Key Points
- Alam ng Scamwatch ang iba't ibang mga scams na nagpapanggap na ahensya ng gobyerno, mga superannuation scams, mga online shopping scams at mga scam sa negosyo.
- Kung ikaw ang target, mayroong ilang mga paraan upan protektahan ang iyong sarili at ang iyong computer mula sa malware.
Sa nakalipas na mga taon, tumaas ng kaso ng cyberattacks sa Australia, pati na rin ang online at mga scam sa telepono.
Target naglalakihang cyberattacks ang mga ahensya ng gobyerno o kumpanya na nag-iimbak ng malaking halaga ng data ng customer, ang mga hacker ay nabiktima din ng mga mahihinang tao at komunidad upang nakawin ang kanilang mga personal na detalye.
"Mahalaga ang data," sabi ng eksperto mula sa PwC na si Rob Di Pietro sa SBS News.
Binalaan niya ang lahat na ang mga cyber criminals ay "kinukuha at ginagamit ang mga personal na impormasyon para sa kanilang sariling pakinabang", dahil ang personal na impormasyon ay maaaring ibenta sa black market para pagkakitaan.
Sinabi ni Delia Rickard mula Australian Competition and Consumer Commission dapat alam ng lahat ang tungkol sa mga scams at gumawang hakbang upang mabawasan ang panganib na sila ay ma-hack o mabiktima.
Ang mga cyber criminals ay patuloy na naghahanap ng malalaking database ng impormasyon na nangangahulugan na ang sinumang may hawak nito ay nasa panganib dahil sa kasamaang-palad, ito ay isang katotohanan ng modernong buhay ngayon.Delia Rickard, The Australian Competition and Consumer Commission
Sa kasagsagan ng pandemya, dumarami an bilang ng mga biktima ng scams.
Nakatanggap ang Scamwatch ng mahigit 6,415 na ulat ng scam na nagbabanggit ng coronavirus at umaabot sa higit $9,800,000 ang naiulat na nalugi mula noong sumiklab ang COVID-19.
Ayon kay Dr Steve Hambleton ay ang Chief Clinical Advisor ng Australian Digital Health Agency, mayroong malawak na hanay ng mga scam na nauugnay sa medikal na data sa Australia.
Gusto nila ng impormasyon sa personal data, gusto nila ng impormasyon sa kalusugan - at siyempre nagbibigay ito sa kanila ng kakayahang magnakaw ng iyong pagkakakilanlan o makaloko gamit ang iyong personal na detalye.
"Ang personal na impormasyon sa kalusugan ay isang mahalagang kalakal sa mga black-market na web forum at kapag ang isang tao ay nawalan ng kontrol sa impormasyong ito, napakahirap na nitong mabawi", sabi ni Dr Hambleton.
Ano ang Phishing
Ang phishing ay isa sa mga karaniwang scam na ginagamit ng mga cyber criminals para magnakaw ng data ng user, gaya ng kredensyal sa pag-log in at mga numero ng credit card.
Dagdag ni Dr Hambleton ang mga scammer ay maaaring tumatawag sa iyo, o makipag-ugnayan sa iyo sa pamamagitan ng social media, email o text message.
Pinapayuhan niya ang mga tao na mag-isip ng mabuti bago mag-click sa isang link mula sa hindi kilala o inaasahang email o text message.
"Lahat tayo ay nakakatanggap ng mga email ngayon na nagsasabi na ang isang package ay hindi maihatid, [na may kalakip na mensahe na nagsasabing] 'paki-click ang link na ito'."
Kung hindi mo inaasahan ang isang package o pakete, huwag i-click ang link.
"Nakakakuha kami ng mga kamukhang logo ng malalaking organisasyon tulad ng Amazon, online shopping provider na parang totoo at humihingi ng impormasyon sa iyo."
Pinapayuhan ni Dr Hambleton ang mga tao na bumalik doon sa orihinal na purchase order, kapag bumili sa online, sa halip na mag-click sa link.
Gumagawa din ang mga scammer ng mga pekeng online shops na nagsasabing nagbebenta sila ng mga produkto pero ang totoo ay wala — mula sa mga gamot o bakuna pangontra COVID-19, hanggang sa mga produktong tulad ng facemask.
Ang mga scam ay nagpapanggap na ahensya ng gobyerno
Source: Getty Images/Westend61 Source: Getty Images/Westend61
Ang mga scammers ay gumagawa din ng website na kamukha ng totoong website at nagpapanggap bilang isang ahensya ng gobyerno nagbibigay ng impormasyon sa pamamagitan ng mga text message at email na "phishing" para bigyan ng impormasyon ang mga tao.
Paliwang ni Dr Hambleton naglalaman ang mga ito ng mga kaduda-dudang link at attachment na idinisenyo upang magnakaw ng personal na impormasyon at pera ng isang tao.
"Halimbawa, lumilitaw na nagmula ang mga text message sa 'myGov', na may malisyosong link sa 'karagdagang impormasyon," dagdag ni Dr Hambleton.
Huwag i-click ang link na iyon dahil hindi iyon ang paraan para makipag-ugnay sa iyo ang MyGov. Kung gustong magkipag-ugnay direktang pumunta sa website ng ahensya.
Mga link na humahantong sa pag-install ng malware
Sinabi ni Dr Suranga Seneviratne Lecturer Security sa School of Computer Science sa University of Sydney, kung i-click ng isang tao ang isa sa mga link na ito, maaaring ma-install ang malware ng magnanakaw para makuha ang impormasyon ng isang tao.
"Maaari silang lumikha ng isang link, kung saan ang link ay naglalaman ng malware - ito ang malisyosong software. Kaya kapag nag-click ka sa link na iyon, ang software ay papasok sa iyong computer at ma-install ito."
Ang software ay talagang makakapag-record ng anumang letra na iyong tina-type. Pagkatapos ay mayroon silang channel ng komunikasyon kung saan ipinapadala nila ang lahat ng impormasyon sa mga 'masasamang tao'.
Source: Getty Images/boonchai wedmakawand Source: Getty Images
Ayon kay Shanton Chang na isang Propesor sa School of Computing and Information Systems sa University of Melbourne, ang mga scammer ay karaniwang gusto lang makuha ang personal na impormasyon ng mga tao.
Kung makuha nila ang iyong pangalan, address, petsa ng kapanganakan at numero ng iyong telepono, maaari silang pumunta sa inyong bangko at magpanggap na ikaw.
"Ito ang paraan para matukoy ng opisyal ng organisasyon o bangko kung sino ka ," dagdag niya.
Sabi niya ang mga personal na detalye ng isang tao ay maaaring ibenta sa dark web, na maaaring magresulta sa pagnanakaw ng pagkakakilanlan o identity theft.
"Ang iyong mga personal na detalye ay lubos na mahalaga at maaaring pagkakakitaan," sabi niya.
Sinabi ni Propesor Chang kung ang mga personal na detalye ng isang tao ay napunta sa maling mga kamay, ang kanilang personal na impormasyon ay maaaring gamitin sa mahabang panahon.
Napakahalaga ng personal na data, at nangangahulugan ito na maaari kang lumikha at bumili ng mga bagong credit card; maaari kang bumili ng mga ari-arian, at lahat ng uri ng mga bagay sa buong mundo.
Ang madaling mabiktima ang mga taong 'working from home'
Sinabi ni Dr Priyadarsi Nanda isang Faculty ng Engineering at IT sa University of Technology sa Sydney, ang naka-work from home ay may pinakamataas na pontensyal na mabiktima ng scams kumpara sa nagtatrabaho sa opisina.
"Dahil kapag naka-work from home tayo, wala tayong sapat na security measures sa pagka-connect natin sa internet. Hindi natin namamalayan na marami na tayong naipasa na impormasyon na posibleng makuha ng mga scammers. Sa isang malaking organisasyon mayroong maraming hakbang sa seguridad upang maprotektahan ka."
Paano protektahan ang iyong computer mula sa malware
Working From Home Source: Pexels/Anna Shvets Source: Pexels/Anna Shvets
Ipinaliwanag ni Dr Nanda, mayroong ilang mga paraan upang maprotektahan ang isang computer mula sa malware.
"Paminsan-minsan i-activate mo ang iyong antivirus anti-malware software — para i-scan ang lahat ng iyong mga files," sabi niya.
Kung iniisip ng isang tao na maaaring nag-click nila ang isang link maaari nilang dalhin ang kanilang computer sa isang computer technician specialist upang suriin sa anumang malware o anumang uri ng malisyosong software.
"Ang ikatlong bagay ay ang mga vendor ng software tulad ng Microsoft o Apple ay nagpapadala sa iyo ng mga patch paminsan-minsan. Hinihiling nila sa iyo na i-install ang mga patch at i-restart ang computer."
Pahabol ni Dr Nanda na mahalagang i-install ng mga tao ang mga update na ito.
"Mahalagang i-report ito"
Sinabi ni Dr Hambleton na mahalaga para sa mga taong na-scam na i-report ito sa mga awtoridad.
"Mayroong libu-libong mga scam na nai-report at may mga tao na talagang nawalan ng pera at nahihiya dahil doon, at nais na huwag i-report ito. Sa palagay ko kung na-scam ka, dapat mo talagang ipaalam sa isang tao."
Maaaring i-report ang mga scam sa ACCC sa pamamagitan ng pagsagot sa na ito sa website ng Scamwatch sa scamwatch.gov.au.
