De geschiedenis wordt al sinds mensenheugenis herschreven en opgepoetst.
Hitler en zijn trawanten verzonnen bijvoorbeeld een samenzwering. Volgens de Zuidelijke Staten leek het leven op de slavenplantages op een gezellig schoolkamp. En nu verzint Poetin zijn versie van de wereldgeschiedenis, waarin Oekraïne altijd Russisch is geweest en de regering in Kiev bestaat uit neonazi’s.
Dit zijn vijf voorbeelden van het verdraaien en verfraaien van de geschiedenis.
1. DE GESCHIEDENIS VAN GESCHIEDENIS
Fabels en goden hoorden niet thuis in geschiedenis
Fragmenten van de Historiën van Herodotus, wellicht het eerste geschiedenisboek ter wereld. Het staat echter wel vol met fabeldieren en goden.
De strijd om de geschiedenis begon al in de oudheid.
De Griekse historicus Herodotus uit de 5e eeuw v.Chr. wordt wel de ‘vader van de geschiedschrijving’ genoemd, maar hij deinsde er niet voor terug om zijn verhalen aan te dikken. Zo wemelt zijn weergave van de Slag bij Marathon van de goden.
Een tijdgenoot van hem, de Atheense generaal Thucydides, was zakelijker ingesteld en hamerde erop dat geschiedschrijving gebaseerd moest zijn op bronnen.
‘Mijn werk is geen geschrift voor de smaak van een bepaald publiek,’ stelde de generaal, die bekendstaat als de ‘vader van de bronnenkritiek’.
Toch kan er meestal wel een nieuwe draai of ‘smaak’ aan de geschiedenis gegeven worden.
2. ‘DE VERLOREN ZAAK’
Zuidelijke Staten zetten slavernij positief neer
In de Zuidelijke versie van de geschiedenis, de Lost Cause, is de slavernij geromantiseerd.
Na de Amerikaanse Burgeroorlog ontstond in het Zuiden het verhaal van de Lost Cause (verloren zaak). In boeken en gedichten werd de oorlog afgeschilderd als een nobele strijd om de rechten en idyllische levensstijl van het Zuiden.
De echte aanleiding van de oorlog – slavernij – wordt gebagatelliseerd. Het kwam de slaven aan niets tekort, aldus het verhaal.
Machtige organisaties stimuleerden de Lost Cause met monumenten en lesmateriaal voor scholen. De alternatieve versie van de geschiedenis van de Zuidelijke Staten werd tot ver in de 20e eeuw gebruikt om rassenscheiding te rechtvaardigen.
3. DE ARMEENSE GENOCIDE
Volkenmoord uit de geschiedenis gewist
Massagraven getuigen van de moord op 1,5 miljoen Armeniërs in de nadagen van het Ottomaanse Rijk.
Van circa 1915 tot 1923 werden 1,5 miljoen Armeniërs op brute wijze afgeslacht.
De christelijke bevolkingsgroep leefde in het Ottomaanse Rijk, dat na de Eerste Wereldoorlog ten val kwam en opkrabbelde als Turkije.
Tot op de dag van vandaag ontkent de Turkse regering dat de Armeniërs systematisch werden vervolgd. De Turken beweren dat ze de slachtoffers waren van een burgeroorlog die ze zelf waren begonnen door onafhankelijkheid te eisen.
Internationaal is er echter een brede consensus dat de Armeniërs stelselmatig werden gezuiverd.
Onder de vele bewijsstukken is een telegram aan een provinciegouverneur in 1915 met de woorden: ‘... Alle Armeniërs moeten zonder uitzondering worden uitgeroeid ...’
4. DE DOLKSTOOTLEGENDE
Duitse nederlaag was schuld van de joden
Volgens de extreemrechtse versie van het verhaal werden de Duitse helden uit de Eerste Wereldoorlog in de rug gestoken door joden en socialisten.
De Dolchstoßlegende (Dolkstootlegende) ontstond in Duitsland na de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog.
Volgens de legende werd het leger niet verslagen op het slagveld, maar in de rug gestoken door ‘joods-bolsjewistische’ verraders die Duitsland ontwrichtten met stakingen en demonstraties.
De Dolkstootlegende maakte de weg vrij voor Adolf Hitler.
Hij maakte er gebruik van om de ‘subversieve joden’ zwart te maken en bestempelde politici als de ‘novembermisdadigers’ met een verwijzing naar de datum van de wapenstilstand van 1918.
Volgens historici is de mythe is verzonnen door de Duitse legerleiding als excuus voor de militaire nederlaag.
In werkelijkheid overtuigde opperbevelhebber Paul von Hindenburg de Duitse delegatie van politici ervan om de wapenstilstand – zonder onderhandelingen – op 10 november 1918 te ondertekenen.
5. POETINS PROPAGANDA
Poetin verzint zijn eigen geschiedenis
Poetin stelt dat Oekraïne altijd Russisch is geweest en dat het dat moet blijven.
‘Rusland werd beroofd van wat historisch gezien zijn bezit was.’ Zo rechtvaardigt de Russische president Poetin de aanval op Oekraïne van 24 februari 2022. Het land is een onlosmakelijk deel van Rusland, beweert hij.
Weinig historici zijn het echter met hem eens. Oekraïne heeft al eeuwenlang een eigen identiteit, taal en cultuur, die duidelijk verschillen van die van Rusland, stellen zij. Het land werd onafhankelijk in 1991 na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Internationaal worden de door Rusland bezette Krim en Donbas ook erkend als deel van Oekraïne.
De internationale gemeenschap heeft verder geen bewijs gevonden voor de bewering van Poetin dat de democratisch gekozen regering van Oekraïne uit neonazi’s bestaat.