Za razliku od većeg dela naše teritorije, ona je najjači uticaj kroz istoriju imala od Mađara, a ne od Turaka. U njoj živi preko dvadeset nacionalnih manjina, a ravnica, tamburaška muzika i jedna od najkvalitetnije hrane u Evropi samo su neke od stvari koje je čine posebnom. Svega četiri mesta – Novi Sad, Subotica, Pančevo i Zrenjanin imaju preko 50.000 stanovnika. Ovako su najveći, najmnogoljudniji i najpoznatiji gradovi dobili imena.
KULA
Opština Kula se nalazi u Bačkoj, na plodnoj vojvođanskoj ravnici. Pozicionirana je centralno, na raskrsnici između Novog Sada, Sombora i Subotice tj. na saobraćajnoj liniji koja vezuje Podunavlje sa Potisjem. Pretpostavlja se da je tu na početku 16. veka, postojao „grad od zemlje“ s turskom vojnom posadom koja je bila smeštena u velikoj osmatračnici tačnije – kuli. Neki čvrsti dokazi za ovu tvrdnju jednostavno ne postoje niti su se u vezi sa njima vršila neka ozbiljnija istraživanja. No, zna se da je u narednim vekovima ova teritorija često bila meta osvajača, a da je tek posle Prvog svetskog rata pripojena Srbiji.
STARA PAZOVA
Bila je naseljena još u doba Rimljana, a po prvi put se zvanično pominje u dokumentima sa početka 18. veka. Reč Pazova je izvedena iz naziva Alt Pazoa, kako su Sloveni nazivali visoravan između dve velike reke, u ovom slučaju Save i Dunava. Reč Pazoa je vremenom doživljavala promene, pa se često u starim dokumentima može pronaći i natpis Pazuha. Ovaj prostor su mahom naseljavali Srbi iz krajeva južno od Save i Dunava i Srbi iz Like.
Neki od njih su se doselili prilikom seoba pod vođstvom Arsenija Čarnojevića. Slovaci su dolazili krajem 18. veka najčešće prilikom bega od Mađara. Nakon ukidanja Vojne granice 1871.godine, Pazova je počela brže da se širi i razvija, najpre kao zanatski i trgovački centar – jer se nalazila na raskrsnici najvažnijih puteva.
NOVA PAZOVA
Nemci su se doselili na područje južno od Pazove na samom kraju XVIII veka. Lokalno stanovništvo im tada daje ime – Podunavske Švabe. Ovaj prostor dobija naziv Nova Pazova, dok stari deo, mahom naseljen Slovacima i Srbima postaje – Stara Pazova. Nemci se u strahu od komunista sele nakon Drugog svetskog rata, a doseljava se stanovništvo iz ratom opustošenih oblasti tadašnje Jugoslavije – Bosne, Hercegovine, Dalmacije, Like i Crne Gore. Nova Pazova je danas mesna zajednica u okviru Stare Pazove.
SUBOTICA
Od prvog naziva, pa do današnjeg, promenjeno je oko dve stotine imena ovoga mesta, što je apsolutni rekord u našoj zemlji. Naime, grad je kroz istoriju ugostio mnogo ljudi različitih nacionalnosti koji su ga nazivali na svojim jezicima. Postoje dve teorije o nastanku prvog imena. Prema jednoj, prvi, a danas mađarski naziv grada, Szabadka, sastoji se od prideva szabad, koji znači „slobodan“, i sufiksa -ka koji je ekvivalent domaćem sufiksu -ica.
Prema drugoj, prvi naziv grada bio Sopotnica (Sopot je mesto gde ima mnogo vode, izvorište), što je prema mađarskom izgovoru postalo Szabadka. Samozvani car Jovan Nenad Crni je 1526. godine na teritoriji današnje Bačke formirao kratkotrajnu nezavisnu srpsku državu i kao prestonicu je uzeo ovaj grad te ga dao na upravljanje svom glavnom vojskovođi Suboti Vrliću po kome mesto po prvi put dobija srpsko ime stotinak godina kasnije, a koje se zadržalo do danas. Prilikom izgradnje Gradske kuće u samom centru grada, podignuti su spomenici i Jovanu Nenadu i Suboti Vrliću koji se ponovo nalaze na starim mestima od početka devedesetih.
SOMBOR
U XIV veku na imanju ugarske porodice Cobor počela je ubrzanije da se razvija naseobina, nastala još pre njihovog dolaska. Tom prilikom mesto dobija ime po ovoj familiji, slično nekim vojvođanskim naseljima. Prvi pomen ove porodice potiče iz 1364. godine. Vremenom se posed uvećavao, a takođe se uvećavao broj domova i žetelja oko dvorca, što je Coborima pogodovalo jer su tako bili moćniji u međusobnim veleposedničkim obračunima. Ime se spontano menja u Sombor još pre dolaska Turaka u XVI veku.
TEMERIN
Župnik ovog mesta početkom XIV veka bio je Laurentije de Temerije. Po njemu mesto i dobija ime, a naziv se prvi put pominje 1332. godine u papskoj priznanici izdatoj samom župniku. Najstariji dokument u vezi sa samim naseljem je iz 1267. godine, ali na njemu nije sačuvan njegov tadašnji naziv.
RUMA
Postoji nekoliko pretpostavki, manje ili više utemeljenih, kada se radi o poreklu imena Rume. Najĉešća predrasuda je ona koja ime Ruma
povezuje sa navodnom turskom reĉi „blato“. Niti „ruma“ na turskom jeziku znači „blato“, niti je Ruma u prošlosti bila jedino mesto čije su
ulice bile blatnjave.
Sledeća pretpostavka je zasnovana na ĉinjenici da se koren „rum“ ĉesto javlja u arapskom jeziku. Mesto Rumah se pominje u Starom zavetu, kao i u vlastitim imenima, od kojih najpoznatije takvo ime nosi arapski pesnik i mistik Dželaludin Rumi. Turci su ovom reĉju označavali područje naseljeno hrišćanskim stanovništvom, poput Istočne Rumelije – danas u sastavu Bugarske.
Ovo ime je preuzeto iz naziva za stanovništva Vizantije – Romeji. Međutim, postavlja se pitanje zašto bi Turci samo jednom selu u Sremu dali ovo ime, kada su prema njihovim
defterima u skoro svim sremskim selima Živeli pravoslavni hrišćani.
Poslednja pretpostavka je da je ime Ruma autohtonog porekla. Drugim reĉima, srpsko stanovništvo je, nakon dolaska Turaka u Srem, za svoje novo naselje preuzelo lokalni toponim, preostao iz prastarih vremena, pre dolaska Rimljana u ove krajeve.
SENTA
Svoje ime je dobila po mađarskoj porodici Zenta Magoč, koja je imale više zemljišnih poseda širom Ugarske, pa tako i pored reke Tise, na mestu na kom se nalazi ovo naselje. Jedno je od najstarijih mesta u Vojvodini, a poznato je širom Mađarske i Austrije po bitki koja se odigrala tokom rata između Austrije i Turske, a u kojoj je Austrija izvojevala veliku pobedu 11. septembra 1697. godine kada je i nastala parola „Kod Sente je spasen Beč!“
FUTOG
Slično kao Senta, i ovo mesto je dobilo ime po vlasniku poseda – porodici Futaki, čuvenoj u XIV veku. I ovo mesto poznato je i od ranije, ali po drugim imenima – Gornje šume, Vodice i Pašnjak za koja je jasno kako su nastala.
KIKINDA
Prvi zapis sa nazivom Kikinda potiče iz XV veka i to u latinskim imenskim oblicima Kewkend i Nagkeken. Kasniji mađarski autori su protumačili da ovi oblici znače isto što i Kökényd, odnosno na srpskom – trnjina. Ipak, etimološko značenje naziva nije do kraja objašnjeno. Inače, do kraja Drugog svetskog rata grad je nosio ime Velika Kikinda.
BEČEJ i NOVI BEČEJ
Prvi istorijski izvori koji pominju ovo mesto odnose se na pristanište, verovatno skelu, koja je ovde postojala kontinuirano sve do kraja prošlog, dvadesetog veka. Naziv naselja potiče od imena veleposedničke porodice Bečei, koja je na ovom mestu imala posede. Stanovništvo banatskog naselja je pred turskom najezdom izbeglo u Bačku, gde je na obali Tise osnovalo naselje pod imenom grada iz kog su izbegli. Ime Novi Bečej nastalo je kada se stanovništvo po oslobođenju vratilo na svoje teritorije tako da je zapravo Novi Bečej stariji od Bečeja. Od 1946. godine je Novi Bečej nosio naziv Vološinovo, po maršalu koji je poginuo pri oslobađanju ovog mesta, a od 1952. se opet zove Novi Bečej.
VRBAS
Za godinu osnivanja Vrbasa se uzima 1213-a. Prema pisanim izvorima ovde je uglavnom živelo slovensko stanovništvo, tačnije – Srbi. Oni su u više navrata zbog poplava, ratova ili bolesti napuštali naselje. U XVIII veku nastupaju ogromne etičke promene kada se Srbi sele u Rusiju i Banat, a ovo mesto kolonizuju Nemci, Rusini i Mađari. Sam naziv mesta dobijen je na isti način kao i naziv reke u Republici Srpskoj – zbog velikog broja drveća, tačnije – vrba u samoj okolini. Vrbas je jedno vreme bio Titov Vrbas da bi početkom devedesetih odlukom skupštine Republike Srbije bio vraćen stari naziv svim gradovima sa Titovim imenom u Republici Srbiji.
ZRENJANIN
Grad se pominje još 1326. godine kao selo podignuto na reci Begej, a u posedu mađarske vlastelinske porodice Beče. Po ovoj porodici, grad i dobija naziv Bečkerek, koji mađarsko stanovništvo često koristi i danas. Od 1935. godine grad se naziva Petrovgrad po Kralju Petru. To je naravno novim komunističkim vlastima bilo neprihvatljivo ime, te mestu daju naziv po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu Uči koji je nekoliko puta tokom rata hapšen i mučen u ovom gradu. Inače, Žarko Zrenjanin je rođen na istoku današnje Vojvodine, u blizini Vršca. Tamo je proveo veći deo života, a tamo je i poginuo 1942-e godine.
INĐIJA
Današnje ime Inđije zapravo nema veze sa Turcima. Iako se veruje da je ime nastalo od naziva njihove večernje molitve, to nije tačno jer se ovo mesto tako zvalo i decenijama pre dolaska Osmanlija. Naime, Inđija je staro srpsko žensko ime, veoma raspostranjeno u srednjem veku na mestu današnje opštine. Latinski zapis iz 1455. godine ne ukazuje na neki latinski naziv mesta jer je naselje bilo pod vlašću srpskih despota koji su naprosto često koristili ovaj jezik. Na primer, Dragutin na novcu, a Lazar i Dušan na stojim štambiljima. Danas je opština Inđija jedna od najrazvijenijih opština Srbije. Početkom 2008. godine magazin „Financial Times“ dodelio je nagradu opštini Inđija i svrstao je na listu 25 najboljih evropskih destinacija za strana ulaganja.
APATIN
Ovo mesto je jedno od naselja na samoj granici sa Republikom Hrvatskom. Apatin se prvi put pominje u pisanim dokumentima 1011. godine, a ime je dobio po opatiji Kaločke biskupije. Važi za jedno od najstarijih naselja na ovim prostorima čija istorija datira još iz praistorijskog perioda kada su ovde živeli i Kelti i Goti.
SREMSKA MITROVICA
Svima je već poznato da je ovo mesto bilo poznato kao Sirmijum. U XII veku Vizantija predaje grad Kraljevini Ugarskoj, koja podiže nov srednjovekovni grad koji dobija ime Civitas Sancti Demetrii (Grad Svetog Dimitrija), po gradskom patronu i u Sirmijumu pogubljenom hrišćanskom mučeniku Sv. Dimitriju. Mađari od tad grad nazivaju i Szávaszentdemeter, a Srbi – D(i)mitrovica. Požarevačkim mirom 1718. godine, mesto postaje deo Habzburške monarhije u kojoj Srbi dobijaju određene privilegije, kao što je i upotreba sopstvenog jezika. U tim godinama se i prvi put javlja modifikovano srpsko ime za grad (bez prvog slova D) – Mitrovica. Po priključenju Srema NDH 1941. godine je ime grada promenjeno u Hrvatska Mitrovica, da bi po oslobođenju 1944. bilo vraćeno Sremska Mitrovica, ime koje grad i danas nosi. Pridev Sremska je dodat tridesetih godina.
PANČEVO
Austrijski grof Klaudije Florimund Mersi 1716. godine oslobađa mesto od Turaka i tada mu daje ime Čomva. Prema podacima istoričara Srećka Mikelera, naziv Pančeva je slovenskog porekla. Njegov koren je staroslovenska reč pančina, koja označava stajaću vodu koje je nekada u ovom delu Banata bilo mnogo.
BAČKA PALANKA
Na teritoriji današnje Bačke Palanke postojalo je jedno utvrđenje koje je okruživalo mesto naseljeno turskim življem. Prema zapisu iz 1591. godine, ovde je postojala i kafana sa štalama, nalik na krčmu, u kojoj su odsedali putnici. Tu je bila smeštena i neka vrsta bolnice u kojoj su bolesni putnici imali besplatan stan, kao i hranu. U jednom zapisu se navodi da je to utvrđenje podignuto 1593-e, godine koja zvanično kazuje o nastanku mesta. Od ovog utvrđenja potiče ime Palanka, jer sama reč i dolazi od latinske reči planca, koja označava ogradu od stubova.
VRŠAC
Feliks Mileker, srpski učitelj s početka XX veka, smatra da su Srbi prilikom naseljavanja ovog mesta 1425-e svoje naselje nazvali Podvrhac (Podvršac) jer su da su se nastanile u podnožju brega, odnosno, ispod najviše tačke tada njima vidljive, odnosno vrha brega.
NOVI SAD
U glavnom i najvećem gradu Vojvodine, u službenoj upotrebi su, pored srpskog jezika, još i mađarski, slovački i rusinski jezik. Ime grada na ostalim službenim jezicima glasi Újvidék (mađarski), Nový Sad (slovački) i Novi Sad (rusinski). Ime Novi Sad datira iz 1748. godine. Naziv asocira na zasade u zaleđu Petrovaradinske tvrđave koja je odigrala nekoliko ključnih uloga prilikom zaštite od Turaka.
