga: daty w kalendarzu juliańskim (starego stylu), po ukośniku w gregoriańskim

Budowa trzech krążowników typu Diana została przewidziana w ramach programu rozbudowy floty z 1895 roku, następnie włączonego do programu budowy okrętów na potrzeby Dalekiego Wschodu[2]. W klasyfikacji rosyjskiej stanowiły krążowniki I rangi (od września 1907 roku po prostu: krążowniki)[3]. Po zamówieniu w listopadzie 1895 roku dwóch pierwszych okrętów: „Diana” i „Pałłada” w stoczni Galernyj Ostrowok, Ministerstwo Morskie w czerwcu 1896 roku zdecydowało zamówić jeszcze trzeci okręt, w petersburskiej Nowej Stoczni Admiralicji (Nowoje Admirałtiejstwo)[4]. Początkowo był on określany tylko jako „krążownik o wyporności 6630 ton typu Diana” i dopiero 31 marca 1897 roku car Mikołaj II nadał mu popularną w XIX-wiecznych marynarkach nazwę „Aurora”, od imienia bogini z mitologii rzymskiej: Aurory, noszoną wcześniej w Rosji przez żaglową fregatę[5]. Budową okrętu początkowo kierował młodszy budowniczy okrętów E. de Grofe[5].

Stępkę pod budowę położono faktycznie 18?/30 października 1896 roku[6]. Oficjalne uroczyste położenie stępki z udziałem generała-admirała Aleksego, połączone z przytwierdzeniem okolicznościowej srebrnej deski, miało jednak miejsce dopiero 23 maja?/4 czerwca 1897 roku, gdy budowa była zaawansowana – najpierw na „Aurorze”, a następnie na dwóch pozostałych bliźniaczych okrętach[6]. „Aurorę” wodowano 11?/24 maja 1900 roku, w obecności cara Mikołaja II i 78-letniego marynarza poprzedniej „Aurory”[7]. Z powodu przeróbek w projekcie oraz braków siły roboczej, przy intensywnym programie rosyjskiego budownictwa okrętowego, wyposażanie okrętu trwało długo i próby morskie rozpoczęto dopiero pod koniec lipca 1902 roku[8]. Do prób odbiorczych maszyn przystąpiono 10 października tego roku, ale spełniły one wymagania dopiero 14 lipca kolejnego roku[8]. Między 13 a 18 września okręt odbył próbny rejs na Bornholm, pod flagą kontradmirała Nikonowa, po czym został przyjęty do służby[8].

Opis i odmienności konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Krążowniki pancernopokładowe typu Diana.

Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]

Stan początkowy[edytuj | edytuj kod]

Uzbrojenie główne okrętów typu Diana początkowo stanowiło osiem dział kalibru 152,4 mm Canet(inne języki), w tym po jednym na pokładzie dziobowym i rufowym, a po trzy na pokładzie górnym na każdej z burt[9]. Kąt podniesienia luf wynosił od -6° do +15°, a maksymalna donośność 9800 m[10]. Zapas amunicji wynosił 1414 nabojów (około 176 na lufę)[11]. Działa strzelały pociskami o masie 41,4 kg, a szybkostrzelność wynosiła do 5 strzałów na minutę[11]. „Aurora” jako jedyna przed rejsem na Daleki Wschód w 1904 roku została wyposażona w maski ochronne dział głównego kalibru i celowniki optyczne[12].

Działa 75 mm „Aurory” uszkodzone po bitwie pod Cuszimą

Uzbrojenie pomocnicze, przeznaczone do zwalczania torpedowców, stanowiły początkowo 24 działa kalibru 75 mm L/50 systemu Canet, na pojedynczych podstawach Mellera, z tego 12 w stanowiskach w burtach na pokładzie bateryjnym, a 12 na pokładzie górnym na śródokręciu, za nadburciem[13]. Kąt podniesienia luf wynosił od -10° do +20°, a maksymalna donośność 7000 m[13]. Strzelały pociskami przeciwpancernymi o masie 4,9 kg, a zapas amunicji scalonej obejmował 6240 nabojów (260 na lufę)[11]. Szybkostrzelność wynosiła do 10 strzałów na minutę[11]. Dodatkowo początkowo uzbrojenie uzupełniało osiem armat kalibru 37 mm L/22,8 Hotchkiss, po dwie na mostku dziobowym i rufowym i cztery na marsie bojowym[14]. Miały donośność 2778 m, a ich maksymalna szybkostrzelność wynosiła do 30 strzałów na minutę[14]. Typowe dla rosyjskich okrętów I rangi uzbrojenie stanowiły wreszcie dwie armaty kalibru 63,5 mm Baranowskiego na lawetach kołowych dla oddziałów desantowych[10]. Do działek kalibru 37 mm zabierano 3600 nabojów, a do armat desantowych aż 1440[11]. W 1904 roku „Aurora” otrzymała dwa karabiny maszynowe Maxima na mostku dziobowym[12].

Okręty typu Diana miały początkowo trzy stałe wyrzutnie torpedowe kalibru 381 mm, z tego jedną nadwodną, umieszczoną w stewie dziobowej, i dwie podwodne strzelające na każdą z burt[11]. Zapas wynosił osiem torped, w tym dwie dla wyrzutni dziobowej[15]. Ponadto okręty zabierały w komorze minowej wewnątrz kadłuba 35 min, które mogły być stawiane z łodzi[11]. Kutry krążowników mogły także być uzbrojone w miotacze niesamobieżnych torped kalibru 254 mm, wyrzucanych ładunkiem prochowym, których na okręcie przewożono sześć[15].

Zmiany uzbrojenia[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie rosyjsko-japońskiej okręt kilkakrotnie przezbrajano, a miejsca niektórych dział przesuwano. Wkrótce po wojnie, na podstawie doświadczeń z niej płynących wzmocniono artylerię główną o dwa działa, do 10 dział kalibru 152 mm, wyposażonych w maski ochronne, zmniejszając liczbę dział kalibru 75 mm o cztery, do 20[16]. Dodatkową parę dział umieszczono przed rufową parą dział burtowych głównego kalibru, na niewielkich sponsonach, na miejscu dział 75 mm[17]. Zdjęto też mało przydatne wyrzutnie torped, miny i marsy bojowe z działkami 37 mm[16]. Zimą 1914/1915 roku „Aurorę” wyposażono w tory minowe na pokładzie i przystosowano do stawiania 150 min wz. 08[18].

Na przełomie maja i czerwca 1915 roku artylerię wzmocniono o cztery działa kalibru 152 mm, zdjęte z przezbrajanej „Diany”, podnosząc ich liczbę do 14 i usuwając przy tym 16 mało przydatnych armat kalibru 75 mm, z zaślepieniem ich stanowisk burtowych[18]. Oprócz pojedynczych dział 152 mm na dziobie i rufie, na każdej z burt były ustawione po trzy działa w grupie dziobowej i rufowej, a salwę burtową tworzyło osiem dział[17]. Pozostawiono jedynie cztery działa kalibru 75 mm na pokładzie, które zdjęto dla odciążenia w lipcu 1916 roku[19]. Zimą 1916/1917 roku na „Aurorze” zwiększono kąt podniesienia dział do 25° i przesunięto działa na pokładzie dziobowym i rufowym dalej ku krańcom, a ostatnią rufową parę dział rozsunięto bardziej ku burtom, dla polepszenia kąta ostrzału[19].

Podczas I wojny światowej montowano też działa przeciwlotnicze. Na początku 1916 roku „Aurora” otrzymała brytyjskie działko automatyczne 40 mm Vickers na mostku rufowym[20]. 21 lipca tego roku zamontowano cztery armaty 75 mm Canet na podstawach przeciwlotniczych Mellera: po dwie na dziobowym i rufowym mostku[20]. Już w sierpniu po powrocie z Zatoki Ryskiej zostały one zdemontowane[19]. Dopiero w 1923 roku „Aurora” otrzymała przewidziane w 1917 roku armaty przeciwlotnicze 76 mm Lendera, a potem jej uzbrojenie jeszcze się zmieniało[19][21].

Odmienności wyglądu i wyposażenia[edytuj | edytuj kod]

„Aurora” od początku została wyposażona w radiostację, umieszczoną w drugiej kondygnacji pokładówki na rufie, lecz jeszcze w 1904 roku kondygnację tę rozebrano i radiostację prawdopodobnie umieszczono piętro niżej, jak na pozostałych okrętach[22]. Po 1907 roku nadbudówki zmodyfikowano i dodano nowy mostek rufowy dalej w kierunku rufy, a dotychczasowy mostek rufowy stał się środkowym, przy czym „Aurora” otrzymała także pomost łączący nadbudówkę dziobową ze środkowym mostkiem, biegnący obok kominów[23].

Jako jedyna z okrętów typu, „Aurora” otrzymała trzy kotwice Halla zamiast kotwic patentowych systemu Martina[2].

Pierwotnie podczas pierwszego przerwanego rejsu na Daleki Wschód okręt nosił białe pokojowe malowanie[24].

Szpital okrętowy na „Aurorze”, w odróżnieniu od pozostałych okrętów, już w 1904 roku został wyposażony w aparat rentgenowski[12].

Zimą na początku 1915 roku „Aurora” została wyposażona w fortrał – wytyk na dziobie do mocowania trału typu parawan[18].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Wojna rosyjsko-japońska[edytuj | edytuj kod]

„Aurora” z uszkodzeniami po bitwie pod Cuszimą, 1905 rok

„Aurora” pierwszy raz została użyta bojowo w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904-1905. Po osiągnięciu gotowości bojowej, 25 września 1903 roku wyszła w rejs pod dowództwem komandora I. Suchotina z Kronsztadu na Daleki Wschód, przez Morze Śródziemne, odwiedzając Portland i Algier[25]. 26 października w La Spezii dołączyła do zespołu kontradmirała A. Wireniusa, który wyszedł wcześniej z Rosji, zostając jego okrętem flagowym[25]. Po wybuchu wojny z Japonią zespół ten jednak został 2 lutego z Dżibuti zawrócony do Rosji, gdzie „Aurora” dotarła 5 kwietnia[25].

Pod dowództwem komandora J. Jegorjewa okręt wszedł następnie w skład II Eskadry Oceanu Spokojnego, złożonej z okrętów Floty Bałtyckiej wysłanych na Daleki Wschód[12]. 2/15 października 1904 roku wyszła z nią ponownie na Daleki Wschód, w składzie III eszelonu[25]. W nocy 8–9/21–22 października doszło do incydentu na Dogger Bank, kiedy okręty rosyjskie ostrzelały brytyjskie kutry rybackie, biorąc je w ciemności za japońskie torpedowce[26]. „Aurora”, płynąca na lewym skrzydle, stała się aktywnym uczestnikiem incydentu, wystrzeliwując 500 pocisków z lekkich dział, przy czym w nocnej strzelaninie została trafiona czterema pociskami własnych okrętów kalibru 75 mm i jednym 47 mm, które śmiertelnie raniły okrętowego kapelana Anastazego i lekko raniły jednego marynarza[26]. Zespół następnie płynął wokół Afryki i 19 listopada „Aurora” przekroczyła równik[25]. Długotrwały powolny rejs był uciążliwy dla załóg, a pokład górny i część pomieszczeń pod pokładami były zawalone branym na zapas w portach węglem[27]. 14/27 maja 1905 roku „Aurora” wzięła udział w bitwie pod Cuszimą, wchodząc w skład oddziału krążowników kontradmirała O. Enkwista[27]. Pierwsze strzały do japońskich krążowników „Aurora” oddała o 11.14, lecz wkrótce japoński zespół skrył się w mgle[28]. Rosyjskie krążowniki pancernopokładowe przeszły następnie na prawą stronę kolumny pancerników i nie brały aktywnego udziału w starciu głównych sił, które rozpoczęło się po 13.30[28]. Około godziny 14.30 od południa podeszło dziewięć japońskich krążowników 3. i 4. dywizjonu, zamierzając atakować statki transportowe, i wówczas do walki z przeważającym liczebnie przeciwnikiem ruszył zespół kontradmirała Enkwista, przede wszystkim flagowy „Oleg” i „Aurora”, wspierane przez dwa starsze i wolniejsze okręty („Dmitrij Donskoj” i „Władimir Monomach”) oraz słabszy „Swietłana” z zespołu rozpoznawczego[27][28]. Mając przeciwnika po prawej, „Aurora” odniosła pierwsze uszkodzenia, skutkujące między innymi przebiciem w rejonie linii wodnej i przechyłem 4° na prawą burtę[28]. Około 14.50 okręty trafiły jeszcze pod ogień krążowników pancernych „Kasuga” i „Nisshin”, ścigających pancerniki, i „Aurora” odniosła uszkodzenia także od trafień ciężkich pocisków z lewej burty[28]. Na pokładzie dwukrotnie wybuchły pożary, lecz zostały opanowane[29]. Okręt uniknął natomiast torpedy płynącej z lewej burty, która według rosyjskich relacji została zbita z kursu przez odkosy dziobowe wywołane przez ruch okrętu[30]. Około godziny 16 odłamki pocisku kalibru 76 mm, które dostały się do wieży dowodzenia przez szczeliny obserwacyjne, śmiertelnie raniły dowódcę komandora J. Jegorjewa[29]. Dopiero po zapadnięciu ciemności japońskie krążowniki odstąpiły, lecz rozproszony zespół rosyjski był następnie atakowany przez torpedowce[29]. „Aurora” uniknęła dalszych strat, płynąc z małą prędkością już tylko z krążownikami „Oleg” i „Żemczug”[31].

Nie mogąc przedrzeć się na północ w stronę Władywostoku, zredukowany liczebnie zespół krążowników skierował się na południe, wychodząc ze strefy działań i szczęśliwie nie napotykając już sił japońskich[31]. Następnego dnia na „Aurorę” przeniósł się kontradmirał Enkwist, który zdecydował popłynąć na amerykańskie Filipiny w celu naprawy okrętów, uzupełnienia węgla i podjęcia próby przedarcia się do Władywostoku[31]. Ogółem w toku walki z japońskimi krążownikami okręt otrzymał 18 lub według innych ocen 21 trafień[32][33]. Zginęło na miejscu 10 ludzi, w tym dowódca jako jedyny oficer, lecz rannych było 88 lub 89, z tego 8 lub 6 zmarło[a]. Uszkodzono większość dział, w tym jedno rufowe prawoburtowe działo kalibru 152 mm i pięć dział 75 mm nie nadawały się do użytku[33]. W toku bitwy „Aurora” wystrzeliła 303 pociski 152 mm, 1282 pociski 75 mm i 320 pocisków 37 mm[31]. 21 maja rosyjski zespół zdołał dotrzeć do amerykańskiej bazy w Manili, gdzie oceniono, że „Aurora” wymaga 30 dni remontu[34]. Amerykanie nie zgodzili się na dłuższy pobyt krążowników w celu odzyskania zdolności bojowej i 25 maja car Mikołaj II zezwolił na ich internowanie i rozbrojenie, a następnie pochwalił kontradmirała Enkwista i załogi krążowników za zachowanie podczas bitwy, mimo odwrotu z pola bitwy, w kontekście daremnej utraty pozostałych okrętów eskadry[34]. Rannych oddano do szpitala i od razu rozpoczęto naprawy „Aurory” z udziałem firm miejscowych[34]. We wrześniu do Manili przybył wyznaczony na nowego dowódcę komandor por. W. Barszcz[35]. Po zawarciu pokoju w Portsmouth między Rosją a Japonią, okręty zostały zwolnione i 15 października 1905 roku „Aurora” i „Oleg” wyszły do Sajgonu, gdzie zostały dokowane[35]. 26 listopada okręty wyszły z Sajgonu i przez Cejlon i Kanał Sueski przeszły do Algieru, gdzie się rozdzieliły, po czym „Aurora” 19 lutego 1906 roku dotarła do Libawy, gdzie zwolniono do domów 330 marynarzy[35].

Po powrocie na Bałtyk, „Aurora” została w kwietniu 1906 roku skierowana do remontu w Petersburgu[36]. Główny inspektor budowy okrętów K. Ratnik zaproponował wówczas wymienić burtowe maszyny parowe na turbiny, lecz pomysł ten nie został zaakceptowany[36]. Podczas remontu, jej uzbrojenie zostało wzmocnione do 10 dział 152 mm z powiększonymi maskami ochronnymi, przy czym zdjęto cztery działa 75 mm, wyrzutnie torped i min[36]. Remont ukończono w maju 1907 roku, po czym okręt wyszedł w pierwszy rejs szkolny z gardemarynami (podchorążymi) po Bałyku, odwiedzając porty zagraniczne[36]. We wrześniu 1907 roku okręt został przeklasyfikowany z krążownika I rangi na krążownik (ros. kriejsier), zgodnie z nową klasyfikacją[16]. Również w pierwszej połowie 1908 roku był używany do szkolenia, a 13 sierpnia ponownie trafił na roczny remont w Zakładzie Bałtyckim[16]. W sierpniu 1909 roku „Aurora” wraz z krążownikami „Diana” i „Bogatyr′” weszła w skład zespołu przeznaczonego do pływania szkolnego, po czym od 1 października 1909 do końca marca 1910 roku okręty te odbyły rejs z gardemarynami z Libawy na Morze Śródziemne i z powrotem[37]. Odwiedziły m.in. Algier, Bizertę, Smyrnę, Neapol, Tulon, Gibraltar, Vigo, Cherbourg i Kilonię, wykonując w morzu ćwiczenia zespołowe, w tym z krążownikiem „Oleg”, który dołączył z Krety[37]. W kolejnych miesiącach „Aurora” służyła do szkolenia na Bałtyku, a w listopadzie wyszła sama w ponowny rejs szkolny na Morze Śródziemne z uczniami szkół podoficerskich, trwający do 31 marca 1911 roku[37]. Od września 1911 do lipca 1912 roku natomiast „Aurora” odbyła daleki rejs szkolny z gardemarynami do Syjamu i na Jawę, przez Morze Śródziemne[37]. W 1913 roku służyła do szkolenia na Bałtyku, przydzielona do Morskiego Korpusu[37].

I wojna światowa i rewolucja[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu I wojny światowej „Aurora” wraz z bliźniaczą „Dianą” zostały wcielone do 2. Brygady Krążowników Floty Bałtyckiej i pełniły w początkowym okresie służbę dozorową w Zatoce Fińskiej, bazując w Helsinkach Sveaborgu), bez szczególnych wydarzeń[18]. Pod koniec sierpnia osłaniały prace prowadzone na wraku niemieckiego krążownika „Magdeburg”[18]. W ostatnim tygodniu grudnia 1914 roku oba okręty odbyły rejs patrolowy na zalodzonej Zatoce Botnickiej, po czym przeszły na zimowanie do Helsinek[18]. Wówczas wyposażono je w tory minowe, przystosowując do stawiania min[18]. 9 maja 1915 roku oba krążowniki przeszły na remont do Kronsztadu, połączony z przezbrojeniem, podczas którego na przełomie maja i czerwca wzmocniono uzbrojenie „Aurory”, zwiększając liczbę dział 152 mm do 14, kosztem dział kalibru 75 mm[18]. „Aurora” nie miała jednak okazji wzięcia udziału w starciach z okrętami wroga, ani uczestniczyć w operacjach minowych. Od sierpnia 1915 roku ponownie patrolowała w Zatoce Botnickiej i w rejonie Wysp Alandzkich[38].

W pierwszej połowie 1916 roku „Aurora” służyła znowu do szkolenia gardemarynów, przydzielona do Morskiego Korpusu[20]. Otrzymała wówczas uzbrojenie przeciwlotnicze – podczas zimowania działko automatyczne kalibru 40 mm, a 21 lipca w Sveaborgu cztery działa przeciwlotnicze kalibru 75 mm[20]. Pod koniec lipca 1916 roku „Aurora” została skierowana do patrolowania Zatoki Ryskiej, przy czym trzeba było odciążyć okręt dla umożliwienia jego przejścia przez płytką cieśninę Moonsund, zdejmując m.in. zapasową kotwicę i pozostałe cztery działa 75 mm artylerii pomocniczej[19]. „Aurora” przebywała tam jedynie do sierpnia, walcząc z niemieckim lotnictwem, po czym pod koniec miesiąca powróciła do Sveaborgu, a następnie we wrześniu przeszła do Kronsztadu i 25 października została skierowana do kapitalnego remontu w Stoczni Admiralicji w Piotrogrodzie[19].

Duża część jego załogi, podobnie jak marynarzy innych rosyjskich okrętów, uległa wówczas panującej tam atmosferze rewolucyjnej i agitacji komunistycznej. W marcu 1917 roku załoga „Aurory” aktywnie uczestniczyła w burżuazyjnej rewolucji lutowej. Zabito wówczas dowódcę okrętu[19]. Na okręcie, wciąż przebywającym w Piotrogrodzie, powołano komitet rewolucyjny, podczas gdy w mieście trwały przygotowania do rewolucji bolszewickiej. 7 listopada 1917 roku (25 października starego stylu) o godzinie 21.40 z działa „Aurory” stojącej na Newie naprzeciw Pałacu Zimowego – siedziby Rządu Tymczasowego, oddano strzał ślepym nabojem, na komendę okrętowego komisarza Aleksandra Biełyszewa. Członkiem ówczesnej załogi był także Polak Leon Garbaczewski[39]. Strzał ten został, począwszy od 10. rocznicy rewolucji, szeroko spopularyzowany w propagandzie komunistycznej jako umówiony sygnał do szturmu na Pałac Zimowy, który zapoczątkował zwycięską bolszewicką rewolucję październikową[40]. Relacje uczestników zdarzenia jednak nie potwierdzają, żeby strzał „Aurory” miał być sygnałem do ataku, zwłaszcza że już wcześniej strzelały działa Twierdzy Pietropawłowskiej[40]. Sami marynarze „Aurory” w liście otwartym w gazecie Prawda dwa dni później zdementowali pogłoski, że okręt ostrzeliwał Pałac Zimowy, gdyż jego artyleria mogła zaszkodzić mieszkańcom, natomiast stwierdzili, że ich wystrzał miał zaalarmować pozostałe okręty na Newie do stanu gotowości[40]. Członkowie załogi „Aurory” brali natomiast udział w walkach.

Z uwagi na braki załóg oraz potrzeby frontu lądowego, w 1918 roku „Aurora” i „Diana” zostały rozbrojone i odstawione na konserwację w Kronsztadzie[41]. Większość starych krążowników złomowano w 1922 roku, lecz zdecydowano zachować „Aurorę” do celów szkolnych, wyłącznie z powodu jej lepszego stanu technicznego po niedawnym remoncie[41].

Okres międzywojenny i II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W 1923 roku „Aurora” została reaktywowana jako okręt szkolny i przezbrojona w 10 dział kalibru 130 mm oraz działa przeciwlotnicze 76 mm[21]. Brała udział w rejsach na Bałtyku, w tym zagranicznych[21]. Z uwagi na zużycie napędu, po remoncie w latach 1933–1935 służyła już tylko jako stacjonarny hulk szkolny[21].

W czasie II wojny światowej okręt nie był używany; zdjęto z niego działa i ustawiono na lądzie w ramach obrony Leningradu. We wrześniu 1941 roku „Aurora” walczyła z niemieckimi nalotami[42]. 30 września 1941 okręt został uszkodzony przez ostrzał i osadzony na dnie w porcie Oranienbaum koło Leningradu. Po zniesieniu blokady Leningradu, pojawiły się propozycje w dowództwie floty, które znalazły poparcie Andrieja Żdanowa, żeby krążownik wyremontować i zachować jako hulk szkolny i pomnik rewolucji[43]. W lipcu 1944 roku okręt został podniesiony z dna, po czym skierowany do remontu[43]. Usunięto dwie zewnętrzne maszyny parowe i część kotłów, a podwodną część kadłuba pokryto od wewnątrz warstwą żelbetonu o masie 450 ton, mającej zabezpieczyć wnętrze przez przeciekami[43]. Jej wygląd przybliżono do historycznego stanu z 1917 roku, między innymi zgromadzono 14 dostępnych dział 152 mm, w tym 11 na łożach i z maskami przeciwodłamkowymi artylerii nadbrzeżnej[43]. W międzyczasie „Aurora” w 1946 roku zagrała w filmie krążownik „Wariag”, ucharakteryzowana przez dostawienie czwartego komina[44]. Po remoncie została 17 listopada 1948 roku zakotwiczona na Newie[43], na nabrzeżu Wyspy Piotrogrodzkiej w Petersburgu. W 1956 roku stała się ogólnodostępnym okrętem-muzeum, jako filia Centralnego Muzeum Marynarki Wojennej, a w 1961 roku przestała pełnić funkcje szkolne[45]. Mimo dwóch remontów, stan techniczny kadłuba okrętu się pogarszał i w latach 70. zagrażał jego pływalności[45]. W latach 1984–1987 „Aurora” przeszła generalny remont, po którym jej wygląd przybliżono w jeszcze większym stopniu do historycznego, przy czym jednak znaczną część oryginalnej konstrukcji okrętu zastąpiono nową. Przede wszystkim odcięto i zbudowano nową całą część podwodną, ze współczesnych materiałów, w stoczni im. A.A. Żdanowa, kładąc pod nią stępkę 21 lutego 1985 roku[46]. Kolejny dwuletni remont w stoczni w Kronsztadzie dobiegł końca w lipcu 2016 roku[47]. W 2018 r. na pokładzie okrętu odtworzono cerkiew wojskową, która działała na "Aurorze" przed 1917 r.[48]

Muzeum Aurora
Krążownik Aurora nocą

Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz typ Diana

Zmiany uzbrojenia:

  • 1903: 8 dział kaliber 152 mm, 24 działa 75 mm, 8 dział 37 mm
  • 1906: 10 dział 152 mm,? dział 75 mm i 37 mm
  • 1915: 14 dział 152 mm, 4 działa 76 mm
  • 1917: 14 dział 152 mm, 6 dział przeciwlotniczych 76 mm
  • 1922: 10 dział 130 mm, 2 działa przeciwlotnicze 76 mm
  • jako okręt muzeum: 14 dział 152 mm, 4 działa przeciwlotnicze 45 mm
  • ponadto 3 wyrzutnie torpedowe kaliber 381 mm

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • „Aurora” nocą.
    „Aurora” nocą.
  • Order Rewolucji Październikowej przedstawiający krążownik "Aurora".
    Order Rewolucji Październikowej przedstawiający krążownik "Aurora".
  • Działo dziobowe. Według oficjalnej wersji, z tego działa oddano strzał 7 listopada 1917.
    Działo dziobowe. Według oficjalnej wersji, z tego działa oddano strzał 7 listopada 1917.
  • zamek działa
    zamek działa
  • „Aurora” w 2001 roku
    „Aurora” w 2001 roku
  • Wnętrza okrętu
    Wnętrza okrętu

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 88 rannych, z tego 8 zmarło według Skworcow 2016 ↓, s. 145, a 89 rannych, z tego 6 zmarło, a 18 ciężko rannych według Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 83.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Aurora. Tactic and technical characteristics.
  2. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 17.
  3. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 5, 137.
  4. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 9, 12.
  5. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 13.
  6. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 15.
  7. ↑ Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 19.
  8. ↑ a b c Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 23-25.
  9. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 64.
  10. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 33-34.
  11. ↑ a b c d e f g Skworcow 2016 ↓, s. 65.
  12. ↑ a b c d Skworcow 2016 ↓, s. 137.
  13. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 35.
  14. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 37-38.
  15. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 39.
  16. ↑ a b c d Skworcow 2016 ↓, s. 154.
  17. ↑ a b Skworcow 2016 ↓, s. 177.
  18. ↑ a b c d e f g h Skworcow 2016 ↓, s. 167-168.
  19. ↑ a b c d e f g Skworcow 2016 ↓, s. 175-176.
  20. ↑ a b c d Skworcow 2016 ↓, s. 170-174.
  21. ↑ a b c d Sobański 2010c ↓, s. 23-25.
  22. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 80-81.
  23. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 37, 154.
  24. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 107, 113.
  25. ↑ a b c d e Sobański 2010c ↓, s. 16-17.
  26. ↑ a b Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 75.
  27. ↑ a b c Skworcow 2016 ↓, s. 139-140.
  28. ↑ a b c d e Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 79.
  29. ↑ a b c Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 80-81.
  30. ↑ Sobański 2010c ↓, s. 18.
  31. ↑ a b c d Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 82-83.
  32. ↑ Sobański 2010c ↓, s. 18-19.
  33. ↑ a b Skworcow 2016 ↓, s. 143-145.
  34. ↑ a b c Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 84-85.
  35. ↑ a b c Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 87-90.
  36. ↑ a b c d Nowikow i Siergiejew 2009 ↓, s. 90-92.
  37. ↑ a b c d e Skworcow 2016 ↓, s. 155-160.
  38. ↑ Skworcow 2016 ↓, s. 170.
  39. ↑ Piotr Robert Ciszewski, Polacy w Rewolucji Październikowej, referat z konferencji historycznej pt. Sto lat od Rewolucji Październikowej, Kampania Historia Czerwona i Czarno-Czerwona, Warszawa 2017
  40. ↑ a b c (ros.) Witalij D. Docenko, Mify i legiendy Rossijskogo fłota, Poligon, Sankt Petersburg 2002, ISBN 5-89173-166-5, s. 131, 135-136.
  41. ↑ a b Skworcow 2016 ↓, s. 181.
  42. ↑ Sobański 2010c ↓, s. 23-24.
  43. ↑ a b c d e Nitka 2017 ↓, s. 64.
  44. ↑ Nitka 2017 ↓, s. 67.
  45. ↑ a b Nitka 2017 ↓, s. 65.
  46. ↑ Nitka 2017 ↓, s. 68.
  47. ↑ Łukasz Golowanow: Awrora wróciła do Petersburga. Konflikty.pl, 17 lipca 2016.
  48. ↑ На крейсере «Аврора» впервые с 1917 года начал работу православный храм : Министерство обороны Российской Федерации [online], function.mil.ru [dostęp 2021-07-16].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Andrzej Nitka. Trzydziestoletni symbol stuletniej rewolucji. „Morze”. Nr 10/2017. III (25), październik 2017. Warszawa. ISSN 2543-5469. 
  • Wiktor Nowikow, Aleksandr Siergiejew: Bogini Rossijskogo fłota «Awrora», «Diana», «Pałłada». Moskwa: Jauza / Kollekcyja / EKSMO, 2009. ISBN 978-5-699-33382-0. (ros.).
  • Aleksiej Skworcow: Kriejsier «Awrora» i jejo «sisterszypy» «Diana» i «Pałłada». «Fłag podniat′!». Moskwa: Jauza / EKSMO / Gangut, 2016. ISBN 978-5-699-88643-2. (ros.).
  • Maciej Sobański. Bałtyckie boginie. Część I. „Okręty Wojenne”. Nr 6/2009. XVII (98), listopad – grudzień 2009. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • Maciej Sobański. Bałtyckie boginie. Część IV. „Okręty Wojenne”. Nr 4/2010. XVII (102), lipiec – sierpień 2010. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
Krążowniki pancernopokładowe typu Diana

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aurora_(1900)&oldid=71976826”