Kiedy w 2017 roku powietrze w Rybniku stało się tak zanieczyszczone, że władze musiały zamknąć szkoły, miasto zdecydowało się na ambitne i konsekwentne działania. Dziś Rybnik może posłużyć jako przykład jak skutecznie walczyć o czyste powietrze i wspierać transformację energetyczną. Śląskie miasto udowodniło, że stawka jest wyższa niż tylko walka ze smogiem. Poprzez strategiczne inwestycje i innowacyjne rozwiązania, Rybnik stał się liderem przejścia na zrównoważoną energię.
Rybnik buduje świadomość w walce ze smogiem
Chociaż walka ze smogiem kojarzy się głównie z wymianą przestarzałych pieców grzewczych i inwestycjami w infrastrukturę energetyczną, to wszystko zaczyna się od zbudowania świadomości i wskazania potrzeby zmian. Rybnik rozpoczął działania edukacyjne już dekadę temu, przystępując do śląskiej akcji "Paląc śmieci, trujesz dzieci".
W kolejnych latach miasto prowadziło kampanie informacyjne o negatywnych skutkach oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Akcje takie jak "Nie truj sąsiada" z 2016 r. czy "Gańba!" z 2020 r. miały coraz bardziej bezpośredni charakter, wskazując na palenie węglem jako główną przyczynę smogu.
Równolegle prowadzono też otwarte spotkania, debaty i akcje w szkołach, by budować świadomość wśród mieszkańców. Działania edukacyjne prowadziły również lokalne inicjatywy, takie jak Rybnicki Alarm Smogowy czy Think Tank Smogowy.
Wymiana źródeł ciepła i termomodernizacja kluczowa
W 2018 r. Rybnik szacował, że spośród ponad 19 tys. domów jednorodzinnych aż 14 tys. miało przestarzałe urządzenia grzewcze na paliwa stałe. Dodatkowo 4,4 tys. mieszkań komunalnych było ogrzewanych starymi piecami kaflowymi. Wprowadzona w 2017 r. uchwała antysmogowa zakładała stopniową wymianę tych źródeł ciepła.
Znaczna część środków na modernizacje pochodziła z zewnętrznych źródeł finansowania, takich jak rządowy program Czyste Powietrze, dotacje z budżetu miasta oraz granty ze środków unijnych. Dzięki temu w Rybniku udało się wymienić 4850 kotłów w latach 2018-2024.
- Równolegle z wymianą źródeł ciepła prowadzono termomodernizację budynków publicznych i lokali komunalnych, czyli docieplanie pomieszczeń.
- Działania te zwiększyły szczelność budynków i zmniejszyły zapotrzebowanie na energię.
Czytaj więcej: Badania ujawniają: Te sklepy mają potężny wpływ na zmiany klimatu. Dowiedz się, które to!
Projekty promujące zrównoważoną transformację energetyczną
Rybnik uczestniczy w projekcie LeadAir, dzięki któremu przygotowuje plan transformacji energetycznej do 2040 r. Wykorzystywane jest innowacyjne narzędzie - Zefir. Miasto dzieli się również zdobytym doświadczeniem z innymi samorządami poprzez sieć 45 miast z całej Polski.
Ponadto Rybnik pozyskał dofinansowanie na budowę mikroinstalacji fotowoltaicznych i magazynów energii, które będą zasilały szereg instytucji miejskich, w tym przedszkola. To przykład inwestycji w odnawialne źródła energii.
- Innowacyjne projekty, takie jak cohousing dla seniorów czy Wspólny Stół, mają na celu walkę z ubóstwem energetycznym.
- Pokazują, że miasto dba również o społeczny aspekt transformacji w kierunku ekologii.
