What do you think?
Rate this book
Between Past and Future
Arendt’s penetrating observations of the modern world, based on a profound knowledge of the past, constitute a major contribution to political philosophy. In this book she describes the perplexing crises which modern society faces as a result of the loss of meaning of the traditional key words of politics: justice, reason, responsibility, virtue, and glory. Through a series of eight exercises, she shows how we can redistill once more the vital essence of these concepts.
298 pages, Paperback
First published January 1, 1961
About the author
Hannah Arendt
373 books3,920 followersHannah Arendt (1906 – 1975) was one of the most influential political philosophers of the twentieth century. Born into a German-Jewish family, she was forced to leave Germany in 1933 and lived in Paris for the next eight years, working for a number of Jewish refugee organisations. In 1941 she immigrated to the United States and soon became part of a lively intellectual circle in New York. She held a number of academic positions at various American universities until her death in 1975. She is best known for two works that had a major impact both within and outside the academic community. The first, The Origins of Totalitarianism, published in 1951, was a study of the Nazi and Stalinist regimes that generated a wide-ranging debate on the nature and historical antecedents of the totalitarian phenomenon. The second, The Human Condition, published in 1958, was an original philosophical study that investigated the fundamental categories of the vita activa (labor, work, action). In addition to these two important works, Arendt published a number of influential essays on topics such as the nature of revolution, freedom, authority, tradition and the modern age. At the time of her death in 1975, she had completed the first two volumes of her last major philosophical work, The Life of the Mind, which examined the three fundamental faculties of the vita contemplativa (thinking, willing, judging).
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 29 of 117 reviews
February 15, 2016
[Preface:] Arendt introduces her rationale for the title using a parable from Kafka, a brilliant thought-problem in which "he" has two antagonists; one, the origin, pushes from behind and the other blocks the road ahead.
[1. Tradition and the Modern Age:] Arendt reviews in triptych form three 19th Century Writers who have sealed off the philosophical traditions started by Plato and his Allegory of the Cave: Kierkegaard, Marx, and Nietszche. She profiles the contributions each made--each quite independent of the others--in establishing new traditions of doubt, alienation, and utopia/dystopia.
[2: The Concept of History: Ancient and Modern:] Is History linear or cyclical? Whose facts will get selected for the narrative? Classic Arendt essay (written while she was writing The Human Condition, so the resemblance exists) in which she guides through ancient and modern histories only to have the final two pages rise up and slay.
From Herodotus and Thucydides, Arendt culls out the focus of the eternal return in the Greek world where immortality in great deeds was the focus of the histories; St. Augustine shifted the focus to linear, direct path, emphasizing historical narratives that helped the faithful find the narrow path. But when Arendt arrives at the Moderns, starting with Hobbes and Kant and Hegel, then Marx, she has plenty to write about, mostly eviscerating Marx.
Ultimately, she lands the reader back where she began, noting that historians can find any pattern in the details and they will still be right. But since humans act without ever knowing what will be the consequences of their acts, reading History to find predictions, even a sense of what to expect is fruitless. Better to read it for what it is and judge in the now, in the moment between past and future.
[3: What Is Authority?] Arendt's first step is to re-title this essay to 'What Was Authority?' since the three pillars of authority (religion, tradition, and authority) have deteriorated away to dust on a broken column. Most of the space in this essay she devotes to exploring how Plato and the Romans developed authority (not tyranny, not totalitarianism). My biggest revelation came near the end in which she explains that the Christian Church's doctrine of the afterlife has been adapted from the last book of Plato's Republic; in that chapter, Plato uses the Er-Myth as a means to control those citizens to act with goodness who were not persuaded from his teachings. Fascinating.
[4: What Is Freedom?] More distortion than clarification, the philosophers have given us, Arendt claims. Since the Greeks and the Romans had limited views of freedom (freedom as it allows for one to contribute to the polis or to the city), the Christians were the first to stress individual freedom. But Arendt stresses mostly in her essay how the will acts in free action; that is, how freedom is meaningless unless acted upon. To sum, we are only as free as our last actions.
[5: Crisis in Education:] Beginning with the premise that if one wishes to influence change in current culture, one must begin with education, Arendt outlines the importance of shunning assorted packages for reform and political charges using the students as shills for genuine learning. In some respects, this essay is conservative but, only in the sense of Postman's book, Teaching as a Conserving Activity. Ultimately, she is radical (neither liberal or conservative) in calling for education that is constantly renewing itself because natural depletion--old ideas die out and new ideas come along--so relax and get used to change.
[6: The Crisis in Culture:] Its Social and Political Significance} I appreciate how Arendt delineates between art and kitsch: "Mass society...wants not culture but entertainment, and the wares offered by the entertainment industry are indeed consumed by society just like any other consumer goods." She continues that the entertainment industry has its own metabolism, one that feeds on its subjects by devouring them. That's a harsh criticism for most of what pop culture offers but it is worth noting. Arendt argues that the permanence of humanities lies it their ability to reflect beauty.
It causes me to ask myself? Am I reading this book [whatever book at hand] in order to or for the sake of. If it is the former, Arendt saves a seat for me in the philistine section; if it is the latter, she may let me contemplate Beauty with her in the Humanities section.
[7: Truth and Politics:] Written in the same year that Arendt published Eichmann in Jerusalem, this essay shows me that she took the high road in all the criticism she received. In the final pages, she references how Homer exalted the Greeks and the Trojans, Achilles and Hector, and thereby raised the standard for epic literature in portraying both sides of the contest; in reporting and in public truth-telling (politics?), this is the first examples of how to show courage, regardless of the contestant.
She writes that deceit can tear a hole in the fabric of factuality; that to the code needs to be to tell the truth though the whole world may perish ("Fiat veritas, et pereat mundus"); that lies, like reasoning for the individual, gathers momentum when heard in the herd (see Federalist Papers, #49); and "factual truth informs political thought just as rational truth informs philosophical speculation."
First rule is never to lie to yourself. The rest is history.
[8: The Conquest of Space and the Stature of Man:] I found consistent themes in this essay that appeared in the final section ("The Vita Activa and the Modern Age") in The Human Condition, mainly her reference to Kafka's quote--"Man found the Archimedean point but he used it against himself; it seems that he was permitted to find it only under this condition"). Even though the publication date on this essay is from the 60s, it remains relevant today since we still reach into space, into the genome and into robotic fabrications. All of these scientific explorations are changing us, Arendt notes. To be cognizant of this process and know that the lever may shift the earth such that our world may implode or explode, that we may get lost in the immensity of the universe in the name of human curiosity requires that avoid living with fantasy of some utopia or that we avoid the past abuses in our history but that we live in the middle, between past and future.
[1. Tradition and the Modern Age:] Arendt reviews in triptych form three 19th Century Writers who have sealed off the philosophical traditions started by Plato and his Allegory of the Cave: Kierkegaard, Marx, and Nietszche. She profiles the contributions each made--each quite independent of the others--in establishing new traditions of doubt, alienation, and utopia/dystopia.
[2: The Concept of History: Ancient and Modern:] Is History linear or cyclical? Whose facts will get selected for the narrative? Classic Arendt essay (written while she was writing The Human Condition, so the resemblance exists) in which she guides through ancient and modern histories only to have the final two pages rise up and slay.
From Herodotus and Thucydides, Arendt culls out the focus of the eternal return in the Greek world where immortality in great deeds was the focus of the histories; St. Augustine shifted the focus to linear, direct path, emphasizing historical narratives that helped the faithful find the narrow path. But when Arendt arrives at the Moderns, starting with Hobbes and Kant and Hegel, then Marx, she has plenty to write about, mostly eviscerating Marx.
Ultimately, she lands the reader back where she began, noting that historians can find any pattern in the details and they will still be right. But since humans act without ever knowing what will be the consequences of their acts, reading History to find predictions, even a sense of what to expect is fruitless. Better to read it for what it is and judge in the now, in the moment between past and future.
[3: What Is Authority?] Arendt's first step is to re-title this essay to 'What Was Authority?' since the three pillars of authority (religion, tradition, and authority) have deteriorated away to dust on a broken column. Most of the space in this essay she devotes to exploring how Plato and the Romans developed authority (not tyranny, not totalitarianism). My biggest revelation came near the end in which she explains that the Christian Church's doctrine of the afterlife has been adapted from the last book of Plato's Republic; in that chapter, Plato uses the Er-Myth as a means to control those citizens to act with goodness who were not persuaded from his teachings. Fascinating.
[4: What Is Freedom?] More distortion than clarification, the philosophers have given us, Arendt claims. Since the Greeks and the Romans had limited views of freedom (freedom as it allows for one to contribute to the polis or to the city), the Christians were the first to stress individual freedom. But Arendt stresses mostly in her essay how the will acts in free action; that is, how freedom is meaningless unless acted upon. To sum, we are only as free as our last actions.
[5: Crisis in Education:] Beginning with the premise that if one wishes to influence change in current culture, one must begin with education, Arendt outlines the importance of shunning assorted packages for reform and political charges using the students as shills for genuine learning. In some respects, this essay is conservative but, only in the sense of Postman's book, Teaching as a Conserving Activity. Ultimately, she is radical (neither liberal or conservative) in calling for education that is constantly renewing itself because natural depletion--old ideas die out and new ideas come along--so relax and get used to change.
[6: The Crisis in Culture:] Its Social and Political Significance} I appreciate how Arendt delineates between art and kitsch: "Mass society...wants not culture but entertainment, and the wares offered by the entertainment industry are indeed consumed by society just like any other consumer goods." She continues that the entertainment industry has its own metabolism, one that feeds on its subjects by devouring them. That's a harsh criticism for most of what pop culture offers but it is worth noting. Arendt argues that the permanence of humanities lies it their ability to reflect beauty.
It causes me to ask myself? Am I reading this book [whatever book at hand] in order to or for the sake of. If it is the former, Arendt saves a seat for me in the philistine section; if it is the latter, she may let me contemplate Beauty with her in the Humanities section.
[7: Truth and Politics:] Written in the same year that Arendt published Eichmann in Jerusalem, this essay shows me that she took the high road in all the criticism she received. In the final pages, she references how Homer exalted the Greeks and the Trojans, Achilles and Hector, and thereby raised the standard for epic literature in portraying both sides of the contest; in reporting and in public truth-telling (politics?), this is the first examples of how to show courage, regardless of the contestant.
She writes that deceit can tear a hole in the fabric of factuality; that to the code needs to be to tell the truth though the whole world may perish ("Fiat veritas, et pereat mundus"); that lies, like reasoning for the individual, gathers momentum when heard in the herd (see Federalist Papers, #49); and "factual truth informs political thought just as rational truth informs philosophical speculation."
First rule is never to lie to yourself. The rest is history.
[8: The Conquest of Space and the Stature of Man:] I found consistent themes in this essay that appeared in the final section ("The Vita Activa and the Modern Age") in The Human Condition, mainly her reference to Kafka's quote--"Man found the Archimedean point but he used it against himself; it seems that he was permitted to find it only under this condition"). Even though the publication date on this essay is from the 60s, it remains relevant today since we still reach into space, into the genome and into robotic fabrications. All of these scientific explorations are changing us, Arendt notes. To be cognizant of this process and know that the lever may shift the earth such that our world may implode or explode, that we may get lost in the immensity of the universe in the name of human curiosity requires that avoid living with fantasy of some utopia or that we avoid the past abuses in our history but that we live in the middle, between past and future.
May 26, 2020
I am simply impressed by Arendt. I don't her so much to be critical as to simply get immersed in her thinking and this book is almost written a little for that purpose. It is not at all a book where she revels in her own brilliance but it is a book where she is testing her thinking which is suppose to encourage the reader's own thoughts and it certainly does so for me. The writing can be somewhat dense at times and much knowledge is assumed and also some issues, like that of education is quite specific for the time of writing. But for all that even that piece of writing on education has much to say to a reader today, even though I'm even a Swedish reader and not an American (it deals with the American crisis in education as she sees it).
Many of the essays take the differences between Greek and Roman culture as a starting point and one certainly learn much about how different the mind set actually were. Being a theologian I also much appreciated Arendt's use of Augustine which feels interesting, relevant and fresh despite its age and being written by a political theorist. Her interpretation of how he introduced the dualism of the will into philosophy is very insightful and brings out, to my mind, a very obvious omission in the ethical theories of Socrates, Plato and Aristotle, namely that they assumed that if a person knows what is right that person will also act on it. But we all know that that is true (and they probably knew it too). What Augustine did with the help of Paul was to give a theoretical framework with how to deal with that difficulty, namely to split the will against itself. Arendt then goes on to show that we in a modern period so easily think of freedom in these Augustniian terms, but, as far as I understand her, she wants to show that there are other valid concepts of freedom, namely the political kind, that a human is free to act. That essay On Freedom is absolutely brilliant and so is the essay On Authority which I think many who are acquainted with Foucault should read. Arendt makes a distinction between power and authority which would be interesting to see if it holds water in a poststructuralist, postcolonial context. She also argues that one can not only judge an event, or occurance, simply by what functions it has. One must also see to what it is in itself, so for example she states that atheism is not a religion, even if it might share many of the same functions. They are different in themselves. This I found very refreshing, although I have found myself arguing that atheism is a religion.
This and many more points are almost unnervingly contemporary and what this book shows is that Hannah Arendt must have been one of the essential minds in the last century.
Many of the essays take the differences between Greek and Roman culture as a starting point and one certainly learn much about how different the mind set actually were. Being a theologian I also much appreciated Arendt's use of Augustine which feels interesting, relevant and fresh despite its age and being written by a political theorist. Her interpretation of how he introduced the dualism of the will into philosophy is very insightful and brings out, to my mind, a very obvious omission in the ethical theories of Socrates, Plato and Aristotle, namely that they assumed that if a person knows what is right that person will also act on it. But we all know that that is true (and they probably knew it too). What Augustine did with the help of Paul was to give a theoretical framework with how to deal with that difficulty, namely to split the will against itself. Arendt then goes on to show that we in a modern period so easily think of freedom in these Augustniian terms, but, as far as I understand her, she wants to show that there are other valid concepts of freedom, namely the political kind, that a human is free to act. That essay On Freedom is absolutely brilliant and so is the essay On Authority which I think many who are acquainted with Foucault should read. Arendt makes a distinction between power and authority which would be interesting to see if it holds water in a poststructuralist, postcolonial context. She also argues that one can not only judge an event, or occurance, simply by what functions it has. One must also see to what it is in itself, so for example she states that atheism is not a religion, even if it might share many of the same functions. They are different in themselves. This I found very refreshing, although I have found myself arguing that atheism is a religion.
This and many more points are almost unnervingly contemporary and what this book shows is that Hannah Arendt must have been one of the essential minds in the last century.
February 14, 2023
I forgot I finished this book.
It was great. I love Hannah Arendt (if I were alive in her time, I would definitely ask her out on a date, but that's beside the point, she clearly was a genius) and this is a rather approachable book given the topics and her complexity of thought.
I especially liked her essay on consumer culture (and mass culture in general) written while in USA a country which accepted and embraced her.
I guess I love about her thought her impossibility to be categorised. Piercely sees through the emptiness, stupidity of American consumerism yet she calls not for 'aesthetic socialism'. She sees the outdatedness of conservatives, yet she is nostalgic after values lost by modernity. She hates on valueless liberal modernity, yet her even more intense hate on fascism and communism leaves wondering whether she actually was not a liberal herself. Like many artists who want to be edgy incomprehensible by us mortals she too claims "I cannot be reduced to any -ism". But actually she is right perhaps liberal, capitalist democracy allowed her work to flourish, but she is not praising it or being delusional about it.
There are two or three bad things about this book. Firstly, it often raises more questions than it answers. Secondly, Arendt assumes classical education of Greek and Latin and assumes that everybody who do not know the untranslated words from these two languages (more Greek than Latin) were just lazy with their homework. I forgot the third thing
It was great. I love Hannah Arendt (if I were alive in her time, I would definitely ask her out on a date, but that's beside the point, she clearly was a genius) and this is a rather approachable book given the topics and her complexity of thought.
I especially liked her essay on consumer culture (and mass culture in general) written while in USA a country which accepted and embraced her.
I guess I love about her thought her impossibility to be categorised. Piercely sees through the emptiness, stupidity of American consumerism yet she calls not for 'aesthetic socialism'. She sees the outdatedness of conservatives, yet she is nostalgic after values lost by modernity. She hates on valueless liberal modernity, yet her even more intense hate on fascism and communism leaves wondering whether she actually was not a liberal herself. Like many artists who want to be edgy incomprehensible by us mortals she too claims "I cannot be reduced to any -ism". But actually she is right perhaps liberal, capitalist democracy allowed her work to flourish, but she is not praising it or being delusional about it.
There are two or three bad things about this book. Firstly, it often raises more questions than it answers. Secondly, Arendt assumes classical education of Greek and Latin and assumes that everybody who do not know the untranslated words from these two languages (more Greek than Latin) were just lazy with their homework. I forgot the third thing
February 6, 2011
pretty great read, i must say. it's mostly stuff that has been covered elsewhere in her work, but this one covers different facets of her theory in 30- to 50-page-long essays, so i'd agree that it's probably her most approachable book.
as with most of her work, a lot of this book takes the form of a tour through the philosophical history of an idea (e.g. will, authority, freedom), with arendt providing commentary, almost like she's scribbling notes in the margins of philosophical history, indicating where she thinks philosophers went wrong, where they got it right, etc. her interpretation of that history is often really original, if occasionally rather strained.
5 stars. important political theorists aren't supposed to be this fun to read.
as with most of her work, a lot of this book takes the form of a tour through the philosophical history of an idea (e.g. will, authority, freedom), with arendt providing commentary, almost like she's scribbling notes in the margins of philosophical history, indicating where she thinks philosophers went wrong, where they got it right, etc. her interpretation of that history is often really original, if occasionally rather strained.
5 stars. important political theorists aren't supposed to be this fun to read.
August 25, 2023
lu en français mais je préfère cette couverture 😘
March 8, 2020
"فإن النظر من أجل الرؤية فقط هو أكثر الأعمال حرية."
يقول كافكا أن “على الكتاب أن يكون الفأس التي تكسر البحر المتجمد فينا” حسناً. هذا الكتاب لا يقوم بذلك. لكن يمكن اعتبار هذا الكتاب شيء أقرب للتلويح بالفأس في الهواء تحضيراً لتلك الضربة التي ستكسر الجليد.
"حقاً إن الخبز والسيرك شيئان متلازمان, فكلاهما ضروري للحياة, لحفظها وإنعاشها,"
فهذه المجموعة من المقالات المحفزة للفكر بطريقة مبالغ بها بعض شيء أن أمكن قول ذلك. على الرغم من المتع والمادة الفكرية الدسمة التي تقدمها أرندت في هذا الكتاب والتي شوهتها الترجمة الثقيلة لعبد الرحمن بشناق فقد أحسست أنه سيكون من الأفضل لو قرأت هذ�� الكتاب بعد سنتين أو ثلاث بعد أن ينمى فكري أكثر واقرأ أكثر في ميدان الفكر السياسي.
"ولم تكن مصيبة دعي الثقافة المتثقف المتعلم أنه قرأ الأدب القديم, بل إنه قرأة لغرض أناني هو البلوغ بنفسه إلى الكمال؛ ومن دون أن يفطن إلى أن أفلاطون وشكسبير قد ينبئانه بأشياء أهم من تربية نفسه, بل المصيبة أنه هرب إلى منطقة من (الشعر الخالص) لكي ينأى بالواقع عن حياته -مستبعداً أموراً (غير مثيرة) كقحط (البطاطا) مثلاً- أو لينظر إليها من خلال حجاب من (العذوبة والنور)."
أن لحنة أرندت فكر فريد وتمتاز بقدرتها المذهلة على ترتي�� العديد من الأفكار المبعثرة في نتيجة أو محصلة واحدة. لذلك ستحتاج في الكثير من الأحيان لقراءة مقالاتها مرة ثانية ففي القراءة الأولى قد لا تجد الكثير من الترابط في كلامها لكن بمجرد وصولك للنهاية ستعرف عما كان يدور كل ذلك.
"ويمكننا أن نعتبر من القواعد العامة في هذا القرن أن أي شيء ممكن في بلد ما قد يصبح ممكناً كذلك في أي بلد آخر تقريباً في المستقبل غير البعيد."
في النهاية هذا ليس كتاب جوهري على الجميع قراءته لكنه يبقى كتاب ممتع يساعد على تشحيم عقولنا في هذا الزمن الذي يسبب الصدأ.
"ونذكر منها على سبيل المثال كلمة توماس بين حين أكد (أنه يكفي الإنسان لكي يصبح حراً أن يريد الحرية)."
"لما كان الملوك يخافون احتمال قيام الثورة فرأوا أن الشعب لا ينبغي أن يسمح له بفقدان دينه, لأن (كل من يهجر إلهه فسينتهي به الحال إلى هجران سلطاته الأرضية أيضاً) كما قال هاينة."
"أن العصر الحديث باغترابه المتزايد عن العالم قد أوصلنا إلى وضع لا يجد إنسان فيه أنَّى ذهب سوى نفسه."
"فبدأ العصر الحديث حين وجه الإنسان بمساعدة التلسكوب, عينه الجسدية نحو الكون الذي ظل يتأمله زمناً طويلاً, ناظراً بعيني العقل, منصتاً بأذني القلب ومسترشداً بنور الفكر الباطني, فتعلم أن حواسه لم تهيأ للكون, وأن خبرته اليومية بدلاً من أن تكون نموذجاً لتلقي الحقيقة وتحصيل المعرفة, كانت مصدراً دائماً للخطأ والخداع."
"فإن الفناء بحدوثه في كون كل ما فيه أبدي, قد أصبح الصفة المميزة لوجود الإنسان."
"العنف هو بمثابة القابلة لكل مجتمع قديم يتمخض عن مجتمع جديد."
July 2, 2021
An eclectic and thought provoking set of essays from one of the most profound thinkers of the twentieth century. Ranging over such topics and freedom, authority, education and justice, Arndt explores the relationship between the past and the present and shows that the understanding of the present depends on an understanding of the past. Worth re-reading.
April 6, 2018
Arent is brilliant and a badass woman with amazing style. She's iconic.
January 9, 2023
« Fiat justitia, et pereat mundus »
August 31, 2023
heu, je peux plus
March 14, 2024
starts beef with philosophical thought since socrates, but has a fresh and interesting view on what freedom is (spoiler it is a verb, not a state of being)
Read
March 26, 2024Non vous ne rêvez pas, je l’ai bien fini (ou il m’a fini je sais pas trop)
December 30, 2017
I read this book because it was referenced by historians Timothy Snyder and Tony Judt in "Thinking the 20th Century." Hannah Arendt's name was familiar to me before as a 20th century thinker, but I had never read anything written by her.
Snyder also referenced Arendt in "On Tyranny" in regard to her views on tyranny, authority and freedom. For me, the word "authority" usually carries a negative connotation, i.e. the person or body who has power over you. For Arendt, it seems that authority is not necessarily some person and not necessarily something negative. In the third essay in this collection, she writes about authority as being a part of the Roman trinity (authority, tradition, and religion), and authority differs from a fleeting power because it has its roots somewhere in the past. The foundation was central to Roman thought, according to Arendt, and once something was founded, that meant that it would remain for all future generations, who would look back to it as an authority. Similarly, those who served in the Roman Senate were considered to be authorities by virtue of the age of their institution. The point that she makes by introducing the Romans is that ultimately, authoritarian governments are still bound by laws, whereas tyrannical governments rule at the whims of the tyrant.
There are many other interesting observances made throughout these essays and it's clear that not only did Arendt have a very sharp mind and was extremely well-read, but also she is able to write with a precision that does not cloud meaning or interpretation. If I could change one thing about this book, I would transliterate all of the Greek words and provide more detailed notes to explain the meaning of these words and phrases. Hopefully the editors of a future edition will take this into consideration.
Snyder also referenced Arendt in "On Tyranny" in regard to her views on tyranny, authority and freedom. For me, the word "authority" usually carries a negative connotation, i.e. the person or body who has power over you. For Arendt, it seems that authority is not necessarily some person and not necessarily something negative. In the third essay in this collection, she writes about authority as being a part of the Roman trinity (authority, tradition, and religion), and authority differs from a fleeting power because it has its roots somewhere in the past. The foundation was central to Roman thought, according to Arendt, and once something was founded, that meant that it would remain for all future generations, who would look back to it as an authority. Similarly, those who served in the Roman Senate were considered to be authorities by virtue of the age of their institution. The point that she makes by introducing the Romans is that ultimately, authoritarian governments are still bound by laws, whereas tyrannical governments rule at the whims of the tyrant.
There are many other interesting observances made throughout these essays and it's clear that not only did Arendt have a very sharp mind and was extremely well-read, but also she is able to write with a precision that does not cloud meaning or interpretation. If I could change one thing about this book, I would transliterate all of the Greek words and provide more detailed notes to explain the meaning of these words and phrases. Hopefully the editors of a future edition will take this into consideration.
August 18, 2015
عبر هذه المجموعة من الكتابات التأويلية النقدية تحاول حنة آرندت مساعدة القارئ على كيفية التفكير في فترة الكتابة، أي القرن العشرين. الفصل الذي يتناول مفهوم التاريخ شديد النقد للماركسية و فيه كثير الإحالات على الوضعية الأمريكية (وهذا من كلاسيكيات حنة آرندت). الفصل الثاني حول ماهية السلطة ممتاز، ومبني على الثالوث الروماني كإطار للتحليل: السلطة، الدين و التقليد. خلاصة الجزء الرابع في أخطاء الأنسنيين عند محاولة البقاء داخل المنظومة الغربية دون دين و لا سلطة مدعاة للتفكير
الفصل المسائل لأزمة الثقافة يجيب على سبب عدم وجود مفهوم الأنسنة أو الثقافة لدى الحضارة الإغريقية و ظهورها في التقليد الروماني، وهو أهم فصل في الكتاب من حيث القدرة النأويلية و لهذا سمي به الكتاب. الفصل المتعلق بالسياسة و الحقيقة هو الأكثر "إلتزاما" بمعنى أنه الأكثر سياسية و فيه مسائلة لوجود واقع مستقل بذاته عن الرأي ة التأويل، ويتخلله نقد لاذع للإتحاد السوفياتي (عبر محو تروتسكي من الذاكرة الرسمية، في أقصى التزوير السياسي للحقيقة). آخر فصل يتعرض لتأثير غزو الفضاء على أبعاد الإنسان، وهو جد قصير للوغول في الموضوع
لم إذا الحديث عن أزمة الثقافة؟ الجواب هو أن كل جيل جديد كان يعيد اكتشاف الفكر عبر التقليد، لكن العصر الحديث فتت التقاليد، فكيف نفكر إذا؟ جواب حنة آرندت النهائي قد يظهر بديهيا، فهي تنصح بعدم محاولة رتق الرابط مع التقليد، بل بالتمرن على التفكير
الفصل المسائل لأزمة الثقافة يجيب على سبب عدم وجود مفهوم الأنسنة أو الثقافة لدى الحضارة الإغريقية و ظهورها في التقليد الروماني، وهو أهم فصل في الكتاب من حيث القدرة النأويلية و لهذا سمي به الكتاب. الفصل المتعلق بالسياسة و الحقيقة هو الأكثر "إلتزاما" بمعنى أنه الأكثر سياسية و فيه مسائلة لوجود واقع مستقل بذاته عن الرأي ة التأويل، ويتخلله نقد لاذع للإتحاد السوفياتي (عبر محو تروتسكي من الذاكرة الرسمية، في أقصى التزوير السياسي للحقيقة). آخر فصل يتعرض لتأثير غزو الفضاء على أبعاد الإنسان، وهو جد قصير للوغول في الموضوع
لم إذا الحديث عن أزمة الثقافة؟ الجواب هو أن كل جيل جديد كان يعيد اكتشاف الفكر عبر التقليد، لكن العصر الحديث فتت التقاليد، فكيف نفكر إذا؟ جواب حنة آرندت النهائي قد يظهر بديهيا، فهي تنصح بعدم محاولة رتق الرابط مع التقليد، بل بالتمرن على التفكير
September 12, 2019
"It has frequently been noticed that the surest long-term result of brainwashing is a peculiar kind of cynicism – an absolute refusal to believe in the truth of anything, no matter how well this truth may be established. In other words, the result of a consistent and total substitution of lies for factual truth is not that the lies will now be accepted as truth, and the truth be defamed as lies, but that the sense by which we take our bearings in the real world – and the category of truth vs. falsehood is among the mental means to this end – is being destroyed. And for this trouble there is no remedy. It is but the other side of the disturbing contingency of all factual reality. Since everything that has actually happened in the realm of human affairs could just as well have been otherwise, the possibilities for lying are boundless, and this boundlessness makes for self-defeat. Only the occasional liar will find it possible to stick to a particular falsehood with unwavering consistency; those who adjust images and stories to ever-changing circumstances will find themselves floating on the wide-open horizon of potentiality, drifting from one possibility to the next, unable to hold on to any one of their own fabrications."
April 11, 2014
My first time reading Arendt. I was quite taken with her essay on tradition and the impossibility of recovering the past, though as is often the case with mid-century continental writers, she seems to possess a superficial understanding of pragmatism.
December 3, 2010
Arendt's critique of Marx's "concept of history" is well worth checking out in this collection of essays.
December 4, 2022
باورم نمیشه بالاخره تونستم تمومش کنم. متاسفانه اونقد کتاب برام خستهکننده بود که حس میکردم قبل از تموم کردنش میمیرم.
September 7, 2023
I hadn't picked up Arendt since a college class where the professor apologetically referred to her as a political philosopher for lack of a better term. It's true her thought is hard to sum up and I was reminded how awkwardly that term fits her while reading these essays. I've occasionally seen her referred to as a humanist thinker which I like much better.
Either way, what's not to like here? Arendt was a first class mind. In these essays, she's drawing connections between antiquity and the present age to understand the crises of our politics and the conceptual superstructures that support it. One thing that did stand out to me since my last reading was how indebted she was to Heidegger in her understanding of history. I'd almost recommend beginner Heidegger enthusiasts read these essays to catch a glimpse of the Master's thinking in plain English.
Either way, what's not to like here? Arendt was a first class mind. In these essays, she's drawing connections between antiquity and the present age to understand the crises of our politics and the conceptual superstructures that support it. One thing that did stand out to me since my last reading was how indebted she was to Heidegger in her understanding of history. I'd almost recommend beginner Heidegger enthusiasts read these essays to catch a glimpse of the Master's thinking in plain English.
December 17, 2023
Reading this collection of essays (lit. "exercises") has been an intellectual journey, at times overpowering but overall more satisfying and elucidating than frustrating. It felt like I imagine one must feel panning in a fast-moving river replete with gold flakes and nuggets wherein you sometimes can't see where you're stepping and almost everything you step on is slippery: you come away with a lot but also see much more go right by you — and more than a couple of times you stumble or fall and drop your pan with all its contents.
October 18, 2020
Un incontournable parmi les essais de pensée politique. À lire absolument.
Read
November 5, 2020---- čteno z povinnosti do školy ----
Tohle na mě bylo moc mooooc složité. Všechny zvukové elementy mě při čtení snadno rozptylovaly a pak jsem nějaké odstavce musela číst znovu. 🙈 Ted to nějak zformulovat do referátu. 🤔😶
Tohle na mě bylo moc mooooc složité. Všechny zvukové elementy mě při čtení snadno rozptylovaly a pak jsem nějaké odstavce musela číst znovu. 🙈 Ted to nějak zformulovat do referátu. 🤔😶
May 31, 2022
Arendt’s essay on “truth and politics” is truly one everyone should read
June 13, 2023
Elk essay is raak. Grootste Kantiaan van de 20e eeuw.
Read
September 1, 2023j’ai juste lu le chapitre « Vérité et politique » pour la prépa, c’était pas si mal au final
September 22, 2023
باز هم گذشت، همه چیز تمام شد! تصمیم گرفته شد که سیاست کثیف است و در عمل هم نباید میان همگان باشد، پس دیگر فلسفهی سیاسی به چه کار میآید؟ با این که در واقع، امر سیاسی تنیده در امر شخصی، اجتماعی و اقتصادی است، اما وقتی روی میز افکار عمومی انکار میشود، گفتن از سیاست کاری لغو و بیهوده نیست؟ هر بار که با هم غذا میخوریم، کسانی آزادی را دعوت میکنند، سر میز بنشیند. در نهایت باز هم صندلی خالی میماند؛ اما میز برایش چیده شده است. پس آیا در حقیقت هم، همه چیز گذشته و به پایان رسیده است؟
شاید فاکنر درک عمیقی از جهان داشت وقتی که گفت: «گذشته نمرده است. گذشته حتی هنوز نگذشته است.» ما درست میان گذشتهای بیآغاز و آیندهای بیکران ایستادهایم و هر نسل جدید و هر انسان امروزی باید از نو به کشف و هموارکردن جایی که ایستاده است همت کند. وگرنه به گواه تاریخ در باتلاقی ابدی اسیر شده، دست و پا خواهد زد. باید از تاریخ پرسید و فهمید که چگونه صحنهی جامعه که از سیاست خالی شود، فضای همگانی به دست مُشتی فرومایه یا ابله میافتد. آنها هم بدون هرگونه پیشآگاهی و شاید حتی برخلاف خواستِ آگاهانهشان، اوضاع را دور از چشم دوست و دشمن و بدون طیکردن روندهای رسمی تغییر میدهند. در این احوال روشنفکران به منتهای انزوا و درگیری با امور شخصی خود رانده میشوند یا اگر تنزهطلبی نکرده و در صحنه بمانند، ناچار میشوند به بیمایهترین رفتار خود یعنی درگیریهای کلامی پوچ قدیمی و ایدئولوژیک بازگردند. شاید هم در محفلها و دستههای کوچک درگیر جدلهای تبلیغاتی بیپایان شوند.
از طرفی، جامعهی ما با طغیانهایی پرشور علیه روشنفکری، استفاده از عقل و سیاستورزی و ژرفاندیشی و گفتمان عقلی به خوبی آشناست. حال دیگر میدانیم این طغیانها واکنش طبیعی کسانی است که همیشه راه واقعیت اطراف خود را با اندیشه، یعنی «اندیشه» و «عمل» را جدای از هم دیدهاند. تودههایی که از هر چه نظریه و فلسفه شنیدهاند خسته و ناامیدند و حاکمانی بدگمان که اندیشه را همواره خرمگس معرکه یافتهاند. تودهها به تجربه دریافتهاند که گویا نور اندیشه به تنهایی نمیتواند به واقعیت نفوذ کند. بنابراین از نظرآنها تعقل سیاسی یا بیفایده و بیمعناست یا فقط حقایق کهنهای را تکرار میکند که پیوند مشخصی با واقعیت ندارند و به کار نمیآیند.
باز هم اگر تاریخ خوانده باشیم، خواهیم دید که نظیر این لحظات تاریک حتی در قرن اخیر و در تمام جغرافیاها کم نبوده است. حتی اندیشمند خوشبینی مثل توکویل که گردش فکر برای تمدن را مثل گردش خون برای بدن ضروری میدانست، در توصیف لحظهای که گویا خِرَد دیگر به کار نمیآید، گفته است انگار چون گذشته دیگر بر آینده نور نمیافکند، خرد انسان در تاریکی سرگردان است.
هانا آرنت Hannah Arendt در یکی از همین بزنگاههای سرگردانی سراغ خودِ سیاست رفته است. اکنون شاید فکر کنیم اگر کسی تاریکی مشابه و ویرانیهای بهتآور اجتماعی اطرافش را ببیند، احتمالاً دیگر امیدی به بهبود اوضاع نخواهد داشت و پا پس خواهد کشید؛ اما آرنت چنین کسی نبود. او پا پس نکشید.
امروز نیز در حالی که فلسفهی سیاسی هنوز میگوید، آگاهی، دانایی و تفکر، فعالیتی جهانساز است؛ اما بعد در صحنهی عمل همچون حکایت پنهلوپه و کفن اودیسه، هر صبح هر آنچه را که شب قبل بافته است پنبه میکند. آرنت از این جهت، دقیقاً معاصر و همجهانِ ماست. با این تفاوت که دریافته بود چنین لحظات گسست میان چیزی که دیگر وجود ندارد و آن چه که هنوز به وجود نیامده است، میتواند حامل لحظهی مهم حقیقت باشد. دریافت آرنتی از جهان میگوید که سیاست را هرگز نباید وانهاد. فراتر از این او به پرسشی بسیار رادیکالتر هم فکر میکرد. چگونه میتوان سیاستی را ساخت که در آن همهی مردم نه فقط نخبگان و نه تنها قدرتطلبان بر جهان فرمانروایی کنند.
او تمام زندگیاش را بر اندیشیدن به سیاست به عنوان چیزی که به قول ارسطو انسان را به ما هو انسان میکند پرداخت؛ اما هرگز خود را فیلسوف سیاسی نمیدانست؛ حتی از روشنفکر نامیدن خود هم حذر داشت. شاید ترجیح میداد منتقد فلسفهی سیاسی باقی بماند؛ چون در زمانهای به غایت تاریک، بزرگترین اشتباه ویرانگر سنت فکری غرب را فهمیده بود. آن اشتباه مهم این بود که این سنت، همیشه اندیشه را بر عمل برتری داده بود و در نتیجه صحنهی اجتماع و عاملیت در حوزهی عمومی را از قلمرو اندیشهی سیاسی به حاشیه رانده و حذف کرده بود.
آرنت میپرسید چرا اندیشهی سیاسی در پیوند با عمل و کنشگری چنین ناتوان گردیده و به راحتی توسط قدرتمندان خودرأی از صحنهی اجتماع خارج میشود؟ به این ترتیب او منتقد جدی تمام شیوههایی از فلسفه و اندیشیدن شده بود که خودِ آن شیوهها به نوعی، از ظهور افقهای جدید اندیشه جلوگیری میکردند.
به نظرم شاید این همان تنگنایی است که امروز کاملاً حس میکنیم. فلسفهی سیاسی نتوانسته اصول خود را در قلمرو امور سیاسی اعمال کند. پس روشن شده که مردمان ناچارند، دوباره در جهانی زندگی کنند که ذهن و سنت فکریاش حتی توانایی طرح مسألهی خود را ندارد، چه رسد به یافتن پاسخ برای حل آن مسأله.
در این وضعیت دشوار که فلسفه و اندیشهی سیاسی کارا و مفید به نظر نمیرسد، کنش و اکت سیاسی با درگیر کردن و با متعهد بودن خود به فضای اجتماعی، مدت زمانی کوتاه امید میبخشد. البته نه فقط برای حل پرسشی یا معضلی در مبنا؛ بلکه برای این که به انسان امکان موقتی بدهد، همان طور که سارتر زمانی گفته بود، بدون آن که ریاکار شود، بدون نقاب زندگی کند.
ولی ساختار قدرت به گونهای است که هنوز مدت کوتاهی نگذشته مشخص خواهد شد که هر نوع کنشگری عوامل فرساینده و موانع بسیاری دارد. پس دوباره باید برگشت و فکری کرد. چنین جامعهای ناچار بوده است در مسیر تاریخ خود، اطراف دایرهای کامل و بسته را نه یک بار، بلکه دو بار و حتی بارهای متعدد بپیماید. نخست هنگامی که از اندیشه و تعقل به کنش میگریزد و سپس هنگامی که هزینهها و بنبستهای نقش کنشگری و عمل سیاسی، او را مجبور میکنند، دوباره به اندیشیدن بازگردد.
آرنت این ضرورت متقابل اندیشه و کنش را به خوبی دریافته و از مخاطرات سیاستزدایی از عرصهی عمومی جامعه میگوید. باور داشت آن آزادی که همه جای دنیا نوعی خوشبختی شیرین همگانی و زندگی نرمال نامیده میشود، میراث نیست. حتی اگر هم جاهایی از دنیا میراث باشد، میراثی است که به قول رنه شار بدون وصیتنامه به آنها واگذار شده است. وصیت و تضمین دائمی ابداً در کار نیست.
با توجه به خیل آثار منتشرشده در باب ایدههای آرنت یا ترجمه شدن و حتی پرفروش بودن و البته نه لزوماً خوانده شدن و درک آثار معروف و اصلیاش در ایران، باز هم خیلی عجیب است که نه تنها ایدههای او به طور اخص یا در ارتباط با یکدیگر مورد کنکاش قرار نگرفتهاند، بلکه این ایدهها همچنان بدون توجه به تفاسیر جدید دچار تکرار هم شدهاند و به صورت پراکنده و اغلب زینتی در بطن موضوعات دیگر مورد بررسی و استفاده قرار گرفتهاند.
در حالی که اساسیترین عنصر اندیشهی آرنت یعنی لزوم احیاء و بازسازی حوزهی عمومی و امر سیاسی در چارچوبی انسانی حتی در حوزهی کلامی روشنفکران مغفول مانده است.
کتاب میان گذشته و آینده؛ هشت تمرین در اندیشه سیاسی مجموعه مقالاتی بسیار مهم از آرنت است که نشر اختران با ترجمهی رسای سعید مقدم چاپ کرده است. هر مقاله از کتاب تلاش کرده است به یکی از مفاهیم کلیدی سیاست، مثل آزادی، عدالت، منطق، مسئولیت، فضیلت و افتخار بپردازد و به روشنی در پی آن است که معنایی تازه و سیاسی به تجارب روزمرهی انسانها بدهد. با این یادآوری بسیار مهم آرنت که آن را در هر مقالهاش مکرر میکند که:
«تفکر منبع است؛ اما نه برای حقیقت که برای معنا. انسان برای زیست انسانیاش نیازمند معناست. تفکر نیز همواره با شک، حیرانی و شگفتی نردِ عشق میبازد و بنابراین با تمام اشکال خودبسندگی خصومت دارد.»
حال هر چه انسانهای حاضر در عالم فکر و سیاست و درگیر با امر سیاسی - که در روابطی جزئی و خاص با دیگریاند - بیشتر باشند، اجتماعی که با آن انسانها شکل گرفته، فراگیرتر، همبستهتر و غنیتر خواهد بود.
به نظرم حاصل ذهن بدیع و درخشان آرنت در این کتاب، بد نیست در تنگناهای سیاسی و سردرگمیهای فرهنگی مشابه امروز در کانون توجه قرار بگیرد و به فلسفهی سیاسی و نقش مهم آن در صحنهی عمل که در ابتدای این نوشته سعی کردم به آن اشاره کنم، بازگردیم. فلسفهای که در اولین گام سقراطی خود به ما میآموزد که هیچکس نمیتواند و نباید به جای ما بیندیشد، زیرا هیچکس قادر نیست، به جای ما زندگی کند یا رنج بکشد. اکنون مسلم است که تنها جامعهای قابلیت ادارهی زندگی و حیات جمعی خود را دارد که با «اندیشه» و نه «علیه اندیشه» زندگی کند. حداقل، جامعهای که با اندیشه و برای اندیشه زندگی میکند، تاریخ میخواند؛ با گذشتهی خود در آشتی است و از اشتباهات خود در عذاب و در فرار نیست و رو به آینده دارد.
همچنین جمعبندی ایدههای آرنت در مقالات کتابش این است که مفهوم حوزهی عمومی تحت تأثیر مدرنیته و ظهور ایدئولوژیهای تمامیتطلب و جامعهی تودهای که عرصه را بر عمل سیاسی تنگتر میکنند، دچار تغییر شده است. در نتیجه با تحلیل رفتن حوزهی عمومی سیاست، امر سیاسی تغییر شکل داده، تبدیل به قالب و باوری متصلب میان عدهای خاص شده و در نهایت به ��نحلال امر سیاسی منجر شده است.
حوزهی عمومی به عنوان تسهیلکنندهی قابل قبولی برای کارایی بیشتر بخشهای مختلف جامعه وارد فرهنگ سیاسی شده است. حوزهی عمومی سیستم هشداری است با حسگرهایی انسانی که اگر چه طبیعتاً یک به یک متخصص و اندیشمند سیاسی نیستند؛ ولی هریک در گسترهای از جامعه از حساسیت برخوردارند. هم چنین فشار ناشی از مشکلات را نیز میتوانند به موقع تقویت کرده و به سطح بیاورند. در حوزهی عمومی ایدهها بر مبنای شایستگیشان و انتخاب آزاد و همگانی، نه دارندگان اتوریتهای مثل حاکمان صاحب قدرت یا واعظان دینی ارائه میشوند.
وجود این حوزهی عم��می مانعی برای تبدیل شدن انسانهای متکثر به جامعهای یکپارچه و تودهای میشود و فضایی را برای فاصله و ارتباط حفظ میکند. ممکن است استفاده از تمثیلی برای توضیح نقش حوزهی عمومی و مقایسهی جوامع مختلف مناسب باشد. حکومت قانونمند دموکراتیک درآشتی با امر سیاسی، مثل فضایی است که در آن قانون فاصله و پرچینی بین ساختمانها برپا کرده، افراد فضای خصوصی دارند در عین حال قادر به حرکت و جهتیابی و ارتباط با هم در فضای عمومی نیز هستند. حکومت مستبد مثل بیابانی است که انسان را تنها یا قبیله قبیله در معرض هجوم توفان شن نابودگر قرار میدهد. هیچ حق فردی و امنیتی برای همه در کار نیست و هستی و داشتههای انسان هر لحظه در معرض تباهی است و اما حکومت توتالیتر مثل حجم تودرتوی به هم پیچیده از آهن سخت است و همگان را با چنان شدتی و بیهیچ شکل خاصی به هم میپیچد که یکپارچه و تبدیل به توده شوند. توتالیتاریانیسم توپولوژی ندارد، فقط در کانون تهی بیشکلی خود رهبری کاریزماتیک دارد و با به هم فشردن انسانها، فضای میان آنها را از میان برمیدارد. در مقام مقایسه با این شرایط، حتی بیابانِ استبداد هنوز گونهای از فضا است و حتی آزادی بیشتری دارد. این رژیم و ساختار حکومتی نه تنها نمود واقعی فضای عمومی را از میان برمیدارد؛ بلکه تکثر در حوزهی خصوصی را هم بر نمیتابد و میخواهد با تحمیل نوعی فضای عمومی تصنعی حذفش کند. از نظر آرنت واپسین مرحلهی زوال حوزهی عمومی، انحلال حیطهی خصوصی را هم به دنبال دارد. برای این کار از قوانین ایدئولوژیک و ابزارهای خشونت سازماندهیشده استفاده میشود.
پس حکومتی که حداقل این سه عنصر را دارد، میتواند توتالیتر باشد: یک ایدئولوژی که تمام تاریخ و رژیم و سیاستش را توضیح میدهد، یک فضای عمومی که در آن امر سیاسی و سیاست ترور شده است و در نهایت پیوندهای طبیعی انسانی که تخریب شده و فضاهای خصوصی که تباه و پوچ و بیمعنا شده است.
قلمرو عمومی و برخوردار از سیاست آرنت، بازنماییکنندهی فضایی است که در آن شکوه اخلاقی سیاسی و قهرمانی نمودیافته و برتری و فضیلت انسانها مجال آشکارگی یافته، توضیح داده شده و دیگران هم در آن سهیم میشوند. این قلمرو فضایی رقابتی است که در آن شخص برای به رسمیت شناختهشدن، برتری یافتن و مورد تحسین قرار گرفتن به رقابت میپردازد. فضایی که در آن فرد در جستجوی تضمینی در مقابل بیفایدگی و سرکوب برآمده است.
این یعنی چند بعدی بودن مفهوم امر سیاسی که صرفاً بر یک دولت یا جامعه دلالت ندارد. بلکه بر یک فضای عمومی یا آگورا�� تعین یافته، دلالت دارد که در آن انسانها تمایل دارند تا با فکر، سخن و عمل خود در بالاترین حد با همتایان خود به رقابت بپردازند. سیاست هم سازمان یا شالودهای از قدرت است که در آن مردم در جایگاه موجوداتی که با گرد آمدن به سخن گفتن و عمل کردن میپردازند و از نتایج آن نیز برخوردار میشوند.
سیاست در اندیشهی آرنت، این گونه فضای عمومی را اشغال میکند. این فضا چیزی متمایز از امر عمومی و خصوصی بوده و برای همگان هم مشترک و در دسترس است. این قلمرو عمومی نه قلمرویی پیشاموجود، بلکه نیازمند ساخته شدن است. اما این قلمرو عمومی با از میان رفتن حوزهی عمومی در جامعه تودهای مدرن یا در معرض توتالیتری به سادگی از بین میرود. یعنی سیاستمداران با پدیدار کردن تودهای از «تنهایی» به جای مردم، کارایی قلمرو عمومی را انکار و پتانسیل عمل سیاسی را به صفر میرسانند. در این صورت تنهایی دیگر پدیدهای فقط شخصی یا روانی نیست. رشتهی پیوند انسانها و فضای عمومی بین آنها که قرار بود، قلمرویی برای نمود عمل سیاسی آنها باشد از میان میرود و ترس و تنهایی زمینهی مشترک و جوهر بقای حکومت توتالیتر را ایجاد میکند. زیرا تنهایی مانع از درک متقابل و بناکردن جهان مشترک و در نتیجه حضور در صحنه با دیگران میشود. عملِ آرنتی برخلاف ساختن، غیر قابل پیشبینی است. برای دستیابی به نتیجه، نیازمند مهارت یا قدرت و به کارگیری نیروی قهرآمیز نیست؛ بلکه عمل شجاعتی است، در مواجهه با ناشناخته. عمل، فضیلتِ فکر کردن و خطر کردن است.
در تعقیب خط فکری درخشان آرنت در مقالات این کتاب و در مقام مقایسه با افکار جدیدتر شکافها و نکاتی به ذهنم آمد که البته امیدوارم قابلیت بررسی بیشتر داشته باشند. نخست این واقعیت که جنبشهای سیاسی موفق به جای تمرکز بر مبانی آزادی و فضیلت، همیشه بر منفعت حداکثری تأکید کردهاند. گویی آرنت تعمداً از روی مسألهی منفعت با نابینایی عبور کرده است. بنابراین فلسفهی سیاسی او توجهی به منفعت افراد ندارد و در غیاب دولت قدرتمند حاضر در صحنه، سواستفاده از قدرت و فساد گسترده در فعالان سیاسی را نادیده گرفته است. دیگر این که به نظر میرسد، مبتلا به نوعی نسبیگرایی محض و انتزاعیگری نخبهگرایانه است. نوعی رمانتیسیسم سیاسی و تأکید بر وجوه انسانزدایانهی ایدئولوژیها و اغراق در توانایی آگاهی و جسمیت بخشیدن به آگاهی، آرنت را جدای از امر سیاسی معمول قرار داده و شاید حتی به شکلی بدل به ضد خودش میکند.
فکر میکنم سیاست امری نیست که با فلسفه تطهیر شود. شخصاً فورتونای ماکیاولی را باور دارم و شاید باید این کلمات ارسطو را به یاد آورد که بیگمان انسان وقتی به درجاتی از فضیلت نایل میشود و با این که خود را صاحب اسباب لازم برای رسیدن به این فضیلت میداند، باید خود را همچنان در آینهی خوشاقبالی ببیند.
با این همه بصیرتهای آرنت که در آن انزوا به مرگ سیاست میانجامد و جدایی از جامعه به برآمدن توتالیتاریانیسم منجر میشود، در نقد جامعهی تودهای طراوت زیادی به حوزهی عمومی و مفصلبندی سیاست داده است.
شاید فاکنر درک عمیقی از جهان داشت وقتی که گفت: «گذشته نمرده است. گذشته حتی هنوز نگذشته است.» ما درست میان گذشتهای بیآغاز و آیندهای بیکران ایستادهایم و هر نسل جدید و هر انسان امروزی باید از نو به کشف و هموارکردن جایی که ایستاده است همت کند. وگرنه به گواه تاریخ در باتلاقی ابدی اسیر شده، دست و پا خواهد زد. باید از تاریخ پرسید و فهمید که چگونه صحنهی جامعه که از سیاست خالی شود، فضای همگانی به دست مُشتی فرومایه یا ابله میافتد. آنها هم بدون هرگونه پیشآگاهی و شاید حتی برخلاف خواستِ آگاهانهشان، اوضاع را دور از چشم دوست و دشمن و بدون طیکردن روندهای رسمی تغییر میدهند. در این احوال روشنفکران به منتهای انزوا و درگیری با امور شخصی خود رانده میشوند یا اگر تنزهطلبی نکرده و در صحنه بمانند، ناچار میشوند به بیمایهترین رفتار خود یعنی درگیریهای کلامی پوچ قدیمی و ایدئولوژیک بازگردند. شاید هم در محفلها و دستههای کوچک درگیر جدلهای تبلیغاتی بیپایان شوند.
از طرفی، جامعهی ما با طغیانهایی پرشور علیه روشنفکری، استفاده از عقل و سیاستورزی و ژرفاندیشی و گفتمان عقلی به خوبی آشناست. حال دیگر میدانیم این طغیانها واکنش طبیعی کسانی است که همیشه راه واقعیت اطراف خود را با اندیشه، یعنی «اندیشه» و «عمل» را جدای از هم دیدهاند. تودههایی که از هر چه نظریه و فلسفه شنیدهاند خسته و ناامیدند و حاکمانی بدگمان که اندیشه را همواره خرمگس معرکه یافتهاند. تودهها به تجربه دریافتهاند که گویا نور اندیشه به تنهایی نمیتواند به واقعیت نفوذ کند. بنابراین از نظرآنها تعقل سیاسی یا بیفایده و بیمعناست یا فقط حقایق کهنهای را تکرار میکند که پیوند مشخصی با واقعیت ندارند و به کار نمیآیند.
باز هم اگر تاریخ خوانده باشیم، خواهیم دید که نظیر این لحظات تاریک حتی در قرن اخیر و در تمام جغرافیاها کم نبوده است. حتی اندیشمند خوشبینی مثل توکویل که گردش فکر برای تمدن را مثل گردش خون برای بدن ضروری میدانست، در توصیف لحظهای که گویا خِرَد دیگر به کار نمیآید، گفته است انگار چون گذشته دیگر بر آینده نور نمیافکند، خرد انسان در تاریکی سرگردان است.
هانا آرنت Hannah Arendt در یکی از همین بزنگاههای سرگردانی سراغ خودِ سیاست رفته است. اکنون شاید فکر کنیم اگر کسی تاریکی مشابه و ویرانیهای بهتآور اجتماعی اطرافش را ببیند، احتمالاً دیگر امیدی به بهبود اوضاع نخواهد داشت و پا پس خواهد کشید؛ اما آرنت چنین کسی نبود. او پا پس نکشید.
امروز نیز در حالی که فلسفهی سیاسی هنوز میگوید، آگاهی، دانایی و تفکر، فعالیتی جهانساز است؛ اما بعد در صحنهی عمل همچون حکایت پنهلوپه و کفن اودیسه، هر صبح هر آنچه را که شب قبل بافته است پنبه میکند. آرنت از این جهت، دقیقاً معاصر و همجهانِ ماست. با این تفاوت که دریافته بود چنین لحظات گسست میان چیزی که دیگر وجود ندارد و آن چه که هنوز به وجود نیامده است، میتواند حامل لحظهی مهم حقیقت باشد. دریافت آرنتی از جهان میگوید که سیاست را هرگز نباید وانهاد. فراتر از این او به پرسشی بسیار رادیکالتر هم فکر میکرد. چگونه میتوان سیاستی را ساخت که در آن همهی مردم نه فقط نخبگان و نه تنها قدرتطلبان بر جهان فرمانروایی کنند.
او تمام زندگیاش را بر اندیشیدن به سیاست به عنوان چیزی که به قول ارسطو انسان را به ما هو انسان میکند پرداخت؛ اما هرگز خود را فیلسوف سیاسی نمیدانست؛ حتی از روشنفکر نامیدن خود هم حذر داشت. شاید ترجیح میداد منتقد فلسفهی سیاسی باقی بماند؛ چون در زمانهای به غایت تاریک، بزرگترین اشتباه ویرانگر سنت فکری غرب را فهمیده بود. آن اشتباه مهم این بود که این سنت، همیشه اندیشه را بر عمل برتری داده بود و در نتیجه صحنهی اجتماع و عاملیت در حوزهی عمومی را از قلمرو اندیشهی سیاسی به حاشیه رانده و حذف کرده بود.
آرنت میپرسید چرا اندیشهی سیاسی در پیوند با عمل و کنشگری چنین ناتوان گردیده و به راحتی توسط قدرتمندان خودرأی از صحنهی اجتماع خارج میشود؟ به این ترتیب او منتقد جدی تمام شیوههایی از فلسفه و اندیشیدن شده بود که خودِ آن شیوهها به نوعی، از ظهور افقهای جدید اندیشه جلوگیری میکردند.
به نظرم شاید این همان تنگنایی است که امروز کاملاً حس میکنیم. فلسفهی سیاسی نتوانسته اصول خود را در قلمرو امور سیاسی اعمال کند. پس روشن شده که مردمان ناچارند، دوباره در جهانی زندگی کنند که ذهن و سنت فکریاش حتی توانایی طرح مسألهی خود را ندارد، چه رسد به یافتن پاسخ برای حل آن مسأله.
در این وضعیت دشوار که فلسفه و اندیشهی سیاسی کارا و مفید به نظر نمیرسد، کنش و اکت سیاسی با درگیر کردن و با متعهد بودن خود به فضای اجتماعی، مدت زمانی کوتاه امید میبخشد. البته نه فقط برای حل پرسشی یا معضلی در مبنا؛ بلکه برای این که به انسان امکان موقتی بدهد، همان طور که سارتر زمانی گفته بود، بدون آن که ریاکار شود، بدون نقاب زندگی کند.
ولی ساختار قدرت به گونهای است که هنوز مدت کوتاهی نگذشته مشخص خواهد شد که هر نوع کنشگری عوامل فرساینده و موانع بسیاری دارد. پس دوباره باید برگشت و فکری کرد. چنین جامعهای ناچار بوده است در مسیر تاریخ خود، اطراف دایرهای کامل و بسته را نه یک بار، بلکه دو بار و حتی بارهای متعدد بپیماید. نخست هنگامی که از اندیشه و تعقل به کنش میگریزد و سپس هنگامی که هزینهها و بنبستهای نقش کنشگری و عمل سیاسی، او را مجبور میکنند، دوباره به اندیشیدن بازگردد.
آرنت این ضرورت متقابل اندیشه و کنش را به خوبی دریافته و از مخاطرات سیاستزدایی از عرصهی عمومی جامعه میگوید. باور داشت آن آزادی که همه جای دنیا نوعی خوشبختی شیرین همگانی و زندگی نرمال نامیده میشود، میراث نیست. حتی اگر هم جاهایی از دنیا میراث باشد، میراثی است که به قول رنه شار بدون وصیتنامه به آنها واگذار شده است. وصیت و تضمین دائمی ابداً در کار نیست.
با توجه به خیل آثار منتشرشده در باب ایدههای آرنت یا ترجمه شدن و حتی پرفروش بودن و البته نه لزوماً خوانده شدن و درک آثار معروف و اصلیاش در ایران، باز هم خیلی عجیب است که نه تنها ایدههای او به طور اخص یا در ارتباط با یکدیگر مورد کنکاش قرار نگرفتهاند، بلکه این ایدهها همچنان بدون توجه به تفاسیر جدید دچار تکرار هم شدهاند و به صورت پراکنده و اغلب زینتی در بطن موضوعات دیگر مورد بررسی و استفاده قرار گرفتهاند.
در حالی که اساسیترین عنصر اندیشهی آرنت یعنی لزوم احیاء و بازسازی حوزهی عمومی و امر سیاسی در چارچوبی انسانی حتی در حوزهی کلامی روشنفکران مغفول مانده است.
کتاب میان گذشته و آینده؛ هشت تمرین در اندیشه سیاسی مجموعه مقالاتی بسیار مهم از آرنت است که نشر اختران با ترجمهی رسای سعید مقدم چاپ کرده است. هر مقاله از کتاب تلاش کرده است به یکی از مفاهیم کلیدی سیاست، مثل آزادی، عدالت، منطق، مسئولیت، فضیلت و افتخار بپردازد و به روشنی در پی آن است که معنایی تازه و سیاسی به تجارب روزمرهی انسانها بدهد. با این یادآوری بسیار مهم آرنت که آن را در هر مقالهاش مکرر میکند که:
«تفکر منبع است؛ اما نه برای حقیقت که برای معنا. انسان برای زیست انسانیاش نیازمند معناست. تفکر نیز همواره با شک، حیرانی و شگفتی نردِ عشق میبازد و بنابراین با تمام اشکال خودبسندگی خصومت دارد.»
حال هر چه انسانهای حاضر در عالم فکر و سیاست و درگیر با امر سیاسی - که در روابطی جزئی و خاص با دیگریاند - بیشتر باشند، اجتماعی که با آن انسانها شکل گرفته، فراگیرتر، همبستهتر و غنیتر خواهد بود.
به نظرم حاصل ذهن بدیع و درخشان آرنت در این کتاب، بد نیست در تنگناهای سیاسی و سردرگمیهای فرهنگی مشابه امروز در کانون توجه قرار بگیرد و به فلسفهی سیاسی و نقش مهم آن در صحنهی عمل که در ابتدای این نوشته سعی کردم به آن اشاره کنم، بازگردیم. فلسفهای که در اولین گام سقراطی خود به ما میآموزد که هیچکس نمیتواند و نباید به جای ما بیندیشد، زیرا هیچکس قادر نیست، به جای ما زندگی کند یا رنج بکشد. اکنون مسلم است که تنها جامعهای قابلیت ادارهی زندگی و حیات جمعی خود را دارد که با «اندیشه» و نه «علیه اندیشه» زندگی کند. حداقل، جامعهای که با اندیشه و برای اندیشه زندگی میکند، تاریخ میخواند؛ با گذشتهی خود در آشتی است و از اشتباهات خود در عذاب و در فرار نیست و رو به آینده دارد.
همچنین جمعبندی ایدههای آرنت در مقالات کتابش این است که مفهوم حوزهی عمومی تحت تأثیر مدرنیته و ظهور ایدئولوژیهای تمامیتطلب و جامعهی تودهای که عرصه را بر عمل سیاسی تنگتر میکنند، دچار تغییر شده است. در نتیجه با تحلیل رفتن حوزهی عمومی سیاست، امر سیاسی تغییر شکل داده، تبدیل به قالب و باوری متصلب میان عدهای خاص شده و در نهایت به ��نحلال امر سیاسی منجر شده است.
حوزهی عمومی به عنوان تسهیلکنندهی قابل قبولی برای کارایی بیشتر بخشهای مختلف جامعه وارد فرهنگ سیاسی شده است. حوزهی عمومی سیستم هشداری است با حسگرهایی انسانی که اگر چه طبیعتاً یک به یک متخصص و اندیشمند سیاسی نیستند؛ ولی هریک در گسترهای از جامعه از حساسیت برخوردارند. هم چنین فشار ناشی از مشکلات را نیز میتوانند به موقع تقویت کرده و به سطح بیاورند. در حوزهی عمومی ایدهها بر مبنای شایستگیشان و انتخاب آزاد و همگانی، نه دارندگان اتوریتهای مثل حاکمان صاحب قدرت یا واعظان دینی ارائه میشوند.
وجود این حوزهی عم��می مانعی برای تبدیل شدن انسانهای متکثر به جامعهای یکپارچه و تودهای میشود و فضایی را برای فاصله و ارتباط حفظ میکند. ممکن است استفاده از تمثیلی برای توضیح نقش حوزهی عمومی و مقایسهی جوامع مختلف مناسب باشد. حکومت قانونمند دموکراتیک درآشتی با امر سیاسی، مثل فضایی است که در آن قانون فاصله و پرچینی بین ساختمانها برپا کرده، افراد فضای خصوصی دارند در عین حال قادر به حرکت و جهتیابی و ارتباط با هم در فضای عمومی نیز هستند. حکومت مستبد مثل بیابانی است که انسان را تنها یا قبیله قبیله در معرض هجوم توفان شن نابودگر قرار میدهد. هیچ حق فردی و امنیتی برای همه در کار نیست و هستی و داشتههای انسان هر لحظه در معرض تباهی است و اما حکومت توتالیتر مثل حجم تودرتوی به هم پیچیده از آهن سخت است و همگان را با چنان شدتی و بیهیچ شکل خاصی به هم میپیچد که یکپارچه و تبدیل به توده شوند. توتالیتاریانیسم توپولوژی ندارد، فقط در کانون تهی بیشکلی خود رهبری کاریزماتیک دارد و با به هم فشردن انسانها، فضای میان آنها را از میان برمیدارد. در مقام مقایسه با این شرایط، حتی بیابانِ استبداد هنوز گونهای از فضا است و حتی آزادی بیشتری دارد. این رژیم و ساختار حکومتی نه تنها نمود واقعی فضای عمومی را از میان برمیدارد؛ بلکه تکثر در حوزهی خصوصی را هم بر نمیتابد و میخواهد با تحمیل نوعی فضای عمومی تصنعی حذفش کند. از نظر آرنت واپسین مرحلهی زوال حوزهی عمومی، انحلال حیطهی خصوصی را هم به دنبال دارد. برای این کار از قوانین ایدئولوژیک و ابزارهای خشونت سازماندهیشده استفاده میشود.
پس حکومتی که حداقل این سه عنصر را دارد، میتواند توتالیتر باشد: یک ایدئولوژی که تمام تاریخ و رژیم و سیاستش را توضیح میدهد، یک فضای عمومی که در آن امر سیاسی و سیاست ترور شده است و در نهایت پیوندهای طبیعی انسانی که تخریب شده و فضاهای خصوصی که تباه و پوچ و بیمعنا شده است.
قلمرو عمومی و برخوردار از سیاست آرنت، بازنماییکنندهی فضایی است که در آن شکوه اخلاقی سیاسی و قهرمانی نمودیافته و برتری و فضیلت انسانها مجال آشکارگی یافته، توضیح داده شده و دیگران هم در آن سهیم میشوند. این قلمرو فضایی رقابتی است که در آن شخص برای به رسمیت شناختهشدن، برتری یافتن و مورد تحسین قرار گرفتن به رقابت میپردازد. فضایی که در آن فرد در جستجوی تضمینی در مقابل بیفایدگی و سرکوب برآمده است.
این یعنی چند بعدی بودن مفهوم امر سیاسی که صرفاً بر یک دولت یا جامعه دلالت ندارد. بلکه بر یک فضای عمومی یا آگورا�� تعین یافته، دلالت دارد که در آن انسانها تمایل دارند تا با فکر، سخن و عمل خود در بالاترین حد با همتایان خود به رقابت بپردازند. سیاست هم سازمان یا شالودهای از قدرت است که در آن مردم در جایگاه موجوداتی که با گرد آمدن به سخن گفتن و عمل کردن میپردازند و از نتایج آن نیز برخوردار میشوند.
سیاست در اندیشهی آرنت، این گونه فضای عمومی را اشغال میکند. این فضا چیزی متمایز از امر عمومی و خصوصی بوده و برای همگان هم مشترک و در دسترس است. این قلمرو عمومی نه قلمرویی پیشاموجود، بلکه نیازمند ساخته شدن است. اما این قلمرو عمومی با از میان رفتن حوزهی عمومی در جامعه تودهای مدرن یا در معرض توتالیتری به سادگی از بین میرود. یعنی سیاستمداران با پدیدار کردن تودهای از «تنهایی» به جای مردم، کارایی قلمرو عمومی را انکار و پتانسیل عمل سیاسی را به صفر میرسانند. در این صورت تنهایی دیگر پدیدهای فقط شخصی یا روانی نیست. رشتهی پیوند انسانها و فضای عمومی بین آنها که قرار بود، قلمرویی برای نمود عمل سیاسی آنها باشد از میان میرود و ترس و تنهایی زمینهی مشترک و جوهر بقای حکومت توتالیتر را ایجاد میکند. زیرا تنهایی مانع از درک متقابل و بناکردن جهان مشترک و در نتیجه حضور در صحنه با دیگران میشود. عملِ آرنتی برخلاف ساختن، غیر قابل پیشبینی است. برای دستیابی به نتیجه، نیازمند مهارت یا قدرت و به کارگیری نیروی قهرآمیز نیست؛ بلکه عمل شجاعتی است، در مواجهه با ناشناخته. عمل، فضیلتِ فکر کردن و خطر کردن است.
در تعقیب خط فکری درخشان آرنت در مقالات این کتاب و در مقام مقایسه با افکار جدیدتر شکافها و نکاتی به ذهنم آمد که البته امیدوارم قابلیت بررسی بیشتر داشته باشند. نخست این واقعیت که جنبشهای سیاسی موفق به جای تمرکز بر مبانی آزادی و فضیلت، همیشه بر منفعت حداکثری تأکید کردهاند. گویی آرنت تعمداً از روی مسألهی منفعت با نابینایی عبور کرده است. بنابراین فلسفهی سیاسی او توجهی به منفعت افراد ندارد و در غیاب دولت قدرتمند حاضر در صحنه، سواستفاده از قدرت و فساد گسترده در فعالان سیاسی را نادیده گرفته است. دیگر این که به نظر میرسد، مبتلا به نوعی نسبیگرایی محض و انتزاعیگری نخبهگرایانه است. نوعی رمانتیسیسم سیاسی و تأکید بر وجوه انسانزدایانهی ایدئولوژیها و اغراق در توانایی آگاهی و جسمیت بخشیدن به آگاهی، آرنت را جدای از امر سیاسی معمول قرار داده و شاید حتی به شکلی بدل به ضد خودش میکند.
فکر میکنم سیاست امری نیست که با فلسفه تطهیر شود. شخصاً فورتونای ماکیاولی را باور دارم و شاید باید این کلمات ارسطو را به یاد آورد که بیگمان انسان وقتی به درجاتی از فضیلت نایل میشود و با این که خود را صاحب اسباب لازم برای رسیدن به این فضیلت میداند، باید خود را همچنان در آینهی خوشاقبالی ببیند.
با این همه بصیرتهای آرنت که در آن انزوا به مرگ سیاست میانجامد و جدایی از جامعه به برآمدن توتالیتاریانیسم منجر میشود، در نقد جامعهی تودهای طراوت زیادی به حوزهی عمومی و مفصلبندی سیاست داده است.
May 12, 2024
Un essai très intéressant mais relativement complexe et parfois lourd. L'auteur s'interroge sur les concepts de liberté, d'autorité, d'éducation et de culture en revenant sur les origines de chacun de ces concepts afin d'en étudier l'évolution et la pertinence au milieu des années 1950.
October 26, 2022
I can't say any different; if there ever existed a true genious in modern times, Hannah Arendt comes very close. I realized that again while reading this relatively recent compilation of some of her essays that range a wide variaty of intricate subjects - from truth and politics to authority to mans'conquest of space- all of which she writes and reflects upon eloquently and intelligently. How much this woman new and how far she dared to think, especially considering her background (a jewish women who needed to flee Germany under Nazi parlement) is stunning.
Arendt is one of those people that, although you might not understand everything the first time you read it and when you do, you might not always agree either, draws you in regardless. Makes you think by her sheer intellect and wonderful way with words. She is an entity on her own, non religious, non political in SOME way (as in, she does not often talk about being either a liberal, conservative or socialist etc. but she does incorporate elements of all these sides of the political spectrum in her work) yet very engaged with the wold and politics on the other. But much more all encompassing, hollistic and innovative in a way. There are not many thinkers that are thinking and expressing truely new things but Hannah Arendt is definitely one of them.
Also, it is staggering how current her work still is. Even though she wrote them in times where there were not smartphones, when the facebook didn't exist and the common layman didn't own a computer (in her later works, computer in their earliest forms are discussed as used by scientists and the like), it is incredible how easy her work can be applied to our modern day life. Looking through the lens of Arendt's views on freedom, authority, the crisis in education and so on, gave me new perspective and insight in all of these matters, even though I did not necessarily agree with all of her viewpoints and am sure some of her meaning was going over my head still (having not the superbrain that she posesses obviously or the research time).
I gave it four starts simply because I tend to like longer books about one subject more than books containing different shorter pieces on different subjects. Way to much to think about condensed in under 200 pages, especialaly considering Arendt who manages to drop 'epiphanic bombs' every couple of pages. My head is still whirling. Sometimes I try to write it all down, research more later one but I think I just have to accept that I am only capable of gathering and understanding all her meaning by rereading and studying her works through time. Gaining knowledges consts time and Arendt is an excellent example of that. I am very glad that I started reading her works and I am looking forward to the next one that crosses my path.
Arendt is one of those people that, although you might not understand everything the first time you read it and when you do, you might not always agree either, draws you in regardless. Makes you think by her sheer intellect and wonderful way with words. She is an entity on her own, non religious, non political in SOME way (as in, she does not often talk about being either a liberal, conservative or socialist etc. but she does incorporate elements of all these sides of the political spectrum in her work) yet very engaged with the wold and politics on the other. But much more all encompassing, hollistic and innovative in a way. There are not many thinkers that are thinking and expressing truely new things but Hannah Arendt is definitely one of them.
Also, it is staggering how current her work still is. Even though she wrote them in times where there were not smartphones, when the facebook didn't exist and the common layman didn't own a computer (in her later works, computer in their earliest forms are discussed as used by scientists and the like), it is incredible how easy her work can be applied to our modern day life. Looking through the lens of Arendt's views on freedom, authority, the crisis in education and so on, gave me new perspective and insight in all of these matters, even though I did not necessarily agree with all of her viewpoints and am sure some of her meaning was going over my head still (having not the superbrain that she posesses obviously or the research time).
I gave it four starts simply because I tend to like longer books about one subject more than books containing different shorter pieces on different subjects. Way to much to think about condensed in under 200 pages, especialaly considering Arendt who manages to drop 'epiphanic bombs' every couple of pages. My head is still whirling. Sometimes I try to write it all down, research more later one but I think I just have to accept that I am only capable of gathering and understanding all her meaning by rereading and studying her works through time. Gaining knowledges consts time and Arendt is an excellent example of that. I am very glad that I started reading her works and I am looking forward to the next one that crosses my path.
July 22, 2022
逻辑如抚摸丝绸光滑细腻，让人舒服。但是读完之后只能复述其最后一个论点。原因在于作者的思维方向与结论与读者完全无关。看过才知道觉得居然还能从这个角度来看问题！
写作纯熟，眼光老练。举一个例子，我对卢梭的人民主权说里面孕育着巨大的独裁基因感到非常的不解。“Duck卢”怎么用思想把这两者缝合在一起的，阿伦特引用了西塞罗的一句话：“权力属于人民；权威属于元老院”。真是豁然开朗！集了5500字的长笔记。
逻辑如抚摸丝绸光滑细腻，让人舒服。但是读完之后只能复述其最后一个论点。原因在于作者的思维方向与结论与读者完全无关。看过才知道觉得居然还能从这个角度来看问题！
写作纯熟，眼光老练。举一个例子，我对卢梭的人民主权说里面孕育着巨大的独裁基因感到非常的不解。“Duck卢”怎么用思想把这两者缝合在一起的，阿伦特引用了西塞罗的一句话：“权力属于人民；权威属于元老院”。真是豁然开朗！集了5500字的长笔记。
写作纯熟，眼光老练。举一个例子，我对卢梭的人民主权说里面孕育着巨大的独裁基因感到非常的不解。“Duck卢”怎么用思想把这两者缝合在一起的，阿伦特引用了西塞罗的一句话：“权力属于人民；权威属于元老院”。真是豁然开朗！集了5500字的长笔记。
逻辑如抚摸丝绸光滑细腻，让人舒服。但是读完之后只能复述其最后一个论点。原因在于作者的思维方向与结论与读者完全无关。看过才知道觉得居然还能从这个角度来看问题！
写作纯熟，眼光老练。举一个例子，我对卢梭的人民主权说里面孕育着巨大的独裁基因感到非常的不解。“Duck卢”怎么用思想把这两者缝合在一起的，阿伦特引用了西塞罗的一句话：“权力属于人民；权威属于元老院”。真是豁然开朗！集了5500字的长笔记。
Displaying 1 - 29 of 117 reviews