145 lat Muzeum Narodowego w Krakowie w maju świętujemy w Gmachu Głównym

W roku 2024 obchodzimy 145 lat Muzeum Narodowego w Krakowie – najstarszego i największego muzeum w Polsce, które powołano do życia w październiku 1879 roku. Przez te wszystkie lata Muzeum zmieniało się i przybywało mu nowych oddziałów. I tak obecnie mamy ich aż 12, czyli tuzin!

Każdy z nich jest wyjątkową opowieścią o historii, sztuce, jak również postaciach z nimi związanych. 145 lat jest to więc doskonała okazja, aby o nich przypomnieć. Wszystkie razem gwarantują tuzin wrażeń. Każdemu towarzyszyć będą wrażenia, które będziecie poznawać w ciągu całego roku. Każdego miesiąca opowiemy o innym z oddziałów w naszych mediach społecznościowych z #12oddziałówtuzinwrażeń. Maj świętujemy w Gmachu Głównym!

Idea budowy nowego gmachu Muzeum Narodowego w Krakowie pojawiła się pierwotnie już w 1910 roku wraz z koncepcją Wielkiego Krakowa, który przewidywał budowę Alei Trzech Wieszczów. Wtedy to u wylotu ulic Wolskiej (późniejszej Piłsudskiego) powstał pomysł budowy Pomnika Wolności, który miał równocześnie mieścić nową siedzibę Muzeum Narodowego.

W następnych latach koncepcji nie porzucano, nowy budynek miał wprowadzić instytucję w nową epokę. Sztuka i pamięć miały znaleźć swój dom w miejscu, z którego w sierpniu 1914 roku wymaszerowała ku granicy z Rosją Pierwsza Kompania Kadrowa. Koncepcję Pomnika Wolności zaczął przygotowywać jeszcze przed końcem I wojny światowej były żołnierz I Brygady Adolf Szyszko-Bohusz – autor projektu również Łuku triumfalnego. Planował obiekt umiejscowić na osi ul. Wolskiej z widokiem w prześwicie na Kopiec Kościuszki. Żadnego z tych planów ostatecznie nie zrealizowano.

W okresie międzywojennym Muzeum Narodowe w Krakowie stanowiło instytucję podległą gminie Kraków, która borykała się z samodzielnym finansowaniem tak olbrzymiej inwestycji, tym bardziej że szalał kryzys finansowy. Dopiero w 1931 roku Zarząd miasta podjął decyzję o ostatecznej lokalizacji Muzeum i postanowił rozpisać konkurs architektoniczny.

Na ogłoszony w 1933 roku konkurs wpłynęło ponad dwadzieścia prac. Główną nagrodę przyznano projektowi warszawskiego zespołu Bolesława Szmidta, Juliusza Dumnickiego, Janusza Juraszyńskiego, choć za budowę, rozpoczętą rok później, odpowiadali już architekci krakowscy, a fundusze na inwestycję w znacznym stopniu pochodziły ze składki publicznej. Jednym z głównych darczyńców był Jan Kiepura, który zorganizował koncert na rzecz budowy nowego gmachu Muzeum. Kamień węgielny 1 czerwca 1934 roku wbudował srebrną kielnią Prezydent Ignacy Mościcki, który podpisał również akt erekcyjny piórem Marii Konopnickiej.

W chwili wybuchu II wojny światowej budowa gmachu była zrealizowana w 60 procentach. W trakcie wojny nową cześć budynku Niemcy postanowili zaadaptować na kasyno, niszcząc gotowe już wnętrza, ich wyposażenie oraz wprowadzając zmiany w wyglądzie elewacji. Po zakończeniu wojny podjęto decyzję o przywróceniu gmachu do stanu pierwotnego, choć nie trzymano się przedwojennego projektu, skutkiem czego budynek jest krótszy o 89 metrów. Pierwsze otwarcie dla widzów nastąpiło 28 listopada 1957 roku (obchody 50-lecia śmierci Stanisława Wyspiańskiego). Następnie dokonano  rozbudowy Gmachu Głównego, którą przerwał brak dofinansowania. Dotacje przeznaczone zostały na budowę Nowej Huty i Huty Katowice. Ostatecznie rozbudowa zakończyła się w 1990 roku według mocno okrojonego projektu.

Obecnie Gmach Główny ma powierzchnię 22 130 metrów kwadratowych, na 7 poziomach pracuje ponad 300 osób. W Gmachu siedzibę ma dyrektor MNK oraz wszystkie biura wspierające pracę najstarszego i największego muzeum w Polsce. Znajdują się tu również pracownie konserwacji malarstwa, tkanin, ubiorów, rzemiosła artystycznego, broni, ram, mebli, pracownie pozłotnicze i tapicerskie oraz Biblioteka MNK. W Gmachu Głównym znajdują się również dwie galerie stałe i dwie sale wystaw zmiennych

„XX+XXI. GALERIA Sztuki Polskiej” stanowi przegląd wielości zjawisk i tendencji artystycznych, które pojawiły w Polsce w ciągu ostatnich 120 lat.

W Galerii pokazywane są dzieła wszystkich najwybitniejszych twórców, od Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Wojciecha Weissa, przez dzieła Zbigniewa Pronaszki, Zofii Stryjeńskiej, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Leona Chwistka, Jana Cybisa, do Tadeusza Kantora, Marii Jaremy, Jerzego Nowosielskiego, Romana Opałki, Ryszarda Winiarskiego, Andrzeja Wróblewskiego, Wojciecha Fangora, Łukasza Korolkiewicza, Ewy Kuryluk oraz wielu innych. Rzeźbę reprezentują między innymi: Xawery Dunikowski, Konstanty Laszczka, Alina Szapocznikow, Magdalena Abakanowicz, Maria Pinińska-Bereś, Władysław Hasior. Na wystawie obecni są także przedstawicie ugrupowań artystycznych: „Wprost” (Leszek Sobocki, Zbylut Grzywacz), „Ładnie” (Wilhelm Sasnal, Marcin Maciejowski) i „Gruppa” (Jarosław Modzelewski, Włodzimierz Pawlak).

Po raz pierwszy w Galerii, oprócz malarstwa i rzeźby, zaprezentowane zostało również szkło i ceramika artystyczna (Henryk Albin Tomaszewski, Alina Kalczyńska-Scheiwiller) oraz grafika krakowska z okresu 1960-1985.

GALERIA Rzemiosła Artystycznego w Muzeum Narodowym w Krakowie to największa tego typu stała ekspozycja muzealna w Polsce. Zabytki prezentowane są w układzie chronologicznym, od czasów wczesnego średniowiecza po 2. połowę XX wieku. Wystawa – wraz ze stylowo zaaranżowanymi wnętrzami, kolekcją złotnictwa, tkanin, ubiorów, mebli, ceramiki i szkła, uzupełniona unikatowym zbiorem instrumentów muzycznych i judaików – prezentuje prawie 4 000 zabytków.

Wśród eksponowanych w Galerii szkieł wyjątkowe znaczenie ma korpus witraży z kościoła oo. Dominikanów w Krakowie – ważny, duży zespół witraży średniowiecznych w polskich kolekcjach muzealnych. W zbiorach ceramiki warto wyróżnić romańskie płytki posadzkowe, osiemnastowieczne fajanse pochodzące z manufaktury królewskiej w Belwederze i z manufaktury Karola Wolffa na Bielinie w Warszawie oraz wyroby z wytwórni J. Niedźwiecki i Ska na Dębnikach w Krakowie z początku XX wieku. Natomiast trzon kolekcji mebli stanowią zabytki osiemnastowieczne – zarówno polskie z Gdańska i Kolbuszowej, jak i obce oraz meble empirowe, biedermeierowskie i secesyjne.

Do interesujących przykładów sztuki użytkowej okresu międzywojennego możemy zaliczyć: modę damską z akcesoriami i biżuterią, szkła, porcelanę z fabryki w Ćmielowie oraz polskie meble. Polskie wzornictwo z 2. połowy XX wieku reprezentuje m.in. ceramika stołowa i dekoracyjna z fabryk porcelany i porcelitu z Ćmielowa, Chodzieży, Tułowic, Wałbrzycha czy Katowic-Bogucic.

Bilety na wszystkie wydarzenia w cenie wstępu na wystawy stałe 5 zł.
Koncert - wstęp wolny.

Prosimy o rezerwację miejsc na WSZYSTKIE wydarzenia poza koncertem. Rezerwacja telefoniczna - +48 12 433 57 44 (poniedziałek-piątek, lub mailowo: [email protected] od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 16.00. Rezerwacja od 13 maja.

W maju urodziny świętujemy w MNK Gmachu Głównym. W weekend 18-19 maja zapraszamy na koncerty oraz oprowadzania! W kasach Gmachu przez cały weekend wszystkie książki i gadżety 10% taniej

18 MAJA, SOBOTA

12.00–13.00, XX+XXI. Galeria Sztuki Polskiej

Dixit na ścianach muzeum. Oprowadzanie z przewodniczką dla młodzieży i dorosłych
Z czym kojarzy nam się sztuka współczesna? Wytropimy i dowiemy się więcej o obiektach, które trafiły na karty gry Dixit MNK. Zobaczymy je w całości, w pełnej skali, w ich naturalnym otoczeniu sztuki XX i XXI wieku. Co nam przywiodą na myśl?
Prowadzenie: Joanna Makowska - edukatorka i przewodniczka MNK. Liczba miejsc ograniczona.

12.00–14.00, Galeria Rzemiosła Artystycznego

12.00–13.00 – „Spotkanie z polską ceramiką czyli od Nieborowa do lat 60 XX”
Prowadzenie: Kustosz MNK dr. Bożena Kostuch.

13.00–14.00 – „Krok do świata tkanin”
Prowadzenie: Kustosz MNK Agnieszka Kwiatkowska.

14.00–15.30, Sala Samurajów oraz Galeria Rzeźby

14.00–15.30 - O podwójnej tożsamości i figurach wyrzeźbionych z ciszy. Spotkanie wokół książki dr Doroty Grubby-Thiede o rzeźbiarce Zofii Woźnej. Prowadzenie: Agata Małodobry, kustoszka w Dziale Sztuki Współczesnej MNK. Miejsce: Sala Samurajów, po spotkaniu oprowadzanie po Galerii Rzeźby.

19 MAJA, NIEDZIELA

10.00–11.00, Galeria Rzemiosła Artystycznego

10:00–11:00 „Kolekcjonerzy i ich największe skarby” Prowadzenie: kustosz MNK Alicja Kiliańska.

10.30-16.00, Galeria Sztuki Polskiej XX i XXI wieku

10.30–12.00, „USŁYSZ OBRAZ”. Oprowadzanie śladami audioprzewodnika z elementami warsztatowymi dla rodzin z dziećmi w wieku 6–10 lat

Ręka do góry, kto lubi patrzeć na chmury i kąpać się w rzece, zadawać pytania i eksperymentować plastycznie? Chcemy Wam pokazać, że Galeria Sztuki Polskiej XX i XXI w. pełna jest niezwykłych prac. Te dzieła, z którymi spotkamy się podczas zajęć, wybrały i opowiedziały o nich w audioprzewodniku dzieci! Idąc za ich głosem, przyjrzymy się własnym wrażeniom w kontakcie ze sztuką. A wiadomo, że często najlepszym sposobem poznawania jest doświadczanie, zatem będziemy także działać warsztatowo. Zapraszamy do udziału rodziny z dziećmi!
Prowadzenie: Agata Kokoryn - edukatorka i przewodniczka MNK.

12.00–15.00, OPROWADZANIE XX i XXI wiek oczami kustoszy MNK – KROK PO KROKU
(4 grupy: pierwsze wejście o 12.00, kolejne: 12.30, 13.00, 13.30)

Po salach Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku oprowadzą Was kustosze MNK, którzy na co dzień sprawują opiekę nad poszczególnymi częściami:

• Sala „Młoda Polska” - Urszula Kozakowska-Zaucha, kustosz MNK
• Sala „Międzywojnie” i sala „Sztuka po ‘45” – Anna Budzałek, kustosz MNK
• Sala „Sztuka po ‘89” i sala „Geometria i Konceptualizm” – Magdalena Czubińska, kustosz MNK
• Sala „Rzeźba” – Agata Małodobry, kustosz MNK

15.00–16.00, Mehoffer z Fryburga. Projekty witraży katedralnych (pokaz czasowy) witraże Pokłon Trzech Króli (1904) i Bóg Ojciec (1922) z katedry św. Mikołaja we Fryburgu.
Prowadzenie: Beata Studziżba-Kubalska, kustosz MNK.

19.00–20.00, Hol Gmachu Głównego
Koncert Jubileuszowy 145 lat MNK w wykonaniu Sinfonietty Cracovii

W repertuarze:
G. Holst – St. Paul's Suite
K. Szymanowski – Etiuda op. 4 nr 3 opr. Agnieszka Duczmal
A. Piazolla / Dirk Brossé – Libertango
M. Karłowicz – Serenada
W. Kilar – Orawa

ODKRYWAJ NA WŁASNĄ RĘKĘ

Dla tych, którzy lubią zwiedzać na własnych zasadach: w swoim tempie, z czasem na przerwę i na rozmowę. Po prostu przyjdź i zwiedzaj lub spędź u nas czas ze swoją rodziną tak, jak lubisz!

Podczas zwiedzania polecamy materiały do samodzielnego wykorzystania, dzięki którym nie tylko dowiecie się więcej i zwrócicie uwagę na niesamowite rzeczy, ale też odpoczniecie i po prostu będziecie się dobrze bawić. Słuchanie, czytanie, twórcze działanie, rywalizacja?... Sami wybierzcie i przekonajcie się, jak się zwiedza najlepiej!

W MNK Gmach Główny czekają na Was:

Podążając śladem 5 całkiem niezwykłych stanowisk, przekonacie się, że sztuka XX i XXI wieku jest pełna niespodzianek. Schowacie się we wnętrzu obrazu, zobaczycie siebie oczami kubistów w magicznym lustrze, zakręcicie kołem barw, przebudujecie obraz znanego artysty i ułożycie młodopolskie obrazy z puzzli. Będzie także miejsce na odpoczynek w pewnym przytulnym pokoiku oraz efektowne selfie.

Kim jest Olbrzymka Dorota, co sztuka ma wspólnego z matematyką, kto malował w pracowni na strychu, czy rzeźba może tańczyć… Tyle pytań, tak samo wiele odpowiedzi! Można je poznać, zwiedzając galerię w towarzystwie wyjątkowych głosów w słuchawkach, które poprowadzą nas zupełnie nieoczekiwanymi ścieżkami.

To głosy audioprzewodnika zrealizowanego w całości przez dzieci z Małej Ambasady MNK w roku szkolnym 2022/2023. Powstał z myślą zarówno o zaprzyjaźnionych ze sztuką współczesną, jak i tych, których ona onieśmiela. Dla tych, którzy lubią rozumieć i odbierać sztukę całkiem po swojemu.

Audioprzewodnik można pobrać poprzez kod QR przed wejściem do galerii. Dorosłym szukającym solidnej dawki wiedzy polecamy także standardowy audioprzewodnik dostępny poprzez urządzenia, które można wypożyczyć w kasie.

Czasami nie wiecie, co odpowiedzieć na zadawane przez dzieci pytania dotyczące zagadkowej sztuki współczesnej? Szukacie wsparcia w postaci przystępnej i dostępnej na wyciągnięcie ręki bazy wiedzy? Znajdziecie ją bezpośrednio w galerii!

Przestrzenie edukacyjne “Teksty i konteksty” to 7 wydzielonych na wystawie przestrzeni, w których można znaleźć materiały o twórczości najbardziej znanych artystek i artystów, wyjaśnienie ważnych pojęć, kontekst historyczny i kulturowy: osie czasu, zdjęcia, muzykę i cytaty z literatury z epoki, zdjęcia oraz wypowiedzi twórców i twórczyń, a także film, w którym kuratorzy i kuratorki galerii opowiadają o swoich ulubionych dziełach.

Przydadzą się bardziej dorosłym, ale polecamy je także tej części młodszej publiczności, które chętnie ogląda stare fotografie i słucha muzyki :)

Ponad trzysta lat temu, w czasach niezwykle burzliwych, żył sobie pewien alchemik. Wprawdzie nie udało mu się wytworzyć ani złota, ani eliksiru nieśmiertelności, ale odkrył coś, co okazało się bardzo cenne. Co to było?

Korzystając z kart do gry, odszukajcie w galerii kilkanaście pięknych i niezwykłych przedmiotów - w ich nazwach alchemik zaszyfrował sekret swojego odkrycia, który poznacie po wykonaniu zadania. Odpowiedzi sprawdzicie na stronie internetowej podanej w treści karty.

Gra muzealna jest przeznaczona zarówno dla dorosłych i młodzieży, jak i opiekunów z dziećmi. Karty można pobrać na stoisku przed wejściem do Galerii Rzemiosła Artystycznego (I piętro).

Nie każdy wie, że ukryte w zakamarkach muzealnych wystaw przedmioty mogą posiadać czarodziejską moc opowiadania zaskakujących historii. Wystarczy poczekać na moment zupełnej ciszy i dobrze nadstawić ucha… albo zajrzeć do “Opowieści przedmiotów”! Dzięki tej szczególnej książce można poznać sprawy, o których milczą tradycyjne przewodniki: dowiedzieć się, czy w noc świętojańską także buty mogą przynosić szczęście, co może się kryć po drugiej stronie lustra, dlaczego nie należy zbyt intensywnie machać wachlarzem…

“Opowieści przedmiotów, czyli bajki podsłuchane w muzeum” to zestaw baśni zainspirowanych niezwykłymi przedmiotami ze zbiorów MNK. Niektóre z nich można znaleźć w Galerii Rzemiosła Artystycznego - zachęcamy do odnalezienia ich i sprawdzenia, jakie historie opowiedzą Wam!

Książkę można kupić w księgarni muzealnej stacjonarnej lub online - w ten weekend ze zniżką 10 %.

Lubicie audiobooki? Posłuchajcie fragmentów książki czytanych przez autorkę!

Granie w Muzeum? Dlaczego nie – jasne przestrzenie Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku sprzyjają różnym aktywnościom. To szczególna okazja, by usiąść na poduszkach i zagrać w otoczeniu dzieł, które mogłyby składać się na kolejne talie Dixit.

Zapraszamy do grania na dwu stoiskach Dixit: przed wejściem do Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku (2 piętro) oraz w samej Galerii, wokół dzieł współczesnych artystów i artystek. Dzięki dodatkowi do gry Dixit nie tylko spróbujecie znanej rozrywki w nowej odsłonie, ale też poznacie lepiej kolekcję MNK.

Karty „W poszukiwaniu kwiatu paproci” to z kolei zaproszenie do świata fantastycznych i mitologicznych istot, z których niejedna zamieszkuje muzealne mury. Spróbujcie odnaleźć dzieła, które zainspirowały niektóre z kart. Grę wypożyczycie przed wejściem do Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku (II piętro).

Zapraszamy na stoiska w godz. 12:00-16:00.