Vladimir Vlado Gaćinović je bio srpski književnik, esejist i revolucionar, jedan od osnivača organizacije “Mlada Bosna”. Rođen je u selu Kačanj kod Bileće 25. maja 1890. godine u srpskoj svešteničkoj porodici, u tada porobljenoj Hercegovini od strane Austro-ugarske carevine. Autor je djela (brošure) „Smrt jednog heroja“ i začetnik kulta Bogdana Žerajića koja će indirektno dovesti do kulminacije nezadovoljstva i otvorenog oružanog revolta pripadnika srpskog naroda i drugih u okupiranoj austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini, posebno izraženoj u Sarajevskom atentatu.
Mladi Vladimir školovao se u Mostaru, Beogradu, Beču i Lozani, a bio je aktivista uz Mladu Bosnu, i organizacija Crna ruka, Narodna odbrana i drugih srpskih nacionalnih organizacija koje su se borile za oslobođenje i ujedinjenje srpskog naroda.
Godine 1910. završava maturu u Beogradu i upisuje se na Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu, a od februara 1911. studije nastavlja u Beču, a zatim u Lozani. Gaćinović se već u đačko doba formirao intelektualno i politički, kada sarađuje u listovima Srpska riječ, Narod i Otadžbina. Tada je bio pod uticajem Petra Kočića i ideja češkog političara i naučnika Tomaša Masarika raširenim u krugovima demokratske univerzitetske omladine svih slovenskih naroda, zemalja i provincija u ropstvu pod Austrougarskom. Masarikova ideologija kao izraz građanske humanističke misli zagovarala je obraćanje narodnim masama, uzdižući ih prosvjećivanjem i tako ih politički aktiviše i uvodi u politički život i borbu za oslobođenjenje iz nametnutog ropstva. Kao pristalica ovakve slobodarske ideologije Gaćinović se predao strpljivom, dugotrajnom i upornom radu u srpskim narodnim masama čije rezultate treba čekati. U Švajcarsku odlazi 1911. godine gdje dolazi u dodir sa ruskom političkom emigracijom sa Lavom Trockim na čelu te prihvata ideje ruskih socijalnih revolucionara koji su zastupali metodu individualne akcije. Na studijima u Ženevi i Lozani najviše se družio sa ruskim revolucionarima, koji su emigrirali iz svoje zemlje nakon revolucije iz 1905. Bio je pobornik Bakunjina, Kropotkina, ruskih narodnovoljaca, prijatelj Viktora Sergeja, Natansona, Martova, Trockog.
Nakon Švajcarske, Gaćinović se vraća u svoj rodni kraj u Hercegovini pod austrougarskom okupacijom a potom odlazi u slobodni Beograd te stupa u novoosnovanu srpsku organizaciju “Ujedinjenje ili smrt” koja je počinjala da razvija svoje aktivnosti. Iz Beograda odlazi u Sarajevo i tamo stupa u kontakt sa rodoljubnom, slobodarskom i revolucionarnom srpskom omladinom koja se borila za oslobađenje pod austrougarskom okupacijom, a nakon toga u Beč gdje radi na organizovanju slobodarske borbe među tamošnjim studentima srpskog i južnoslovenskog porijekla. Tada u Beču piše svoje poznato djelo (brošuru) pod naslovom „Smrt jednog heroja“ u kome govori o djelu Bogdana Žerajića (atentat na austrougarskog generala i poglavara provincije Marijana Varešanina 2./15. juna 1910. godine u Sarajevu) i izlaže svoj program borbe za oslobođenje prvobitno srpskog, ali i drugih južnoslovenskih naroda pod austrougarskom vlašću. Iz Beča je otišao u Beograd gdje je štampao brošuru „Smrt jednog heroja“, koju potom tajno odnosi u Sarajevo, pa potom odlazi u Hercegovinu gdje je radio na uspostavljanju povjerenika i veza sa rukovodstvom “Narodne odbrane” u Beogradu.
U ono vrijeme slobodarske aktivnostu su bile strogo kažnjavane brutalnim austrougarskim okupatorskim zakonima, a veliki broj Srba je bivao svakodnevno zatvaran, mučen, kažnjavan i ubijan za najmanji prekršaj te se Gaćinović kao i ostali srpski rodoljubi izlagao svakodnevnim opasnostima. Gaćinović je bio izuzetna ličnost i osoba snažnog i nemirnog duha te je shvativši da se prilike u njegovoj otadžbini okreću u pravcu potpunog i konačnog porobljavanja srpskog naroda u provinciji pod austrougarskom okupacijom, ocjenivši da se građanska politika sve više gubi u kaljuzi oportunizma i borbe za sitne interese, da se u krugovima građanskih političara sve više ispoljava duh pomirenja i „konstruktivne“ saradnje sa nametnutom austrougarskom carevinom o čemu i piše u svojoj slobodarskoj brošuri. Gaćinović se potpuno predao borbi za oslobođenje srpskog naroda iz ropstva vidjevši u omladini narodnu snagu koja će razbiti letargiju, oportunističku i komformističku politiku otaca, te povesti porobljeni srpski narod ka slobodi i svjetlijoj budućnosti. Ondašnja srpska inteligencija i univerzitetska omladina je bila vrlo aktivna, već probuđena i uznemirena, javljala se na pozornici srpskog narodnog života, javnim protestima, organizovala u mnogobrojnim srpskim društvima i časopisima posebno aktivnim u Sarajevu, Mostaru, Banjaluci, Trebinju i drugim gradovima, te jasno pokazivala svoj slobodarski, antiokupacioni i antiaustrijski stav, ali je pod rigoroznim austrougarskim okupacionim zakonima i mjerama brutalnog kažnjavanja svih slobodarskih aktivnosti i nacionalnog duhovnog preporoda među srpskim narodom ujedno vladao i veliki strah i velika hrabrost te potreba za boljom organizacijom i većom požrtvovanošću u borbi za oslobođenje koju je Gaćinović zagovarao u svojoj brošuri „Smrt jednog heroja“.
U Prvom balkanskom ratu borio se kao dobrovoljac u crnogorskoj vojsci. U Prvom svjetskom ratu, kako nije mogao da se vrati u otadžbinu nakon Sarajevskog atentata, borio se neko vrijeme u francuskoj mornarici nakon čega je otputovao u Ameriku da prikuplja pomoć i dobrovoljce za borbu u Srbiji.
Nakon hapšenja pripadnika “Crne ruke” Velimira Vemića 1916, kod koga je pronađena lista članova organizacije „Ujedinjenje ili smrt“, gdje je Gaćinović zaveden kao član br. 217, u grupi br. 203 Gaćinović je život skončao otrovan arsenikom u avgustu 1917. u Frajburgu u Švajcarskoj, uz saradnju austrijske, francuske i po nekim izvorima i pretpostavkama, policije Srbije ili jedne njene političke frakcije.
HP, april 2013.
BONUS VIDEO
