Polki i Polacy znani na świecie

Do najbardziej znanych Polek i Polaków należą między innymi:

NAUKA

Maria Skłodowska-Curie

Najsławniejsza polska naukowiec, fizyk i chemik. Za swoje badania w dziedzinie promieniotwórczości i odkrycie pierwiastków – polonu i radu – dwukrotnie otrzymała nagrodę Nobla.

Swoją determinację i swoje poświęcenie nauce przepłaciła własnym życiem – zmarła bowiem w wyniku choroby wywołanej kontaktem z substancjami promieniotwórczymi.

Jest pierwszą kobietą, która spoczęła w paryskim Panteonie w dowód uznania zasług naukowych.

Mikołaj Kopernik

Urodzony w Toruniu naukowiec uważany za twórcę współczesnej astronomii. W 1453 roku opublikowano jego największe dzieło, O obrotach sfer niebieskich, które zrewolucjonizowało dotychczasowy sposób myślenia na temat budowy układu słonecznego. Przedstawił w nim swoją teorią heliocentrycznej i heliostatycznej budowy wszechświata.

Jego teoria wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce naszej planety i człowieka we Wszechświecie. 

MUZYKA

Fryderyk Chopin

Urodzony w Żelazowej Woli najwybitniejszy polski kompozytor. Był najsłynniejszym pianistą romantycznym, często nazywanym „poetą fortepianu”. W swojej twórczości czerpał z polskiej muzyki ludowej. Po upadku powstania listopadowego udał się na emigrację i ostatnie lata swojego życia spędził we Francji.

Krzysztof Penderecki

Kompozytor i dyrygent. Autor nowego nurtu w polskiej muzyce awangardowej – sonoryzmu. Wielokrotny zdobywca prestiżowych nagród w tym Grammy i za najlepszego kompozytora na festiwalu w Cannes w 2000 roku. Jego muzykę często wykorzystują reżyserzy w swoich filmach, między innymi Andrzej Wajda w „Katyniu” czy Stanley Kubrick w kultowym „Lśnieniu”. Penderecki skomponował cztery opery, osiem symfonii i szereg innych utworów orkiestrowych, koncertów instrumentalnych, oprawę chóralną głównie tekstów religijnych, a także utwory kameralne i instrumentalne. Jego najbardziej znane utwory to: „Hymn Ofiarom Hiroszimy ­– tren”, „Polymorphia”, „De natura honoris” czy „Pasja wg świętego Łukasza”.

POLITYKA

Tadeusz Kościuszko

Uznawany za bohatera narodowego Polski i Stanów Zjednoczonych znakomity dowódca i inżynier wojskowy. Przywódca powstania narodowego z 1974 roku w obronie Konstytucji 3 maja. Wcześniej zasłynął podczas walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Lech Wałęsa

Założyciel NSZZ „Solidarność”. Lider sierpniowego strajku w Gdańsku w 1980 roku. Pierwszy niekomunistyczny prezydent Polski wybrany w wolnych wyborach w 1990 roku. W 1983 roku został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla. Odegrał istotną rolę w transformacji ustrojowej Polski, a także w doprowadzeniu do rozpadu powojennego porządku i końca Zimnej Wojny.

Jan Paweł II

Polak rozpoznawalny we wszystkich zakątkach świata. Urodził się w Wadowicach jako Karol Wojtyła. Został wybrany na papieża w 1978 roku. W czerwcu 1979 roku odbył pierwszą pielgrzymkę do ojczyzny. Za sprawą głoszonych przez niego idei ochrony życia, godności jednostki ludzkiej i bliskości człowieka z kościołem obudził w swoich rodakach nadzieję. Jest wielkim autorytetem nie tylko wśród katolików i pozostałych chrześcijan, ale też dla wyznawców innych religii. Głoszone przez niego postawy i wartości do dzisiaj są dla wielu ludzi inspiracją i wzorem postępowania, podejścia do świata i drugiego człowieka. Zmarł 2 kwietnia 2005 roku.

LITERATURA

Wisława Szymborska

Nagrodzona Literacką Nagrodą Nobla w 1996 roku poetka i tłumaczka, krytyczka i felietonistka. Początkowo jej wiersze pisane były w duchu socrealizmu. Zadebiutowała wierszem „Szukam słowa” opublikowanym w 1945 r. w „Walce”, dodatku literackim do „Dziennika Polskiego”. Jej debiutem książkowym był wydany w roku 1952 tomik wierszy pt. „Dlatego żyjemy”. W swojej twórczości poruszała sprawy ważne, filozoficzne, związane z egzystencją człowieka, jego miejscem w świecie i pesymistyczną wizją jego przyszłości. Od 2001 Szymborska była członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów – jej dzieła zostały przetłumaczone na 42 języki. Poetka zmarła 1 lutego 2012 roku.

Czesław Miłosz

Poeta, pisarz, tłumacz i krytyk literacki nagrodzony literacką Nagrodą Nobla w 1980 roku. profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley i Uniwersytetu Harvarda. Do 1980 roku w Polsce był obłożony cenzurą. Na emigracji przebywał do 1989 roku. Jego twórczość jest bardzo różnorodna pod względem rodzajowym i gatunkowym. Przypada na czas dwudziestolecia międzywojennego, II wojny światowej i okresu powojennego. Zadebiutował w 1930 roku utworami opublikowanymi w uniwersyteckim czasopiśmie (wiersze „Kompozycja” i „Powódź”). Poezję Miłosza cechują rozważania filozoficzne, intelektualizm oraz łączenie nowoczesności z tradycją (związki z romantyzmem, cechy charakterystyczne dla klasycyzmu).

Jego przedwojenne utwory pisane były w duchu katastrofizmu, zapowiadał w nich zbliżającą się apokalipsę. Po wojnie jego poezja wyrażała krytykę rządów totalitarnych, współczucie ludzkiemu cierpieniu, mówiła o roli poety i poezji w ludzkim życiu. Jego działa zostały przetłumaczona na 46 języków. Sam również wyróżniał się zdolnościami translatorskimi –przełożył Księgi Psalmów, Księgi Hioba oraz tłumaczył na język polski filozoficzne pisma Silone Weil.

Czesław Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 roku w Krakowie i tam został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.

FILM

Roman Polański

Jest najbardziej znanym polskim reżyserem na świecie. Zdobywca Oscara za film „Pianista” w 2002 roku, Złotego Globu „Chinatown” w 1974 roku, wielokrotnie nominowany do najbardziej prestiżowych nagród przemysłu filmowego. Jego bogaty dorobek filmowy stawia go wśród najlepszych twórców światowej kinematografii. Za jego najwybitniejsze dzieła uchodzą filmy takie jak: „Nóż w wodzie”, „Dziecko Rosemary”, „Tragedia Makbeta” czy „Rzeź” z 2011 roku. 

Andrzej Wajda

Jest jednym z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich reżyserów filmowych i teatralnych, jest współtwórcą polskiej szkoły filmowej. W 2000 otrzymał Oscara za całokształt twórczości. Popularność przyniosły mu zwłaszcza ekranizacje dzieł literackich (m.in. Popioły, Wesele, Ziemia Obiecana czy Pan Tadeusz), a w swojej twórczości nawiązywał do symbolizmu i romantyzmu. Sławę przyniosły mu również filmy takie jak: Popiół i Diament, Kanał, Człowiek z marmuru czy jego kontynuacja, Człowiek z żelaza. Do ostatnich dokonań reżysera należą: Katyń, Tatarak oraz Powidoki, film inspirowany życiem malarza Władysława Strzemińskiego. Andrzej Wajda zmarł w 2016 roku w wieku 90 lat.

Agnieszka Holland

Reżyserka filmowa i teatralna. Za pełnometrażowy debiut kinowy uznaje się film „Aktorzy prowincjonalni”, za który otrzymała Nagrodę Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej w Cannes. Jej filmy kinowe i telewizyjne były wielokrotnie nagradzane na festiwalach polskich i międzynarodowych – między innymi na festiwalu Berlinale za film Pokot w 2017 roku. Była także nominowana do Oscara w kategorii Najlepszy scenariusz adaptowany za film Europa Europa. Do najbardziej znanych filmów Agnieszki Holland należą m.in. „Tajemniczy ogród”, „Całkowite zaćmienie” z Leonardo DiCaprio w roli głównej, „Kopia Mistrza” o Ludwiku van Beethovenie i „W ciemności”. Od 2014 roku jest przewodniczącą zarządu Europejskiej Akademii Filmowej w Berlinie.

SPORT

Adam Małysz

Najsłynniejszy skoczek narciarski. Czterokrotny medalista olimpijski i czterokrotny mistrz świata. Jeden z najbardziej utytułowanych polskich sportowców. W okresie jego świetności skoki narciarskie zaczęły cieszyć się ogromną popularnością. Uważany za uważany za najlepszego polskiego sportowca pierwszej dekady XXI wieku. Trzykrotnie odznaczony Orderem Odrodzenia Polski za swoje osiągnięcia sportowe.

Irena Szewińska

Jedna z najbardziej utytułowanych i najwybitniejszych lekkoatletek w historii. Jej specjalnością były biegi sprinterskie i skok w dal. Brała udział w pięciu Igrzyskach Olimpijskich, podczas których zdobyła 3 złote, 2 srebrne i 2 brązowe medale, zdobyła także 10 medali mistrzostw Europy. Sześciokrotnie ustanawiała światowe rekordy i była pierwszą kobietą, do której należały rekordy w biegach na 100, 200 i 400 metrów. W 1974 roku została wybrana najlepszą sportsmenką na świecie przez agencję prasową United Press International. Zmarła 29 czerwca 2018 roku w wieku 72 lat.

Wanda Rutkiewicz

Jedna z najwybitniejszych Polek światowego himalaizmu. Jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Europejka zdobyła najwyższy szczyt na Ziemi – Mount Everest. Jest też pierwszą kobietą na świecie i pierwszą osobą z Polski, która stanęła na szczycie K2 (8611 m n.p.m).

Zginęła w 1992 roku podczas próby zdobycia trzeciej co do wielkości góry świata, Kanczendzongi. W 1994 roku za wyjątkowe zasługi górskie została odznaczona medalem imienia Króla Alberta I, a jej nazwisko na stałe zapisało się w gronie najlepszych himalaistek w historii.