De Nederlandse kunstenaar en regisseur Astrid van Nimwegen richt met haar documentaire A Few Mornings, an Evening haar rustig, observerende blik op een intiem universum: een boerderijtje met een klein erf, in Tsjechië.
De poëtische film ging in januari in première op het Filmfestival in Rotterdam en is vanaf komende week in Nederlandse Cinema’s te bewonderen.
Het beschrijven en verklaren van de gebeurtenissen, de beelden schiet te kort, want in deze ‘slow cinema’ gebeurt meer dan we zien, en dat wonder voltrekt zich alleen tijdens het kijken. Maar probeer eens de zin naar meeslepende verhalen te onderdrukken en te kijken zonder in te vullen. Want, zoals K. Schippers zegt: ‘Dit is taal uit het rijk der dieren’*. We zijn een paar ochtenden en een avond te gast op het erf en krijgen zonder uitleg de uitnodiging: doe alsof je thuis bent, voel je vrij. De film begint met deze statische scène: een bordercollie ligt in een keuken en kijkt naar ons, loopt weg, en komt weer terug en hij gaat op dezelfde plaats tegen de poot van een keukentafel liggen. Omdat de deur openstaat ben je meteen benieuwd naar andere bewoners. Dan worden schapen en kippen geïntroduceerd. Het schaap schuurt met haar kin over de rand van de drinkbak. De kippen scharrelen rond. Dan zien we voeten van een persoon, langzaam komt de gestalte in beeld, rommelend met een emmer. Pas na een minuut of tien horen we de vrouw, een dame van een jaar of zestig? iets tegen de hond zeggen, in het Tsjechisch. Er is geen vertaling in beeld. Geiten snuffelen rond. Dan een tweede persoon, en een derde, zingend zijn ze bezig met oogsten in de mist, houten kratten worden gevuld. De camera shots geven niet alles prijs, daardoor wordt je uitgenodigd om door te blijven kijken, nieuwsgierig naar wat zich net naast, of achter het kader afspeelt! Een close-up van een kraaiende haan.
Hedendaagse filmmakers hebben naast klassieke filmtechniek meer dan ooit beschikking over allerlei technische effecten. Maar het gaat uiteindelijk om het maken van keuzes hoe iets in beeld wordt gebracht. Het niet gebruiken van technische mogelijkheden kan ook een bewuste keuze zijn. De opnames die binnen zijn gemaakt tonen nooit de hele ruimte. En buiten krijgen we geen volledig beeld van de omgeving, of de gebouwen. In een bos zien we de vrouw tussen de bomen, soms bukkend om paddenstoelen af te snijden. De mist legt een sluier over het landschap. De vrouw voedt de kippen, geiten, je vraagt je af, zijn er verschillende dagen?
De geiten worden binnen gefilmd door het raster van het hek, toegesproken door de vrouw. Terwijl ze de één hoorbaar maar niet zichtbaar melkt, komt de blik van een ander close-up in beeld.
De film concentreert zich op bijna niets, een soort magie voorbij verveling, zonder muziek. De geiten worden naar buiten gedirigeerd, en wij als kijkers blijven achter in de stal, met de blik op het dwarrelende stof, verlicht door zonlicht.
De mensen en dieren lopen uit beeld, de camera blijft hangen op de verlaten scène. In beeld, veren, een gans is geslacht. Het is heel even donker tussen scènes, deuren en hekken worden even geopend, en weer gesloten.
Één keer verlaten we de vertrouwde scène en is er meer beweging. Een kooi, gefilmd door de achterruit op een rijdende auto, een bok wordt opgehaald. Weer terug wordt het dier losgelaten bij de andere geiten, en drentelt wat rond. De mevrouw danst en neuriet een Weense wals.
Een close-up van een voordeur en een raam, de hond vertoont zich, een bezoeker komt aan op de fiets, een mandje achterop, hij zet de fiets tegen de gevel, gaat naar binnen en we zien kippen, de hond. In bijna elk shot zien we een deur in beeld, een hek in de verte. Op de aftiteling de namen van de dieren. Met liefde bedankt voor deze paar rustige ochtenden en een dromerige avond.
*Deze film zou bijna gezien kunnen worden als verfilming van het gedicht ‘Verblijfplaats onbekend’. Ik vond het in Een leeuwerik boven een weiland, p224. 1980 K. Schippers.