Wszystko co musisz wiedzieć o uprawie roślin

112

Co to jest uprawa roślin?

Uprawa roślin to zbiór działań, które mają na celu zapewnienie odpowiednich warunków do rozwoju roślin. Sama uprawa może mieć różne cele, a mianowicie cele spożywcze, ozdobne czy lecznice.

Uprawa roślin obejmuje takie zabiegi jak:

• przygotowanie gleby
• nawożenie
• siew lub sadzenie
• pielęgnacja
• ochrona przed szkodnikami i chorobami
• zbiór i przechowywanie plonów

Jest to jedna z najstarszych dziedzin działalności człowieka, która umożliwiła rozwój cywilizacji i kultur. Uprawa roślin jest też przedmiotem badań naukowych, które mają na celu poprawę jakości i ilości plonów oraz dostosowanie roślin do różnych warunków.

Można rozróżnić kilka poziomów zaawansowania technologii używanej do uprawy roślin.

Uprawa tradycyjna jest często stosowana z wykorzystaniem prostych narzędzi i metod. Korzystają z niej posiadacze ogrodów i kwiatów domowych.

Uprawa konwencjonalna wykorzystuje nowoczesne maszyny i technologie i jest najczęściej wykorzystywana przez rolników.

Uprawa precyzyjna jest najbardziej skomplikowana i polega na dokładnym monitorowaniu i sterowaniu warunkami uprawy. Wykorzystuje się w niej zaawansowane sensory i czujniki. Pozwalają one stworzyć w czasie rzeczywistym optymalną mieszankę składników odżywczych.

Takie rozwiązania są na przykład wykorzystywane w uprawie przykład pomidorów. System automatyki służy do regulacji ilości składników odżywczych, aby uzyskać największe plony. Optymalizują w ten sposób proces uprawy pomidorów.

Uprawianie roślin nie jest łatwe, dlatego warto wiedzieć, jak to robić.

Jak uprawiać rośliny?

Wybór odpowiednich roślin do uprawy

Wybór odpowiednich roślin do uprawy to jeden w czynników, które wpływają na sukces ogrodnika. Nie każda roślina nadaje się do danego klimatu czy gleby, dlatego zawsze należy je dobierać z należytą uwagą. Na wybór roślin ma również wpływ położenie czy planowany sposób pielęgnacji.

Aby uniknąć rozczarowań, musisz zwrócić uwagę na kilka aspektów, które pomogą CI dobrać rośliny do Twojego ogrodu.

Czynniki wpływające na wybór roślin

Warunki klimatyczne

Pierwsze co musisz sprawdzić przed założeniem uprawy to strefa klimatyczna, w której znajduje się Twój ogród czy gospodarstwo. Strefy klimatyczne to podział obszarów geograficznych według średnich temperatur i opadów.

Według Wikipedii strefa klimatyczna to:

Strefa klimatyczna – obszar Ziemi, przyjmujący zazwyczaj postać równoleżnikowego pasa, w obrębie którego podobny przebieg mają elementy klimatu wybrane jako podstawa wydzielenia strefy (najczęściej temperatura powietrza, opad, ciśnienia atmosferyczne).

Reklama - Link afiliacyjny

Klimat definiowany jest jako przeciętny stan przyrody (fizyczny stan troposfery w danym miejscu i czasie) i poszczególnych jej składników, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji.

Od 201 wszystkie dane na temat klimatu w Polsce są znormalizowane. Najnowsze dane na temat średnich temperatur, opadów i stref klimatycznych znajdziesz na stronie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Każda roślina ma określoną strefę klimatyczną, w której może rosnąć. Dlatego tak ważna jest wiedza na temat tego, w której się znajdujesz.

Na etykietach roślin zwykle podana jest strefa klimatyczna lub minimalna temperatura. Warto sprawdzić historyczne dane w IMiGW i porównać je z minimalną temperaturą rośliny, której uprawę planujesz.

Jak gleba i jej właściwości wpływają na uprawę roślin

Gleba dla roślin to przede wszystkim źródło składników odżywczych i wody. Gleby różnią się między sobą pod względem następujących cech:

1. pH (kwasowe lub zasadowe),
2. Struktury (ziarnistości),
3. Wilgotności
4. Żyzności
5. Zawartości substancji odżywczych

Każda roślina ma swoje preferencje dotyczące gleby. W zależności od nich dany gatunek roślin będzie lepiej rosnąć w glebie o określonym pH, strukturze czy wilgotności.

Niektóre rośliny są bardziej tolerancyjne w uprawie i mogą dostosować się do różnych warunków glebowych. Inne z kolei są wrażliwe i bardziej wymagające. Takie rośliny będą potrzebować do uprawy konkretnej mieszanki ziemi i nawozów.

Przyjrzyjmy się bliżej poszczególnym cechom gleby.

pH gleby

pH to odczyn gleby, który informuje tym czy gleba jest kwaśna, czy zasadowa. Odczyn gleby wyraża się za pomocą skali pH. Jest to stosunek jonów wodorowych H+ do stężenia jonów wodorotlenowych OH-.

Pomiaru tego parametru dokonuje się najczęściej za pomocą chlorku potasu lub analizatora gleby. Można go kupić w sklepie ogrodniczym za kilkadziesiąt złotych. Analizator znacznie przyspiesza pomiary i ułatwia regulację gleby dla konkretnych gatunków roślin.

Na podstawie danych z pomiarów wyróżnia się następujące gleby:

1. silnie kwaśne,
2. kwaśne,
3. lekko kwaśne,
4. obojętne,
5. zasadowe

Zależność odczynu gleby od wartości pH znajdziesz w tabeli poniżej:

Poziom pH	Odczyn gleby
Poniżej 5,5	Kwasowy
5,5 – 6,5	Kwaśny do lekko kwaśnego
6,6 – 7,3	Neutralny
7,4 – 8,4	Lekko zasadowy
Powyżej 8,4	Zasadowy

Struktura gleby

Struktura gleby to stan przestrzennego powiązania cząsteczek elementarnych fazy stałej gleby. W strukturze uwzględniony jest kształt, wielkość, trwałość i sposób wewnętrznego powiązania fragmentów tworzywa glebowego.

Mówiąc prościej struktura gleby to stan fizyczny budowy wewnętrznej.

Gleba może mieć różną strukturę, a jej dobór ma bezpośredni wpływ na możliwości uprawy roślin.

Rozróżniamy następujące klasyfikacje struktur gleby w Polsce:

• Struktura rozdzielnoziarnista
• Struktura masywna
• Struktura masywna scementowana
• Struktura masywna amorficzna
• Struktura gruzełkowa
• Struktura koprolitowa
• Struktura ziarnista
• Struktura angularna
• Struktura subangularna
• Struktura bryłowa
• Struktura pryzmatyczna
• Struktura słupowa
• Struktura soczewkowa
• Struktura płytkowa
• Struktura skorupkowa
• Struktura gąbczasta
• Struktura włóknista
• Struktura drzewna

Nie musisz znać każdego rodzaju gleby, żeby z powodzeniem uprawiać rośliny.

Jeśli jednak chcesz wiedzieć więcej na ten temat, to znajdziesz je tutaj.

Przejdźmy do wilgotności.

Szkodliwe kwiaty doniczkowe w sypialni – nasza lista!

Wilgotność gleby

Woda jest pobierana przez korzenie roślin, dlatego tak ważne jest w uprawie odpowiednie nawodnienie. Znaczenie ma nie tylko częstotliwość podlewania, ale również wilgotność gleb, która występuje w danej strefie klimatycznej.

Korzenie pobierają z gleby pokarmy i wodę, a następnie przekazują je do pędów roślin. Wilgotność gleby wpływa głównie na system korzeniowy, co przekłada się na wzrost roślin.

Zbyt mała lub zbyt duża wilgotność będą ograniczać wzrost. Zwiększanie wilgotności gleby będzie do pewnego momentu przekładać się na wzrost rośliny. Powyżej pewnego punktu (różny dla każdego gatunku roślin) wilgotności gleby, rośliny zaczną spowalniać swój wzrost.

Dowodzą tego na przykład badania Leszka Malickiego, opublikowane w kwartalniku Postępy Nauk Rolniczych.

Żyzność gleby

Żyzność gleby to jej zdolność do zaspokajania żywieniowych potrzeb roślin. Żyzność jest pojęciem niewymiernym. Znaczy to, że nie wyraża się jej liczbowo ani w żadnej jednostce miary.

Miarą żyzności gleby może być ilość gatunków roślin, która rośnie na danej przestrzeni.

Wyróżniamy trzy rodzaje żyzności gleb, które zostały wymienione poniżej:

1. żyzność naturalna, która wynika z właściwości danej struktury gleby (próchnicy, drobnoustrojów, związków mineralnych itd.)
2. żyzność agrotechniczna, która jest wynikiem działalności człowieka (nawożenie, wapnowanie, uprawa itd.)
3. żyzność nabyta to żyzność wytworzona przez człowieka na glebie, która jej nie posiadała

Zawartość substancji odżywczych w glebie

Substancje odżywcze, które są zawarte w glebie, są niezbędne do prawidłowej uprawy roślin. Właściwy dobór składników odżywczych pozwala wywołać w roślinach różny efekt.

Do głównych substancji odżywczych, które są zawarte w glebie, należą:

1. Azot (N). Jest materiałem napędowym dla roślin. Niektóre rośliny potrafią wykorzystywać azot zawarty w powietrzu. Należą do nich na przykład rośliny motylkowe, które wykorzystują go do tworzenia bulwek w korzeniach. Pozostałe rośliny uprawne są zależne od związków azotu, takich jak azotan NO3, amoniak NH3 i amon NH4. Zapotrzebowanie roślin uprawnych na azot, w ilości 8-30m/m rocznie pokrywane są w skutek przemiany próchnicy oraz dzięki nawożeniu. Taka ilość jest wystarczająca do utrzymania zdrowej uprawy roślin. Niestety azotany są szybko wypłukiwane z gleby, co oznacza konieczność częstego nawożenia. Szczególnie w fazie intensywnego wzrostu. Dzięki nowoczesnej technologii produkcji można już znaleźć nowsze postacie azotu, które mają długotrwałe działanie. Dzięki nim proces nawożenia odbywa się powoli, a azot jest systematycznie wchłaniany przez rośliny.
2. Fosfor (P). Występuje w postacie P2O5 i ma duże znaczenie dla gleby i roślin. Fosfor jest niezbędny do prawidłowego wzrostu korzeni. Jest często wykorzystywany podczas jesiennego nawożenia. Dążymy wtedy w uprawie do silniejszego ukorzenienia się roślin przed zimą. Trzeba ich jednak używać bardzo ostrożnie, ponieważ nie są wymywane z gleby jak azot. O wiele częściej można się spotkać z nadmiarem fosforu niż jego brakiem. Jego roczne zapotrzebowanie wynosi 6-16g/m uprawy.
3. Potas (K). Najczęściej występuje w postaci K2O i jest odpowiedzialny za tworzenie kwiatów i owoców. Jego niedobór będzie prowadzić do ubogich plonów, dlatego warto zadbać o jego odpowiednią ilość w glebie. Zapotrzebowanie na czysty potas wynosi 10-25g/m. Warto również wspomnieć, że jego zawartość w glebie zależy od jej rodzaju. Najwięcej jest go w glebach gliniastych i próchniczych a najmniej w piaszczystych. Z tych ostatnich jest szybko wypłukiwany, dlatego trzeba go częściej uzupełniać. Najlepiej nadaje się do tego nawóz w postaci chlorku potasu, siarczanu potasu lub kainitu magnezowego. Nawożenie roślin jesienią może przyspieszyć dojrzewanie młodych pędów i wzmacniać ich odporność na mróz.
4. Wapń (Ca). Odpowiada za poprawę właściwości gleby i pomaga w usuwaniu szkodliwych substancji. Stymuluje również procesy przemiany materii substancji organicznych. Roczne zapotrzebowanie w uprawie roślin to 40-70g/m. Niedobór wapnia objawia się suchymi końcówkami liści, obumierającymi pąkami, słabymi łodygami i podatnością na choroby i szkodniki. Uzupełnia się go przez nawozy z wapniem lub wodę, która go zawiera.
5. Magnez (Mg). Jest niezbędny do budowy zielonego barwnika chyli chlorofilu. Niedobór magnezu powoduje, że owoce są mniejsze oraz są gorszej jakości. Niewystarczającą zawartość magnezu w glebie można rozpoznać po żółtych plamach na starszych liściach. W późniejszym czasie tworzą się również brązowe plamy, pomiędzy żyłkami liści. Zapotrzebowanie na magnez w glebie wynosi 3-10g na metr kwadratowy.
6. Siarka (S). Przy jej pomocy tworzą się witaminy, olejek gorczyczny oraz różnego rodzaju białka. Siarka dostaje się do ziemi jako siarczan SO4, który łatwo się wypłukuje. Zapotrzebowanie na siarkę jest różne dla poszczególnych gatunków. Poniżej znajduje się lista z zapotrzebowaniem najpopularniejszych gatunków roślin uprawnych:

• 40-80 kg S/ha — rośliny krzyżowe;
• 30-40 kg S/ha — rośliny motylkowe, burak cukrowy, kukurydza;
• 12-25 kg S/ha — trawy i zboża, ziemniak.

Dostępność wody

Woda jest niezbędna dla uprawy roślin. Bez niej nie zachodzą podstawowe procesy roślin jak fotosynteza, oddychanie, transport substancji czy wzrost.

Plony w uprawie roślin zależą bezpośrednio od dostępności wody, którą pobierają z gleby. Woda jest wykorzystywana przez rośliny do transportu rozpuszczonych składników mineralnych, które są im potrzebne do rozwoju.

Woda jest również wykorzystywana przez rośliny do regulacji temperatury poprzez parowanie z powierzchni liści. Zbyt mała dostępność wody powoduje stres wodny, który ma negatywny wpływ na uprawiane rośliny.

Dostępność dobrej jakości wody jest równie ważna co jej ilość. Woda wpływa na kształt, kolor, smak, zapach i wartość odżywczą roślin. Wpływa również na nasiona, które są ważnym źródłem pożywienia dla ludzi i zwierząt.

Właściwa dostępność wody pozwala roślinom bronić się przed szkodnikami i chorobami. Gleby są pełne mikroorganizmów, które w niej żyją. Część z nich jest przyjazna uprawie a część nie. Niedobór czystej wody może zaburzyć równowagę mikrobiologiczną i sprzyjać rozwojowi patogenów i szkodników.

Zobaczmy teraz jak przygotować glebę do uprawy roślin.

Przygotowanie gleby do uprawy roślin

Zanim rozpoczniesz uprawę roślin, musisz odpowiednio przygotować glebę. W związku z tym konieczne jest przeprowadzenie analizy gleby.

Analiza gleby

Analiza gleby to proces, który polega na ustaleniu składu fizycznego, biologicznego i chemicznego gleby. Proces ten jest niezbędny do zaplanowania odpowiedniego nawożenia.

Taką analizę można wykonać w laboratorium lub na polu uprawnym. Wszystko zależy od potrzeb i możliwości osoby uprawiającej rośliny.

Badanie składu gleby — jak je wykonać?

Laboratoryjna analiza gleby polega na pobraniu próbek z różnych miejsc i z różnej głębokości. Chodzi o to, aby uzyskać reprezentatywną próbkę gleby, która odpowiada średniej jakości na danym terenie uprawnym.

Próbki są poddawanie w laboratorium różnym testom. Poniżej znajduje się lista parametrów gleby, które są najczęstszym wynikiem analiz:

• pH gleby, czyli miarę kwasowości lub zasadowości gleby
• zawartość składników mineralnych, takich jak azot, fosfor, potas, magnez, wapń, siarka i mikroelementy
• zawartość substancji organicznych, takich jak próchnica, humus i węgiel organiczny
• strukturę i teksturę gleby, czyli proporcje piasku, gliny i pyłu oraz sposób ich ułożenia
• wilgotność i przepuszczalność gleby, czyli zdolność do zatrzymywania i przekazywania wody
• aktywność biologiczną gleby, czyli liczbę i rodzaj mikroorganizmów oraz bezkręgowców żyjących w glebie

Tego rodzaju analizy są zwykle wykonywane raz na kilka lat, ponieważ są kosztowne i czasochłonne. W przypadku upraw roślin w przydomowych ogródkach raczej się ich nie stosuje.

Niektóre z analiz można wykonać bezpośrednio na polu lub w ogrodzie. Jest to o wiele tańsza i szybsza metoda analizy składu gleby. Niestety jest mniej dokładna i nie wszystkie testy można wykonać na miejscu.

Oto lista szybkich testów, które można łatwo wykonać w ogrodzie:

• test pH za pomocą papierków lakmusowych lub mierników elektronicznych
• test zawartości próchnicy za pomocą tabletek barwnych lub termometru
• test struktury i tekstury za pomocą dotyku lub słoika z wodą
• test wilgotności i przepuszczalności za pomocą sondy lub naczynia z otworami
• test aktywności biologicznej za pomocą obserwacji lub pułapek

Takie testy są dostępne w sklepach ogrodniczych, za naprawdę niewielkie pieniądze. Warto je wykonać, aby uniknąć problemów z uprawą roślin.

Najczęściej wykonuje się testy pH i składników odżywczych. Dlatego pozwolę sobie przybliżyć bardziej ten temat.

Pomiar pH i składników odżywczych

pH to miara kwasowości lub zasadowości roztworu. pH gleby wypływa na dostępność składników odżywczych dla roślin. To właśnie dlatego, te dwa elementy są ze sobą mocno związane.

Optymalne pH gleby zależy od rodzaju roślin. Większość roślin można uprawiać w ziemi o pH ok. 5,5 do 7,5. Pomiar pH najłatwiej wykonać za pomocą papierka lakmusowego. To tania i sprawdzona metoda badania chemicznego.

Jeśli uprawa roślin jest większa, to warto zaopatrzyć się w analizator pH. Urządzenie to wkłada się do gleby i po prostu odczytuje poziom pH z elektronicznego wyświetlacza. Jest o tyle przydatne, że pozwala monitorować pH w różnych miejscach lub przez dłuższy czas.

Właściwy poziom pH jest bardzo ważny dla uprawy roślin. Jeśli pH jest zbyt niskie (ziemia jest kwaśna) lub zbyt wysokie (zasadowa gleba), to roślina może mieć problemy z pobieraniem substancji odżywczych. To z kolei będzie prowadzić do niedoborów i zaburzać wzrost.

Jeśli wyniki pomiaru pH i składników odżywczych nie są zadowalające, to można je poprawić. Poziom pH i substancji odżywczych powinien być dobrany do konkretnej uprawy. Jeśli nie da się poprawić warunków uprawy, to konieczna jest zmiana rośliny.

Jak poprawić właściwości gleby?

Właściwości gleby można podzielić na fizyczne, chemiczne i biologiczne.

Właściwości fizyczne dotyczą struktury, tekstury, wilgotności i przepuszczalności gleby. Chemiczne właściwości dotyczą składu mineralnego, poziomu pH, składników odżywczych i zanieczyszczeń w glebie. Z kolei biologiczne właściwości obejmują aktywność mikroorganizmów , zwierząt i roślin w glebie.

Wszystkie te właściwości można do pewnego stopnia poprawić, korzystając z następujących czynności:

• Dodawanie materii organicznej, takiej jak kompost, obornik, ściółka lub zielony nawóz. Materia organiczna poprawia strukturę gleby, zwiększa jej żyzność, pojemność wodną i aktywność biologiczną.
• Regulacja pH gleby za pomocą wapnowania lub zakwaszania.
• Nawożenie mineralne lub organiczne. Nawożenie dostarcza roślinom niezbędnych składników pokarmowych, takich jak azot, fosfor, potas, magnez, wapń i mikroelementy.
• Używanie płodozmianu lub uprawy międzyplonowej. Płodozmian polega na zmianie rodzaju roślin uprawianych na danej działce, co kilka lat. Uprawa roślin międzyplonowa polega na sadzeniu różnych roślin na tej samej. Metody te zapobiegają wyczerpywaniu się gleby z jednego rodzaju składników pokarmowych. Ograniczają również występowanie chorób i szkodników oraz poprawiają różnorodność biologiczną gleby.
• Zapobieganie erozji i zagęszczeniu gleby. Erozja to proces utraty warstwy żyznej gleby przez działanie wiatru lub wody. Zagęszczenie to proces utraty porowatości i przepuszczalności gleby przez nadmierne ugniatanie lub nacisk. Erozji i zagęszczeniu można zapobiegać przez stosowanie ściółki, tarasowania stoków, budowania rowów melioracyjnych, unikania nadmiernego orania lub uprawiania ciężkich maszyn.

Jak poprawić żyzność gleby w ogrodzie?

Żyzność gleby w ogrodzie można poprawić na kilka sposobów. Przede wszystkim należy zacząć od nawożenia organicznego (opisane w dalszej części artykułu).

Nawozy organiczne poprawiają strukturę ziemi i zwiększają zawartość materii organicznej.

Dobrym sposobem na poprawę żyzności gleby jest również nawożenie mineralne. Polega ono na dostarczaniu sztucznych substancji odżywczych w celu poprawy jakości ziemi. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość poprawy żyzności poprzez nawożenie kierowane. Stosuje się wtedy konkretny pierwiastek lub ich grupę, których aktualnie brakuje w glebie.

Analiza gleby pokaże, które substancje należy uzupełnić.

W poprawie jakości gleby doskonale sprawdza się również uprawa zmianowa. Zapobiega ona wyczerpywaniu z gleby jednego rodzaju składników pokarmowych. Zapewnia też lepsze wykorzystanie przestrzeni i światła oraz ogranicza występowanie chorób i szkodników.

Żyzność gleby można również poprawić poprzez wapnowanie. Niewielka ilość wapna, którą dodaje się do ziemi, podnosi pH gleby. W ten sposób neutralizuje się kwasowość i powstaje lepszy klimat do uprawy konkretnych gatunków roślin.

Wapnowanie poprawia żyzność również poprzez lepsze rozpuszczanie składników pokarmowych w glebie. Stosuje się je raz na kilka lat, najlepiej jesienią.

Co można siać na słabej ziemi?

Słaba ziemia to taka, która:

• ma niską zawartość składników odżywczych,
• jest uboga w materię organiczną,
• ma niekorzystne pH
• jest zbyt sucha, lub zbyt mokra. Takie warunki utrudniają roślinom pobieranie wody i soli mineralnych, co wpływa na ich wzrost i plonowanie. Istnieje wiele gatunków roślin, które można uprawiać na słabej ziemi. Oto kilka z nich:
  • Ziemniaki. To jedna z najbardziej odpornych roślin warzywnych, która dobrze rośnie nawet na ubogiej i kwaśnej glebie. Ziemniaki mają duże zapotrzebowanie na wodę, dlatego należy je regularnie podlewać i okopywać. Aby zwiększyć plon, można dodawać do gleby kompost lub obornik.
  • Marchew. To kolejna roślina, która nie ma dużych wymagań co do jakości gleby. Marchew najlepiej rośnie na lekkiej i przepuszczalnej ziemi, która nie jest zbyt bogata w azot. Aby uzyskać długie i smaczne korzenie, należy je wysiewać w głęboko spulchnionej glebie i utrzymywać ją wilgotną.
  • Burak ćwikłowy. To warzywo, które dobrze znosi kwaśną i ubogą ziemię. Burak ćwikłowy ma niewielkie zapotrzebowanie na nawozy, ale lubi wilgotną i żyzną glebę. Aby poprawić jakość ziemi, można ją wzbogacić kompostem lub obornikiem przed siewem.
  • Dynia. To roślina o dużym wzroście i plonowaniu, która potrzebuje sporo miejsca i słońca. Dynia dobrze radzi sobie na słabej ziemi, ale wymaga regularnego podlewania i nawożenia. Aby uzyskać duże i soczyste owoce, można usunąć część pędów i kwiatów.
  • Sałata. To warzywo liściaste, które szybko rośnie i daje wiele zbiorów. Sałata nie ma dużych wymagań co do jakości gleby, ale lubi lekką i wilgotną ziemię. Aby zapobiec strzelaniu w pęd i gorzknięciu liści, należy ją często podlewać i zacieniać w upalne dni.
  Zobaczmy, teraz w jaki sposób sadzić te i inne rośliny uprawne.

Jak sadzić rośliny w uprawie?

Sadzenie roślin to jedna z moich lubionych czynności. Uwielbiam patrzeć, jak nowe okazy przyjmują się w ziemi i dbać o nie każdego dnia.

Sadzenie należy rozpocząć od wyboru rośliny. Od tego zależy cała masa pozostałych wyborów, które trzeba będzie podjąć. Należą do nich

• nasłonecznienie,
• wilgotność,
• temperatura,
• jakość gleby,
• wielkość uprawy,
• styl ogrodu

Kolejnym etapem jest przygotowanie gleby, o którym pisałam wcześniej. Nie pomijaj tego etapu, ponieważ od jakości ziemi zależy jakość Twojej uprawy.

Po przygotowaniu ziemi musisz zaplanować układ roślin. Warto przyłożyć się do tego, jak profesjonalny hodowca. Dobierz rośliny, które sadzisz do przygotowanej powierzchni. Pamiętaj o odstępach, które powinny uwzględniać maksymalny rozmiar roślin. W ten sposób zapewnisz im wystarczającą ilość miejsca i przewiew przez liście.

Następnie wykop odpowiednio duże dołki w glebie, tak aby zmieściły się korzenie. Ostrożnie wyjmij rośliny z doniczek i umieść je w dołkach.

Teraz napełnij dołki ziemią i delikatnie ugnieć ja wokół korzeni.

Podlej obficie każdą posadzoną roślinę i przykryj glebę ściółką, aby zapobiec parowaniu wody.

Po sadzeniu nie można zapominać o właściwej pielęgnacji roślin. Musisz je regularnie podlewać, nawozić i przycinać, aby cieszyć się wspaniałą uprawą roślin.

W zależności od roślin, które uprawiasz, warto również stosować inne zabiegi pielęgnacyjne. Należą do nich okrywanie roślin na zimę, przesadzanie, rozsiewanie nasion czy rozmnażanie przez sadzonki.

Jak siać rośliny pod uprawę?

Siew roślin, podobnie jak ich sadzenie jest początkiem uprawy. Dla mnie to początek, ponieważ w tm momencie rośliny fizycznie pojawiają się w miejscu, w którym będą rosnąć.

Cały proces siewu możemy podzielić na podobne etapy jak sadzenie. Najpierw należy odpowiednio przygotować glebę. Warto tutaj pamiętać o tym, że nie powinna być zbyt mokra. Gleba do siewu musi być lekko wilgotna, ponieważ zapewni to odpowiedni start nasion.

Ziemia musi być również wolna od kamieni, chwastów i resztek roślin.

Następnie musisz wybrać właściwe nasiona. Powinny pochodzić od sprawdzonych dostawców i być odpowiednio przechowywane. Przed siewem koniecznie sprawdź datę ważności nasion. Od niej zależy ich zdolność do kiełkowania.

Jakie są techniki sadzenia i siewu roślin?

Siew roślin możesz wykonać ręcznie lub mechanicznie. Wszystko zależy od wielkości uprawy i rodzaju roślin. Siew mechaniczny zapewnia lepszą dystrybucję nasion i równomierne pokrycie powierzchni.

Z kolei siew ręczny gwarantuje, że nasiona znajdą się w każdej części uprawy. Nawet tam, gdzie nie ma dostępu siewnik.

Jak pielęgnować rośliny po siewie?

Po siewie musisz odpowiednio zadbać o swoją uprawę. Właściwe nawadnianie, ochrona przed chwastami i chorobami, na pewno zwiększą szanse powodzenia uprawy.

Jak pielęgnować uprawę roślin?

Pielęgnacja uprawy roślin jest ważnym elementem ogrodnictwa, który wpływa na wygląd i plonowanie roślin. Aby zapewnić roślinom optymalne warunki wzrostu, należy zwrócić uwagę na następujące aspekty:

• nawadnianie
• nawożenie
• ochrona przed szkodnikami
• przycinanie
• zimowanie

Kiedy i jak często należy nawadniać uprawy?

Nawadnianie jest kluczowym elementem, który wpływa na wzrost upraw. Rośliny potrzebują wody do fotosyntezy i transportu składników odżywczych. Bez wody rośliny więdną, żółkną i ostatecznie zamierają.

Częstotliwość nawadniania należy dobrać do uprawianych roślin, warunków glebowych i pory roku.

Większość roślin preferuje umiarkowaną wilgotność gleby, która nie powinna być ani zbyt sucha, ani zbyt mokra.

Poza częstotliwością trzeba również rozważyć najlepszy moment na podlewanie. Najlepiej nawadniać uprawę rano, kiedy ziemia nie jest jeszcze zbyt ciepła. Pozwoli to na utrzymanie wody w ziemi przez dłuższy czas i da szansę korzeniom na pochłoniecie wody.

Wieczorne podlewanie również bywa stosowane w uprawach roślin, ale należy się liczyć z tym, że część wody odparuje z gorącej ziemi.

Muszę tu stanowczo podkreślić, że nawadnianie w pełnym słońcu jest kompletnie bez sensu. Wysoka temperatura ziemi sprawi, że większość wody natychmiast odparuje. Równocześnie krople wody, które trafią na powierzchnię liści będą działać jak soczewka.

Wypalą powierzchnię liścia, powodując problemy z uprawą. Lepiej podlewać rośliny od dołu, czyli kierować strumień wody na ziemię, a nie na liście.

W dużych uprawach warto zastosować automatyczne systemy nawadniania. Systemy takie składają się z rurek zakopanych w ziemi, zawodu elektrycznego i systemu automatyki z czujnikami.

Czujniki monitorują wilgotność ziemi w poszczególnych miejscach. Gdy spada wilgotność ziemi, sterownik otwiera zawór na określony czas, a woda z rurek nawadnia glebę.

Takie systemy pozwalają w pełni zautomatyzować proces nawadniania i pozwalają utrzymać optymalną wilgotność uprawy.

Jak nawozić uprawę?

Nawożenie roślin to jeden z najważniejszych elementów ich uprawy. Nawóz dostarcza substancji odżywczych, które są niezbędne roślinom do wzrostu. W stosowaniu nawozów kluczowe jest to, jaki nawóz stosujesz i jak często.

W poprzednim rozdziale omówiłam poszczególne składniki pokarmowe roślin. Ta widza przyda CI się teraz do tego, żeby samodzielnie dobrać skład nawozu.

Pozwól, że zacznę od omówienia poszczególnych rodzai nawozów i wyjaśnienia jak ich używać.

Czym są nawozy organiczne do upraw?

Nawożenie organiczne to najlepsza metoda na dostarczanie roślinom niezbędnych składników odżywczych pochodzenia naturalnego. Ma bardzo wiele zalet jak poprawa jakości gleby, zwiększenie plonów i ochrona środowiska i zdrowia ludzi.

Rośliny potrzebują nie tylko makroelementów (azotu, fosforu, potasu, wapnia, magnezu i siarki), ale także mikroelementów (żelaza, manganu, cynku, miedzi, boru, molibdenu i chloru).

Wszystkie te składniki są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju uprawy.

Nawozy organiczne zawierają wszystkie te składniki w formie związków organicznych. Są one łatwo przyswajalne przez rośliny i nie powodują zasolenia gleby.

Struktura i skład takich nawozów zwiększa ilość próchnicy, pojemność wodną i przewiewność gleby. Wpływa to znacząco na polepszenie struktury gleby i poprawę warunków uprawy.

Ponadto organiczne nawozy wspomagają działanie mikroorganizmów glebowych.

Uczestniczą one w rozkładzie materii organicznej i udostępnianiu składników odżywczych dla roślin.

Nawozy organiczne dzielimy na dwie podstawowe grupy:

• nawozy pochodzenia zwierzęcego i
• nawozy pochodzenia roślinnego

Do nawozów pochodzenia zwierzęcego należą:

• Obornik — jest to mieszanina odchodów zwierząt gospodarskich i ściółki. Obornik jest bogaty w azot, fosfor i potas. Zawiera też inne składniki odżywcze, korzystne w uprawie roślin. Należy go stosować po uprzednim kompostowaniu, aby uniknąć chorób i szkodników. Stosuje się go jesienią lub wczesną wiosną przed siewem lub sadzeniem roślin. Dla uprawy roślin w ogrodach jest dostępny w formie suszonej, co znacząco ułatwia jego używanie.
• Kompost — jest to produkt rozkładu materii organicznej pod wpływem mikroorganizmów w warunkach tlenowych. Jest bogaty w próchnicę i składniki odżywcze. Poprawia strukturę gleby. Kompost można otrzymać z odpadów kuchennych, ogrodowych, rolniczych lub leśnych. Stosuje się go na wierzchnią część gleby lub miesza z ziemią.
• Kurzy nawóz — jest to nawóz uzyskiwany z odchodów drobiu. Jest również bardzo bogaty w składniki odżywcze.

Do nawozów pochodzenia roślinnego należą:

• Zielony nawóz – jest to nawóz uzyskiwany z uprawy i ścięcia roślin motylkowatych, takich jak koniczyna, łubin, wyka, groch, bobik czy facelia. Rośliny te mają zdolność wiązania azotu z powietrza dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Zielony nawóz poprawia strukturę gleby, zwiększa jej próchnicę. Dostarcza też azot i inne składniki odżywcze.
• Popiół drzewny — jest to nawóz uzyskiwany ze spalania drewna. Poprawia odczyn gleby, zwiększając jej odczyn zasadowy.

Stosowanie tych nawozów zależy od jego rodzaju, uprawianych roślin i pory roku. Obornik jest najczęściej wykorzystywany do uprawy warzyw, ze względu na bogactwo składników odżywczych.

Rozsypuje się go na polach uprawnych, gdzie mieszany jest z wierzchnią warstwą gleby. W formie suszonej jest często stosowany przez amatorów uprawy warzyw i owoców.

Czy warto stosować nawozy mineralne do upraw?

Nawozy mineralne to substancje chemiczne, które dostarczają roślinom niezbędne składniki pokarmowe. Dzielimy je na dwie grupy: nawozy proste i złożone.

Nawozy proste zawierają tylko jeden składnik pokarmowy, np. saletrę amonową (azot), superfosfat (fosfor) lub siarczan potasu (potas). Stosuje się je w celu uzupełnienia niedoborów konkretnego pierwiastka w glebie. Można też z ich pomocą wymuszać na uprawianych roślinach wzrost, rozrost korzeni lub kwitnienie.

Nawozy złożone mają dwa lub więcej składników pokarmowych. Są stosowane w celu zapewnienia zrównoważonego nawożenia, dostosowanego do potrzeb danej grupy roślin.

Nadmierne lub nieprawidłowe stosowanie nawozów mineralnych może prowadzić do zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza. Niektóre z negatywnych skutków to:

• Eutrofizacja. Polega na nadmiernym nagromadzeniu się składników pokarmowych w wodach powierzchniowych lub podziemnych, co powoduje wzrost glonów i sinic. Eutrofizacja zmniejsza ilość tlenu w wodzie, zaburza równowagę ekologiczną i zagraża życiu organizmów wodnych.
• Zakwaszenie gleby. Polega na obniżeniu pH gleby przez nadmiar jonów wodorowych pochodzących z nawozów mineralnych. Zakwaszenie zmniejsza dostępność niektórych składników pokarmowych dla roślin. Wpływa też negatywnie na aktywność mikroorganizmów glebowych i sprzyja wymywaniu metali ciężkich.
• Emisja gazów cieplarnianych. Polega na uwalnianiu do atmosfery gazów takich jak dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu pochodzących z produkcji, transportu i stosowania nawozów mineralnych. Emisja gazów cieplarnianych przyczynia się do globalnego ocieplenia klimatu i zmian klimatycznych.

Warto stosować mineralne nawozy do roślin, ze względu na możliwość selektywnego doboru składników odżywczych. Trzeba jednak pamiętać o ich umiejętnym używaniu, żeby uniknąć negatywnych skutków.

Uprawy należy nawozić w sposób dobrany do konkretnego gatunku roślin. Najlepiej używać nawozów organicznych, które w mniejszym stopniu negatywnie oddziałują na środowisko.

Odchwaszczanie i zwalczanie chwastów w uprawie roślin

Chwasty to spory problem w uprawie roślin. Zabierają substancje odżywcze, słońce i wodę, które są niezbędny naszym roślinom. Należy je regularnie usuwać, aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu.

Jakie są techniki usuwania chwastów?

Wśród technik usuwania chwastów mamy dwie podstawowe grupy: mechaniczne i chemiczne.

Metody mechaniczne polegają na fizycznym usunięciu chwastów z gleby za pomocą narzędzi ogrodniczych lub ręcznie. Do najpopularniejszych metod mechanicznych należą:

• Pielęgnacja — polega na systematycznym spulchnianiu gleby wokół roślin uprawnych za pomocą motyki, grabi lub kultywatora. Pielęgnacja ułatwia dostęp powietrza i wody do korzeni roślin, a także niszczy kiełkujące chwasty. Pielęgnację należy wykonywać regularnie, najlepiej co 2-3 tygodnie, zwłaszcza w okresie wegetacji roślin.
• Plewienie — polega na ręcznym wyrywaniu chwastów z gleby. Plewienie jest najskuteczniejszą metodą zwalczania chwastów jednorocznych, które łatwo się wyrywa. Plewienie należy wykonywać często, najlepiej po każdym opadzie deszczu lub podlaniu roślin, gdy gleba jest wilgotna i luźna. Plewienie jest również konieczne w przypadku chwastów wieloletnich, które mają silny system korzeniowy i trudno je usunąć innymi metodami.
• Mulczowanie — polega na przykrywaniu gleby warstwą materiału organicznego lub nieorganicznego, który zapobiega kiełkowaniu chwastów. Mulczowanie ma wiele innych korzyści, takich jak: ograniczenie parowania wody z gleby, poprawa struktury gleby, ochrona przed erozją, podwyższenie temperatury gleby, dostarczenie składników odżywczych roślinom. Do mulczowania można używać różnych materiałów, np. słomy, kory, trocin, ściółki liściowej, agrowłókniny, folii czarnej lub przezroczystej.
• Termiczne niszczenie chwastów — polega na podgrzewaniu chwastów za pomocą gorącej pary wodnej, płomienia lub promieniowania podczerwonego. Termiczne niszczenie chwastów powoduje uszkodzenie komórek roślinnych i ich obumieranie. Metoda ta jest skuteczna zarówno wobec chwastów jednorocznych, jak i wieloletnich. Termiczne niszczenie chwastów można stosować na małych powierzchniach lub w miejscach trudno dostępnych dla innych metod.

Jak chronić uprawę roślin za pomocą środków chemicznych?

Do chemicznych sposobów zwalczania chwastów zaliczamy używanie herbicydów. To substancje chemiczne, które hamują wzrost lub zabijają rośliny. Herbicydy mogą być selektywne i nieselektywne.

Selektywne herbicydy działają na określone gatunki roślin a nieselektywne na wszystkie. W uprawie trawników popularne są herbicydy, które zabijają chwasty, a nie niszczą trawy.

To doskonały przykład chemicznego zwalczania chwastów metodą kierowaną.

Herbicydy można aplikować na całą powierzchnię pola lub tylko na pasy międzyrzędowe. Aplikacja na całą powierzchnię jest prostsza i szybsza, ale wymaga większej ilości środka i może być bardziej szkodliwa dla środowiska.

Stosowanie herbicydów wymaga odpowiedniej wiedzy i umiejętności. Należy dobrać odpowiedni środek do rodzaju i fazy rozwoju chwastów oraz uprawy.

Należy również przestrzegać zaleceń producenta dotyczących dawki, terminu i sposobu aplikacji.

Jednym z najbardziej znanych herbicydów jest roundup. Ten okryty złą sławą środek chemiczny został wycofany z wielu krajów ze względu na działanie rakotwórcze.

Podczas używania herbicydów należy zastosować szczególne środki ostrożności. Wiele z takich substancji może powodować trwałe uszkodzenia wzroku i inne choroby. Odradzam ich stosowanie, jeśli nie jest absolutnie konieczne.

Na szczęście na rynku pojawiły się niedawno herbicydy pochodzenia roślinnego. Są to wyciągi roślin, które mają takie samo działanie jak herbicydy chemiczne, ale znacznie mniejsze skutki uboczne.

Jak chronić uprawę roślin przed szkodnikami i chorobami?

Uprawę roślin warto chronić przed szkodnikami i chorobami. Nie tylko wpływa to na zdrowie i wygląd naszych roślin, ale także na plony i jakość owoców i warzyw.

Oto kilka podstawowych zasad, które pomogą Ci chronić uprawę przed szkodnikami i chorobami:

1. Zapewnij odpowiednie warunki uprawy. Rośliny, które rosną w stresie, są bardziej podatne na ataki szkodników i chorób. Z tego powodu należy dostosować warunki uprawy do potrzeb każdego gatunku i odmiany. Koniecznie uwzględnij takie czynniki jak: gleba, nawożenie, podlewanie, oświetlenie, przycinanie, rozstawa, zabezpieczenie przed mrozem itp.
2. Wybieraj zdrowe i odporne rośliny. Podczas zakupu sadzonek lub nasion zwracaj uwagę na ich stan i jakość. Unikaj roślin z widocznymi objawami chorób lub uszkodzeń mechanicznych. Wybieraj odmiany odporniejsze na szkodniki i choroby, jeśli takie są dostępne dla danego gatunku.
3. Przeprowadzaj regularne obserwacje i kontrole. Im wcześniej wykryjesz problem, tym łatwiej będzie go rozwiązać. Regularnie sprawdzaj stan swoich roślin, zwłaszcza w okresach zwiększonego zagrożenia fitosanitarnego, np. wiosną lub po deszczach. Zwracaj uwagę na wszelkie zmiany w wyglądzie liści, pędów, kwiatów lub owoców, takie jak: plamy, dziury, przebarwienia, deformacje, naloty, wydzieliny itp.
4. Stosuj odpowiednie metody zapobiegania i zwalczania. Jeśli zauważysz szkodniki lub choroby na swoich roślinach, nie zwlekaj z podjęciem działań. W zależności od rodzaju i stopnia problemu możesz zastosować różne metody zapobiegania i zwalczania. Należą do nich: usuwanie chorych lub uszkodzonych części roślin, izolowanie zainfekowanych roślin od zdrowych, stosowanie środków mechanicznych (np. pułapki, siatki), biologicznych (np. drapieżniki, pasożyty) lub chemicznych (np. fungicydy, insektycydy) do ochrony roślin.
5. Dbaj o higienę ogrodu. Odpowiednia higiena ogrodu jest kluczowa dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się szkodników i chorób. Dlatego należy regularnie usuwać z ogrodu wszelkie resztki roślinne, zwłaszcza te chore lub uszkodzone przez szkodniki. Należy także unikać nadmiernego zagęszczania roślin i zapewnić im odpowiednią wentylację i cyrkulację powietrza. Ponadto należy dezynfekować narzędzia ogrodnicze po każdym użyciu i nie przenosić chorób z innych miejsc na swoje rośliny.

Kiedy uprawiać rośliny?

Pora roku to kolejny ważny element uprawy roślin. Odpowiedni termin sadzenia czy siewu ma kluczowy wpływ na sukces w uprawie.

Przed założeniem uprawy warto sprawdzić, w jakiej strefie klimatycznej bezie prowadzona. Więcej na ten temat przeczytasz na początku artykułu.

Znając strefę klimatyczną, trzeba sprawdzić datę ostatniego przymrozku w danej strefie. Na tej podstawie można zaplanować zakładanie uprawy. To bardzo ważna informacja dla uprawy takich roślin jak na przykład pomidory, papryka, ogórki, dynie czy kwiaty jednoroczne.

Jeśli wysiejesz lub posadzisz takie rośliny przed datą ostatniego przymrozka, to ryzykujesz ich zniszczenie przez niską temperaturę.

Rodzaje roślin uprawnych

Rośliny uprawne dzielą się na wiele grup, których listę znajdziesz poniżej.

• Rośliny przemysłowe
  • rośliny oleiste (np. rzepak, słonecznik, oliwka, palma olejowa)
  • rośliny włókniste, włóknodajne: (np. len, konopie, bawełna)
  • rośliny specjalne (np. chmiel, machorka, tytoń szlachetny, wiklina, herbata, kakaowiec, kawowiec)
  • rośliny cukrodajne (np. trzcina cukrowa, burak cukrowy)
• rośliny spożywcze:
  • rośliny zbożowe (np. żyto, pszenica, pszenżyto, jęczmień, owies, ryż, kukurydza, proso, gryka),
  • rośliny strączkowe (motylkowate grubonasienne, np. bób, ciecierzyca, fasola, groch, soja),
  • rośliny okopowe (korzeniowe: marchew, rzepa, bulwiaste: ziemniak, topinambur),
  • rośliny pastewne (trawy, strączkowe: np. łubin, motylkowate drobnonasienne: np. koniczyna, lucerna)
  • rośliny miododajne,
  • rośliny sadownicze,
  • rośliny warzywne,
• rośliny garbnikodajne
• rośliny kauczukodajne
• rośliny ozdobne
• rośliny zielarskie
  • rośliny lecznicze
  • rośliny przyprawowe
  • rośliny olejkodajne
• Rośliny jednoroczne
• Rośliny wieloletnie
• Rośliny warzywne

Podsumowanie

Jak widzisz uprawianie roślin, potrafi być skomplikowane. Mam nadzieję, że ten poradnik pomoże Ci w stworzeniu swojej uprawy.

Każda roślina jest inna i jestem pewna, że stosując się do ogólnych wytycznych, które znajdziesz w tym artykule, stworzysz wspaniałą uprawę w swoim ogrodzie i na działce.

Najczęściej zadawane pytania

Co jest potrzebne do uprawy roślin?

Do uprawy roślin potrzebna jest odpowiednia temperatura, wilgotność, światło, gleba i nawożenie. Poza tym przydatne są takie narzędzia jak grabie, motyka, szpadel i kopaczka.

Czym różni się hodowla od uprawy?

Hodowla polega na utrzymywaniu i rozmnażaniu zwierząt, które dostarczają ludziom pożywienia, skór, wełny, mleka lub innych produktów. Uprawa natomiast dotyczy uprawiania roślin, które służą jako żywność, pasza, lekarstwa, paliwo lub surowce.

Na jakie grupy dzieli się rośliny uprawne?

Jest wiele grup, na które dzieli się rośliny, ale najważniejsze z nich to rośliny generatywne, wegetatywne, mieszane, jednoroczne, wieloletnie, kwiatowe, owocowe, nasienne, oleiste, włóknicze, lecznicze i przyprawowe.

Ile gatunków roślin uprawia się w Polsce?

Według Głównego Urzędu Statystycznego, w 2020 roku w Polsce uprawiano ponad 100 gatunków roślin, w tym 46 gatunków zbóż, 16 gatunków warzyw, 12 gatunków owoców i 10 gatunków roślin pastewnych.

Jaka jest powierzchnia uprawy roślin w Polsce i Europie?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2020 roku na obszarze Polski znajdowało się ponad 14 milionów hektarów użytków rolnych, z czego ponad 10 milionów hektarów stanowiły grunty orne. Na tych gruntach uprawiano głównie zboża, takie jak pszenica, żyto, jęczmień, owies i kukurydza, ale także ziemniaki, buraki cukrowe, rzepak i len.

Czego potrzebują kwiaty?

Kwiaty potrzebują żyznej gleby, słońca i wody.