Rozpad Austro-Węgier - przyczyny, opis, powstanie nowych państw

Austro – Węgry rozpoczęły działania wojenne z nadzieją, że ewentualne zwycięstwo militarne umocni nadszarpnięte więzy łączące poszczególne ludy monarchii i pozwoli na zażegnanie kryzysu wewnętrznego. Jednak długa i wyczerpująca wojna, wraz z klęskami militarnymi, doprowadziły do zjawiska wręcz przeciwnego. Konflikty na tle narodowym, będące zmorą państwa Habsburgów, narastały z każdym miesiącem i podkopywały autorytet władzy centralnej. Dodatkowo śmierć starego cesarza Franciszka Józefa i wstąpienie na tron młodego cesarza Karola spowodowały wzrost tendencji niepodległościowych. Szczególnie aktywnie działali na tym polu Czesi, niewiele ustępowali im Polacy, Ukraińcy i ludy bałkańskie.

Na początku października 1918 roku przez wojsko zaczęła przetaczać się fala buntów, widoczna szczególnie na froncie włoskim, gdzie oddziały węgierskie odmawiały prowadzenia dalszej walki. Sytuacja prędko zaczęła wymykać się spod kontroli władz. Próbując ratować państwo, Karol I ogłosił 16.10.1918 manifest, w którym obiecywał przekształcić kraj w państwo federacyjne, złożone z autonomicznych krajów związkowych. Nie powstrzymało to jednak rewolucji. Na przełomie października i listopada niepodległość ogłosiła Czechosłowacja, Zachodnia Ukraina, Polska i Słowianie Południowi. 3 listopada zawarto oficjalny rozejm z Ententą, wkrótce po tym akcie Austro – Węgry przestano traktować jako oddzielny byt. Jako ostatnie od monarchii Habsburgów oderwały się Węgry, ogłaszając niezależność 16.11. Ostatni cesarz, Karol, został zmuszony do oficjalnej abdykacji.

W miejscu Austro – Węgier powstała więc mozaika mniejszych i większych państw, które na dodatek często toczyły ze sobą spory na temat różnych terenów po byłej monarchii habsburskiej. Spory te, zwłaszcza pomiędzy Czechosłowacją a Polską i Węgrami a Czechosłowacją, powodowały pogłębienie się chaosu i nieufność pomiędzy tymi krajami przez całe dwudziestolecie międzywojenne.