Mestoverschot beperken kan op ieder bedrijf

Een combinatie van factoren zorgde dit voorjaar voor een flink overspannen mestmarkt. Vorig jaar viel de mestafzet al tegen door het natte voorjaar, dit jaar valt de mestafvoer opnieuw in het water. Daar bovenop komt het verlies van derogatie.

Met de afbouw van de toegestane hoeveelheid dierlijke mest per hectare is het verlies van derogatie al ingezet. In de met nutriënten verontreinigde gebieden (NV-gebieden), zo’n 60 procent van het areaal, zijn die normen al verlaagd. Tenslotte speelt met ingang van dit jaar ook het verbod op bemesting van bufferstroken langs waterlopen.

De prijzen voor mestafzet rijzen daardoor de pan uit. Vorig jaar betaalden melkveehouders gemiddeld ruim onder de 10 euro per kuub voor mestafvoer. Ook waren er nog melkveehouders die mest konden laten aanvoeren. Nu moet vrijwel iedere melkveehouder mest afvoeren en liggen de tarieven op minstens 20 tot wel 30 euro per kuub.

Daarbij worden geen garanties meer gegeven over de prijzen of zelfs het afhalen van mest.

Effect natte jaren

Voor dit jaar hebben afbouw van derogatie en de andere maatregelen nog niet het grootste effect, stelt senior adviseur Erik van Gorp van accountancykantoor Abab. ‘Twee natte voorjaren achter elkaar hebben nu nog het meeste effect op de overspannen mestmarkt. Daarbij komt wel dat melkveehouders in Noord- en West-Nederland niet gewend waren mest af te zetten, of hooguit in beperkte hoeveelheden.’

Het aantal hectares onder een bedrijf is een effect dat meespeelt, legt Van Gorp uit. ‘Extensievere bedrijven met 60 hectare grond voelen de korting op het aantal kuubs mest dat ze op hun grond kwijt kunnen, ook zestig keer. Terwijl een intensiever bedrijf met 30 hectare eigen grond dat maar dertig keer voelt.’

Bedrijven met minder grond zijn doorgaans ook intensiever zijn en al gewend om mest af te zetten. ‘Die bedrijven hebben dan wel weinig eigen grond, maar de mestafzet is doorgaans al geregeld met akkerbouwers uit de buurt, waar ze dan weer voer van terugkrijgen’, schetst Van Gorp.

Verschillende opties

Dat de mestafzetkosten hoog zijn en waarschijnlijk hoger worden, is een gegeven, vindt senior adviseur melkveehouderij Hans Scholte van Flynth adviseurs en accountants. ‘Dat is niet anders. Het is daarom van belang dat melkveehouders goed kijken wat dit betekent voor hun specifieke situatie en wat ze er mogelijk aan kunnen doen. Ga nadenken en rekenen over wat de opties voor je bedrijf inhouden.’

‘Koeien verkopen om minder mest af te zetten, is zeker niet zomaar de juiste oplossing’, stelt Van Gorp. ‘Je hebt een flink deel van de melkveestapel nodig om alle vaste lasten te betalen. Die laatste koeien moeten zorgen voor het gezinsinkomen. Voer je koeien af, dan verminder je wel de kosten van voer en mest. Maar je mist ook de melkopbrengst. Je kunt dan zomaar een flink deel van je inkomen verliezen.’

Minder koeien houden kan wel als melkveehouders echt gaan extensiveren en via vergoedingen voor bijvoorbeeld natuurbeheer een ander verdienmodel krijgen, waarschuwt Van Gorp. ‘Belangrijk is wel dat je daar voor open staat. Het is een andere manier van melkveehouderij, dat moet je liggen.’

Minder jongvee

Minder jongvee is ook een optie voor minder mest. Alleen hebben veel melkveehouders dat al ingezet na invoering van de fosfaatrechten. Voorheen waren er vaak acht stuks jongvee per tien koeien. Nu zit dat getal op 5,5 tot 6. ‘Maar misschien kan het nog scherper’, stelt Van Gorp. ‘Neem alle opties, zeker ook qua voer, nog eens onder de loep.’

‘Minder koeien per hectare kan zeker helpen om het mestoverschot te verkleinen’, stelt Scholte. ‘Maar vooral als dat gepaard gaat met een hogere gemiddelde melkopbrengst om het verlies aan melkopbrengst te compenseren.

Doorrekenen

‘Ga rekenen met een hogere melkopbrengst en met de effecten van minder jongvee en aanpassing van voer, van minder ruw eiwit’, adviseert Scholte. Met minder ruw eiwit in het voer kan het ureumgehalte in de mest dalen. Daarmee daalt ook de stikstofuitstoot per koe.

De berekeningen in de tabel geven een voorbeeld van de mogelijkheden. ‘Het is slechts een voorbeeld en ieder bedrijf is anders’, vult Scholte aan. ‘Maar ga kijken waar je staat en wat er op jouw bedrijf nog mogelijk is.’
‘Het kan bijna altijd nog beter’, zegt ook Van Gorp. ‘Dat zie je ook aan de grote inkomensverschillen die er zijn tussen vergelijkbare bedrijven.’

Effect monomestvergisting

Monomestvergisting en productie van groen gas of elektriciteit kan extra opbrengsten genereren, maar verandert niets aan de hoeveelheid geproduceerd stikstof. Om daarin wat te winnen, is meer nodig.

Scheiden van de digestaat uit vergisting of scheiden van de mest kan wel een oplossing bieden als de dikke fractie exportwaardig wordt gemaakt. Daarmee verdwijnt met name fosfaat, maar ook stikstof van het bedrijf. De dunne fractie is dan inzetbaar als meststof voor het grasland.

Een dunne fractie valt echter nog niet onder de wetgeving voor renure, waarmee het als kunstmestvervanger zou kunnen dienen en er meer stikstof van eigen bedrijf op het land kan.

Voor de Europese erkenning van Renure is een voorstel ingediend. Daarin staan een aantal extra eisen, zoals het bewezen vrij zijn van ziektekiemen. Daardoor kan mineralenconcentraat volgens het huidige voorstel niet worden ingezet als Renure. Als ze aan de eisen voldoen kunnen de ammoniumzouten die volgens een procede van strippen en scrubben ontstaan en sturviet wel worden ingezet als het voorstel voor Renure is goedgekeurd. Spuiloog van luchtwassers is geen Renure, maar een minerale meststof.