Prezydent m.st. Warszawy jest organem wykonawczym miasta – wykonuje należące do jego kompetencji gminne i powiatowe zadania własne, zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, w tym zadania wynikające ze stołecznego charakteru m.st. Warszawy oraz zadania wynikające z porozumień zawartych z jednostkami samorządu terytorialnego.
Prezydent wykonuje funkcje określone w przepisach prawa dla starosty oraz zarządu powiatu, ze względu na fakt, iż Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu.
Do zadań Prezydenta należy wykonywanie uchwał Rady m.st. Warszawy oraz zadań określonych przepisami prawa, a w szczególności:
- przygotowanie projektów uchwał Rady m.st. Warszawy
- gospodarowanie mieniem Miasta
- realizowanie budżetu Miasta
- reprezentowanie Miasta na zewnątrz
- kierowanie bieżącymi sprawami Miasta
W ramach realizacji budżetu Miasta Prezydent odpowiada za prawidłową gospodarkę finansową Miasta.
Prezydent:
- jest kierownikiem Urzędu m.st. Warszawy, rozstrzyga spory kompetencyjne, wynikające z funkcjonowania Urzędu
- jest zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu Miasta oraz kierowników jednostek organizacyjnych Miasta
- dokonuje czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników samorządowych Urzędu, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych.
- sprawuje bezpośredni nadzór nad działalnością Zastępców Prezydenta, Sekretarza, Skarbnika, Dyrektora Magistratu, Dyrektorów Koordynatorów oraz kierowników podstawowych komórek organizacyjnych Urzędu podlegających mu bezpośrednio
- zatrudnia i zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych m.st. Warszawy
Prezydent jest również zwierzchnikiem służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy. Zgodnie z ustawą o ustroju m.st. Warszawy powiatowe służby, inspekcje i straże stały się służbami, inspekcjami i strażami m.st. Warszawy.
Sprawując zwierzchnictwo w stosunku do służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy Prezydent:
- powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej
- w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnym działaniem tych jednostek
- zatwierdza program ich działania
Prezydent wydaje w indywidualnych sprawach decyzje z zakresu administracji publicznej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Prezydent Warszawy bezpośrednio nadzoruje następujące komórki organizacyjne Urzędu m.st. Warszawy: