  i  erwsze umocnienia za�o�yli tu w�adcy Mazowsza najprawdopodobniej ju� w XI wieku, murowany zamek wzni�s� w 1433 roku wojewoda trocki i wile�ski Jan Goszto�d, znany z uczestnictwa w bitwie pod Grunwaldem, gdzie dowodzi� oddzia�em litewskim. Zosta� wzniesiony na planie nieregularnego czworoboku, przy murze po�udniowo-wschodnim znajdowa� si� budynek mieszkalny. Do 1542 roku nale�a� do rodu Goszto�d�w, a po �mierci ostatniego z ich przedstawicieli przeszed� w r�ce kr�la Zygmunta Starego, a po nim Zygmunta Augusta.
Na jego polecenie przyst�piono do rozbudowy Tykocina. Podczas niej wzniesiony zosta� nowy dom mieszkalny - renesansowy oraz kilka zabudowa� gospodarczych przy murach obronnych ale na zewn�trz zamku. Cz�� z nich zaj�a za�oga zamku. Kr�l Zygmunt August nadzorowa� przebieg prac osobi�cie podczas swoich licznych pobyt�w w Tykocinie.
Pod wzgl�dem obronno�ci zamek stanowi� jedn� z silniejszych twierdz
w Polsce. Sprawia�y to bagienne tereny, w�r�d kt�rych nieprzyjaciel mia� wielkie trudno�ci ze znalezieniem stanowisk artyleryjskich. Ca�o�� umacnia�y drewniano-ziemne wa�y oraz fosy, przekopy i palisady. Na naro�ach czworobocznego za�o�enia znajdowa�y si� cztery cylindryczne baszty, a w jednym ze skrzyde� wjazdu broni�a wie�a bramna. To tutaj ostatni z Jagiellon�w umie�ci� sw�j skarbiec oraz bogaty ksi�gozbi�r sprowadzony z Wilna.
Po �mierci Zygmunt August zosta� pochowany na Wawelu, na zamku tykoci�skim pozosta�y natomiast jego skarby. Otrzyma� je wraz z r�k� spadkobierczyni Augusta, Anny Jagiellonki, i koron� polsk� Stefan Batory. Kr�l ten tak�e ceni� twierdz� Tykoci�sk�, ale przyk�ada� wi�ksz� wag� do obronno�ci zamku ni� Zygmunt August. To z jego rozkazu znalaz� si� w Tykocinie arsena� kr�lewski. Wed�ug ocen historyk�w by�o tu 500 armat i du�e ilo�ci broni r�cznej i amunicji.
Na pocz�tku XVII w., wobec rozwoju artylerii, wok� zamkowych mur�w zbudowano fortyfikacje bastionowe. Cztery ziemne bastiony z wewn�trznymi drewnianymi konstrukcjami wzmacniaj�cymi, po��czone kurtynami,
|
|
Zamek w Tykocinie na zdj�ciu z 1916 roku |
|
obejmowa�y obszar o powierzchni ponad 6 ha, przy czym d�ugo�� bok�w wynosi�a 250 m.
Mostu b�d�cego jedynym doj�ciem do zamku broni� po przeciwnej stronie rzeki Alumnat, w kt�rym w czasie spokojnym rezydowali wys�u�eni oficerowie. Miejsca w Alumnacie przyznawa� hetman wielki oficerom nie posiadaj�cy �rodk�w do �ycia.
W XVII wieku Tykocin uznawano powszechnie za jedn� z najpot�niejszych twierdz nizinnych w Europie. Obl�enie Tykocina podczas potopu szwedzkiego opisa� Sienkiewicz w swojej "Trylogii", zachowa�a si� tak�e autentyczna relacja uczestnika tych walk. Podczas natarcia na obl�one w twierdzy wojska Janusza Radziwi��a dowodz�cy Pawe� Sapieha da� szturmuj�cym pozwolenie rabunku zamku po zdobyciu, co by�o cz�st� praktyk� w tamtym okresie. Takie post�powanie powodowa�o wi�kszy zapa� oddzia��w licz�cych na du�y �up.
Mimo nieprzygotowania artyleryjskiego Sapieha poleci� szturmowa� mury, wykorzystuj�c aur�, kt�ra zmrozi�a fos�. Zaskoczonym takim obrotem spraw wojskom Radziwi��a uda�o si� broni� tylko kilka godzin, po czym zdeterminowani Szwedzi wysadzili dwie wie�e zamku i budynek
|
|
Widok od zachodu, fot. ZeroJeden, VII 2005 |
|
bramny ponosz�c �mier�. Woleli j� od dostania si� w r�ce atakuj�cych z furi� wojsk polsko-litewskich.
Tykocin zosta� zdobyty 27 stycznia 1656 r. i przywr�ci� do �ycia szlak handlowy mi�dzy Polsk� i Litw�. Po wojnie jako nagrod� zamek dosta� Stefan Czarniecki, kt�ry go odbudowa�. Twierdza w dalszym ci�gu pe�ni�a funkcj� arsena�u, p�niej zamek przeszed� w r�ce Branickich. Podczas wojny p�nocnej odby�o si� w nim w 1705 roku spotkanie kr�la Polski Augusta II z carem Piotrem I. By� zamieszka�y jeszcze do 1734 roku, wtedy cz�ciowo sp�on�� i popad� w ruin�.
Od po�owy XVIII wieku okoliczni mieszka�cy rozpocz�li rozbi�rk� zamku, wykorzystuj�c materia� budowlany do budowy nowych dom�w w Tykocinie. Pow�d� z 1771 roku przes�dzi�a losy ocala�ych resztek zabudowa�. W 1915 roku Niemcy u�yli kamieni i cegie� z rumowiska do budowy i remontu dr�g, a ziemi� z dw�ch bastion�w brali do usypywania grobli.
Dzi� w miejscu pot�nej twierdzy wida� zaledwie ma�e fragmenty ziemnych fortyfikacji, a z zarysu mur�w zamkowych mo�na zaledwie odczyta� plan dawnych zabudowa�. W dobrym
stanie, cho� po licznych przebudowach, przetrwa�o umocnione przedmo�cie zamku - gmach Alumnatu. | 
W��cz 3D
